Γυαλί: Αρχιτεκτονική και Διαφάνεια

«Το γυαλί έχει σήμερα τέλεια διαφάνεια, οι γυάλινες επιφάνειες μπορούν επίσης να δουλευτούν τόσο τέλεια, ώστε να επιτρέπουν στο βλέμμα να τις διαπερνά» (Frank Loyd Wright)

Η διαφάνεια εξ’ ορισμού είναι η ιδιότητα του υλικού που επιτρέπει να φαίνονται τα αντικείμενα που βρίσκονται πίσω ή μέσα από αυτό.  Στην αρχιτεκτονική ταυτίζεται με κτιριακή απογύμνωση. Το γυαλί χρησιμοποιείται ως ένα αρχιτεκτονικό εργαλείο που αντικαθιστά την εσωστρέφεια και τη στατική, στιβαρή τοιχοποιία. Πρόκειται για το μέσο «αποδόμησης»  του συμπαγούς όγκου και τον επαναπροσδιορισμό της έννοιας του διαχωριστικού στοιχείου με διατήρηση της οπτικής συνέχειας.

Σύμφωνα με τον Gyorgy Kepes σημαίνει ταυτόχρονη αντίληψη χωρικών θέσεων. Πράγματι, «η κίνηση γύρω από την γυάλινη επιφάνεια είναι ακριβώς αποκαλυπτική. Ο χώρος αποσυντίθεται με τρόπο απρόσμενο, παραμορφωμένος, αλλοιωμένος, εξωπραγματικός… Η κίνηση παρασύρει τον θεατή σε μια νέα διαδρομή, κάθε θέση του αποκαλύπτει μια νέα παράσταση.» ,  γράφει η Ελένη Βλαχονασίου.

Η διαφάνεια μεταχειρίζεται τα όρια με ένα αλλιώτικο-έξυπνο τρόπο, αφού μπορεί ταυτόχρονα είτε να ενοποιήσει δυο χώρους είτε να τους διαχωρίσει.  Με τη χρήση της, στην ουσία, μπερδεύονται τα όρια στην αρχιτεκτονική, τίθεται το ερώτημα του τι είναι μέσα, τι έξω, τι ιδιωτικό και τι δημόσιο. Επομένως, η διαφάνεια αντί για σαφήνεια θα μπορούσε ίσως να προκαλέσει και σύγχυση.

Αν και σήμερα, η χρήση του γυαλιού στα σύγχρονα κτήρια είναι πολύ διαδεδομένη, ήδη, από τις αρχές του 20^ου αιώνα, τα μεγάλα ανοίγματα είχαν αντικαταστήσει τα μικρά παραδοσιακά παραθυράκια με στόχο την ενοποίηση εσωτερικού και εξωτερικού χώρου. Το γυαλί αν και παραμένει «φράγμα προστασίας» από το εξωτερικό δεν είναι εμπόδιο για οπτική ασυνέχεια του μέσα και του έξω.

Το γυάλινο κτίριο, καθρεφτίζει το περιβάλλον και δίνει παράλληλα, τη δυνατότητα για απρόσκοπτη θέα του τοπίου, ακόμα κι αν είσαι στο εσωτερικό του κτιρίου. Η διαφάνεια του γυαλιού έχει την ιδιότητα να αντικατοπτρίζει το πλήρες φάσμα των χρωμάτων. Αυτός είναι και ο λόγος που θεωρείται το κατάλληλο υλικό για να φέρει την πολυχρωμία της φύσης μέσα, και να λάμψει με φως  το εσωτερικό.

Η αρμονιά του κτίσματος με το τοπίο και η επικοινωνία – επανασύνδεση του ανθρώπου με τη φύση ήταν βασικές αρχές στην αρχιτεκτονική από τα τέλη της δεκαετιάς του 1960.

Με την ανοικοδόμηση γυάλινων κτιρίων δίδεται επίσης, η δυνατότητα να εισχωρεί όλο και περισσότερο φως στα κτίρια με αποτέλεσμα οι χώροι να είναι πιο ευχάριστοι. Σύμφωνα με έρευνες, σχεδιάζοντας ευήλιους και ευάερους χώρους, ενισχύεται η ψυχολογική διάσταση του χώρου. Λούζοντας το εσωτερικό με το φως της μέρας, δημιουργείται ένα αίσθημα ευφορίας και αισιοδοξίας. Παρατηρείται ότι οι άνθρωποι έχουν περισσότερη δημιουργική διάθεση, καλύτερη μνήμη και όρεξη για εργασία και γνώση.

Ίσως αυτό να δικαιολογεί, γιατί στα κτίρια γραφείων συνήθως κυριαρχεί το γυαλί ως υλικό πλήρωσης των τοίχων. Επιπρόσθετα, γυάλινα διαχωριστικά εμφανίζονται και στο εσωτερικό των εργασιακών χώρων, αφού υπάρχει η άποψη ότι το γυαλί εκφράζει μια αυστηρότητα και μια επιβολή πειθαρχίας και ελέγχου, οπότε ίσως για αυτό επιλέγεται να αντικαταστήσει τις εσωτερικές τοιχοποιίες τέτοιων κτιρίων.

Το γυαλί, υποστηρίζεται ότι αντανακλά ένα ειλικρινή αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και αντίστοιχα ένα ειλικρινή τρόπο ζωής, αφού χάρη στην καθαρότητα-διαύγειά του, φανερώνει ό,τι «κρυβόταν» πίσω από τον τοίχο ενός σπιτιού, ενός εργασιακού χώρου, κλπ.

Παρόλα αυτά, εξετάζοντας την οικολογική διάσταση, η χρήση του γυαλιού πρέπει να λαμβάνει υπόψη του, τον προσανατολισμό των κτιρίων γιατί αλλιώς δεν εκμεταλλέυεται την ηλιακή ακτινοβολία για καλύτερη ενεργιακή απόδοση αλλά αντιθέτως συγκεντρώνει υπερθέρμανση στο εσωτερικό και έτσι χρειάζεται μεγαλύτερη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. Σε αυτή την περίπτωση, μιλάμε πια για ψευτό-αξιοποίηση των στοιχείων του περιβάλλοντος που αναιρεί την καλή ποιότητα του εσωτερικού χώρου που περιγράφεται πιο πάνω.

Σήμερα, χάρη στην προηγμένη πια τεχνολογία, οι δυνατότητες και προδιαγραφές που δίνει είναι απεριόριστες για όλες τις κατασκευαστικές-ενεργειακές και διακοσμητικές ανάγκες. Η συνεχής έρευνα και εξέλιξη της τεχνολογίας του γυαλιού, το καθιστά το υλικό του μέλλοντος.