Ο ουρανοξύστης είναι το αρχιτεκτόνημα που τείνει να ακουμπάει τον ουρανό. Είναι τόσο ψηλό που ξεχωρίζει των υπόλοιπων κτηρίων και αποτελεί επί δεκαετίες σύμβολο ευημερίας, πλούτου και τεχνολογικής προόδου. Όλοι μας έχουμε θαυμάσει συμπλέγματα τέτοιου είδους κατασκευών στην Αμερική, στην Ασία αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Φιλοδοξούμε μάλιστα μελλοντικά να φέρουμε αυτή την αρχιτεκτονική επιλογή και στα νότια των Αθηνών, στην αστική ανάπλαση του Ελληνικού. Τι συμβαίνει όμως όταν μιλάμε για κάτι που είναι υπόγειος ουρανοξύστης και ο όγκος του εκτείνετε προς τον πυρήνα της γης και όχι προς τον ουρανό εισάγοντας την έννοια του ”Earthscraper”;
Την απάντηση μας δίνει η BNKR Arquitectura, μια ομάδα αρχιτεκτόνων που θέλοντας να δώσει λύση στο χωροταξικό πρόβλημα της πόλης του New Mexico σχεδίασε έναν ουρανοξύστη για την κεντρική πλατεία ‘’Zocalo’’. Η κατασκευή αυτή όχι μόνο δεν φτάνει στον ουρανό αλλά ξεπερνάει ελάχιστα την στάθμη του εδάφους. Οι παράμετροι της χωροταξίας και του νομικού πλαισίου έπαιξαν καίριο ρόλο στην απόφαση αυτή. Οι σχεδιαστές κλήθηκαν να λάβουν υπόψιν την έλλειψη χώρου στον αστικό ιστό, την ύπαρξη ιστορικών κτηρίων στην γύρω περιοχή τα οποία δεν έπρεπε επ’ουδενί να υποβαθμιστούν οπτικά αλλά τους βιοκλιματικούς όρους με τους οποίους πορεύεται κάθε σύγχρονος αρχιτέκτονας.
Αυτός ο υπόγειος ουρανοξύστης έχει το σχήμα ανάποδης πυραμίδας και θα φτάνει τα 300 μέτρα βάθος σε 65 επίπεδα. Η γυάλινη οροφή θα επιτρέπει τον φυσικό φωτισμό σε εσωτερικους χώρους αλλά και την πρόσβαση του κοινού στην υπάρχουσα πλατεία. Το κτιριολογικό πρόγραμμα προβλέπει την δημιουργία ενός μουσείου με εκθέματα πολιτισμού των Μάγια και των Αζτέκων στους πρώτους 10 ορόφους, 20 επίπεδα με μαγαζιά και διαμερίσματα προς κατοίκιση ενώ οι τελευταίοι 35 όροφοι προορίζονται για διαφημιστική χρήση και για γραφεία. Το γκρί των κατασκευαστικών υλικών φαίνεται να σπάει εγκάρσια με πινελιές πρασίνου βοηθώντας τον επισκέπτη να προσαρμοστεί. Ένα γιγαντιαίο αίθριο κυριαρχεί ως άξονας του κτηρίου με τις διάφορες χρήσεις και λειτουργίες να το περιβάλλουν.
Ο Esteban Suarez, συνιδρυτής της BNKR Arquitectura εξηγεί:
«Υπάρχει πολύ λίγος χώρος για καινούρια κτήρια στην πόλη του New Mexico και ο νόμος λέει πως δεν μπορούμε να υπερβούμε τους 8 ορόφους, συνεπώς ο μόνος δρόμος είναι προς τα κάτω. Αυτός είναι ένας τρόπος να συντηρήσουμε το περιβάλλον κτηρίων της περιοχής και ταυτόχρονα να δημιουργήσουμε νέους χώρους εμπορίου και διαμονής.»
Οι υπόσκαφες κατασκευές έχουν αναμφισβήτητα σημαντικά προτερήματα σε θέματα βιοκλιματικού σχεδιασμού σε σχέση με τις συμβατικές οποιασδήποτε κλίμακας. Η θερμική διαχείριση που προσφέρει το υπέδαφος ως περιβάλλον ύπαρξης θα βοηθούσε πολύ στην ενεργειακή απόδοση μιας τέτοιας περίπτωσης κτηρίου. Η μελέτη αναφέρει πως θα ήταν πιθανή η παραγωγή ενέργειας μέσω τουρμπίνας που θα συνέλλεγε ενέργεια από νερό υπεδαφικώς. Ωστόσο οι πιο σκεπτικιστές προβληματίζονται στην ποσότητα της ενέργειας που θα δαπανηθεί κατά την διαδικασία παραγωγής του.
Η υπόσκαφη αρχιτεκτονική υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ο υπόγειος ουρανοξύστης είναι η εξελιγμένη μορφή μελέτης ενός τέτοιου είδους αρχιτεκτονικής. Η Μαλακοπή της Καππαδοκίας και η υπόγεια πόλη Νάουρς δεσπόζουν στη λίστα με τα ιστορικά υπεδαφικά αρχιτεκτονήματα. Σκοπός τέτοιων κατασκευών εκείνους τους αιώνες δεν ήταν άλλος από την προστασία από εχθρικές επιδρομές αλλά και από τον καιρό. Οι όροι διαβίωσης έχουν πλέον αλλάξει, όμως ο άνθρωπος δεν απορρίπτει το υπέδαφος ως καμβά δημιουργίας αλλά τον προτιμά. Αν σκεφτεί κανείς μέγα-κατασκευές όπως τα μετρό, οι υπόγειες αποθήκες τεραστίου μεγέθους αλλά και παραδείγματα προτάσεων όπως ο παραπάνω «ουρανοξύστης» καταλαβαίνει πως το μέλλον ίσως δεν βρίσκεται ψηλά, εκεί που κοιτάμε στοχαζόμενοι, αλλά χαμηλά, εκεί που ήδη πατάμε.
