Υπάρχει κανείς που δεν έχει παίξει με ένα κουκλόσπιτο στην παιδική του ηλικία; Που δεν έχει χρησιμοποιήσει άδεια χαρτόκουτα για να τα ζωγραφίσει, διακοσμήσει προκειμένου να αποτελέσουν σπίτια- καταστήματα ή και συνεργεία για τα παιχνίδια;
Το κουκλόσπιτο είναι η ρεαλιστική απεικόνιση κτισμάτων- εσωτερικών και εξωτερικών χώρων- σε μικρή κλίμακα. Οι συνήθεις κλίμακες είναι 1:24 και 1:12. Ένα κουκλόσπιτο δίνει την ευκαιρία στα παιδιά να παίξουν ευχάριστα χρησιμοποιώντας τη φαντασία τους και είναι πηγή για συμβολικό ή μιμητικό παιχνίδι. Η κατασκευή του βασίζεται σε αρχιτεκτονικά σχέδια και μελέτες εσωτερικής διακόσμησης.
Δεν αποτελούν πάντα «παιχνίδια» μιας και δεν απευθύνονται αποκλειστικά σε παιδιά, αλλά και σε ενήλικες. Κατά τον 17ο έως και τον 19ο αιώνα τα κουκλόσπιτα βρίσκονταν στα σπίτια εύπορων οικογενειών και ήταν απόδειξη πλούτου, ευμάρειας και υψηλής αισθητικής. Υλικά υψηλής ποιότητας, δαντέλες, μετάξι, μικροσκοπικά παιχνίδια, πορσελάνινα βάζα- μινιατούρες και έργα τέχνης κοσμούσαν τα πλούσια ευρωπαϊκά κουκλόσπιτα. Η βιομηχανική επανάσταση ήταν που έδωσε τη δυνατότητα μαζικής παραγωγής και κατέστησε τα κουκλόσπιτα ένα κοινό και προσιτό παιχνίδι για πολλά παιδιά.
Το πρώτο διάσημο κουκλόσπιτο
Σε διάφορες περιόδους γνωστοί αρχιτέκτονες σχεδίασαν κουκλόσπιτα προκειμένου να καλύψουν διαφορετικές ανάγκες. Είτε επρόκειτο για παιχνίδι μίας πριγκίπισσας, είτε για να συμμετέχουν σε έναν θεματικό διαγωνισμό, είτε γιατί είναι μία πρόκληση να προσεγγίσουν και να αλληλεπιδράσουν με το πιο δύσκολο κοινό που είναι τα παιδιά.
Ένα από τα πιο διάσημα κουκλόσπιτα είναι της Βασίλισσας Μαίρης που κατασκευάστηκε το 1924 από τον αρχιτέκτονα Sir Edwin Lutyens. Η πρόσοψη ήταν σε σχέδια του Sir Christopher Wren ή του Inigo Jones και ο κήπος σχεδιάστηκε από τον Gertrude Jekyll. Πρόκειται για ένα κουκλόσπιτο τριών ορόφων, με μοναδικές λεπτομέρειες και στην εποχή του άκρως λειτουργικό. Το γραμμόφωνο λειτουργούσε, οι βρύσες είχαν τρεχούμενο ζεστό και κρύο νερό, η βιβλιοθήκη φιλοξενούσε μινιατούρες βιβλία (πραγματικά) και το κελάρι ήταν γεμάτο από μικροσκοπικά μπουκάλια που περιείχαν κρασί. Περιέχει περίπου 1000 μικροσκοπικά έργα τέχνης. Για την ολοκλήρωσή του χρειάστηκαν 3 χρόνια και 1.500 άτομα.
Αρχιτέκτονες δημιουργούν κουκλόσπιτα
Πριν από αρκετά χρόνια, εν έτει 2013, η βρετανική οργάνωση KIDS που στηρίζει τα παιδιά με ειδικές ανάγκες ζήτησε από περισσότερους από 20 αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες και σχεδιαστές να δημιουργήσουν τα δικά τους conceptual κουκλόσπιτα.
Έτσι, το αρχιτεκτονικό γραφείο HLM δημιούργησε το Sound [Play]ce. Πρόκειται για μία κατασκευή 1,5 μέτρου που αφορά τα παιδιά με προβλήματα όρασης ανταποκρινόμενα σε ηχητικά ερεθίσματα. Διαφορετικά υλικά και μεγέθη αυτών δημιουργούν ποικίλους ήχους καθώς βόλοι διατρέχουν όλο το σχεδιασμένο σύστημα. Οι ήχοι αυτοί αποτελούν μία απόκριση σχεδίασης που βοηθά τα παιδιά με προβλήματα όρασης να δημιουργήσουν παγκόσμιες χωρικές εικόνες κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού.
Το «Compass House» του αρχιτεκτονικού γραφείου AHMM (Alford Hall Monaghan Morris) σχεδιάστηκε για παιδιά με προβλήματα όρασης και χρησιμοποίησαν έντονα χρώματα και διαφορετικές υφές. Τα έντονα χρώματα, τα διαφορετικά υλικά και οι υφές βοηθούν τα παιδιά να περιηγηθούν στο σπίτι. Το κάθε δωμάτιο έχει τη δική του υφή με τους εξωτερικούς τοίχους να είναι απαλοί και σκληροί, με τη χρήση λείων και τραχιών υλικών αντίστοιχα.
Το Doll’s House των Lifschutz-Davidson είναι ένα λιγότερο στατικό κουκλόσπιτο. Όπως επισημαίνουν και οι ίδιοι οι δημιουργοί, σε ένα παραδοσιακό κουκλόσπιτο, το παιδί παίζει σε έναν στατικό κόσμο, με δωμάτια, έπιπλα, αξεσουάρ και κούκλες και φαντάζεται μια ιστορία σε έναν μικροσκοπικό οικιακό κόσμο. Τι γίνεται όμως, αν το παιδί μπορούσε να ελέγξει όχι μόνο τις ιστορίες μέσα στα δωμάτια, αλλά και τα ίδια τα δωμάτια; Έτσι, δημιούργησαν ένα πολυμορφικό κουκλόσπιτο που αποτελείται από ξεχωριστές αυτούσιες δομικές μονάδες, όπου το κάθε παιδί μπορεί να δημιουργεί το δικό του δωμάτιο και να στοιβάζει τις μονάδες όπως θέλει. Μικρά σπίτια, πύργοι και πόλεις μπορούν να δημιουργηθούν κατά την επιλογή του χρήστη. Στην πρότασή τους, χρησιμοποιήθηκε αισθητηριακή τεχνολογία σε βασικά δωμάτια: Ένας σταύλος με γρασίδι όπου το άλογο χλιμιντρίζει, στο μπάνιο υπάρχει μηχάνημα εκπομπής φυσαλίδων και στο παρατηρητήριο μία πηγή φωτός εκπέμπει έντονο φως.
Η Zaha Hadid με το «This must be the place» δημιούργησε ένα ιδιαίτερο κουκλόσπιτο ως τρισδιάστατο παζλ κενών-πλήρων. Αποτελείται από 6 αλληλοσυνδεόμενα στοιχεία, τα οποία μπορούν να ενωθούν και να δημιουργήσουν ένα ενιαίο σπίτι, να δημιουργήσουν ένα κουτί ή να τοποθετηθούν με διαφορετικό τρόπο. Εναλλακτικοί συνδυασμοί δημιουργούν μία ποικιλία μοναδικών συνθέσεων που επιτρέπουν στα παιδιά να πειραματιστούν.
Το 2016, σε έκθεση που πραγματοποιήθηκε στο National Building Museum στην Ουάσιγκτον, 24 Αμερικανοί αρχιτέκτονες και σχεδιαστές ανέλαβαν να δημιουργήσουν το «σπίτι των ονείρων» στις διαστάσεις ενός κουκλόσπιτου. Παράλληλα, η έκθεση ήταν ένα ταξίδι στον χρόνο, σε παγκόσμιο επίπεδο. Μέσα από τα κουκλόσπιτα μπορούσε ο επισκέπτης να δει τις εξελίξεις στην αρχιτεκτονική και τον σχεδιασμό. Εξοχικά, επαύλεις, προαστιακές βίλες, νεόκτιστα συγκροτήματα και πολυώροφα συγκροτήματα διαμερισμάτων.
Προσφάτως έχουν αρχίσει να κερδίζουν έδαφος οι δημοσιεύσεις στο Instagram και σε διάφορα sites που σχετίζονται με τα κουκλόσπιτα ή αλλιώς τις «μινιατούρες». Χαρακτηριστικοί είναι λογαριασμοί όπως @life.in.a.dollhouse, @miniaturehandmade, @dollhouse_makeovers, είναι μερικοί από τους πιο δημοφιλείς.
Τα κουκλόσπιτα ως πηγή έμπνευσης για έργα μεγαλύτερης κλίμακας και events
Για παράδειγμα οι BKK Architects μετέτρεψαν τον χώρο της φαντασίας σε ένα οικογενειακό σπίτι. Το Doll’s House μπορεί να προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες μιας οικογένειας. Ένα υπνοδωμάτιο μπορεί να μετατραπεί σε σαλόνι ή τραπεζαρία μετακινώντας τα έπιπλα ή τα κουφώματα. Η κατοικία είναι διώροφη και δεν έχει εσωτερικές πόρτες ή εσωτερικούς τοίχους, παρά μόνο πλαίσια που χωρίζουν τον χώρο και υπονοούν τη χρήση.
Το 2016 ο οίκος μόδας Chanel έκανε ένα εκπληκτικό event στο Grand Palais des Champs-Élysées στο Παρίσι, όπου συνδύασε την μόδα, την τέχνη και την αρχιτεκτονική. Για τις ανάγκες της επίδειξης, δημιουργήθηκε μία τριώροφη μινιμαλιστική ξύλινη κατασκευή, με άμεση αναφορά στην ιαπωνική αρχιτκετονική. Στο τέλος του show, τα μοντέλα εισήλθαν στην κατασκευή και όλα τα ξύλινα παραπετάσματα άνοιξαν αποκαλύπτοντάς τα ως ακίνητες κούκλες μέσα σε ένα τεράστιο κουκλόσπιτο.
Πηγές άρθρου:
A Doll’s House (2013). Ανακτήθηκε από https://www.lds-uk.com/projects/a-doll-s-house (τελευταία πρόσβαση 10/1/2020).
CHANEL Creates Eco-Friendly Minimalist Life-Size Doll House With A Zen Garden (2016). Ανακτήθηκε από https://www.idesignarch.com/chanel-creates-eco-friendly-minimalist-life-size-doll-house-with-a-zen-garden/ (τελευταία πρόσβαση 10/1/2020).
Compass House (2013). Ανακτήθηκε από https://archello.com/project/compass-house (τελευταία πρόσβαση 10/1/2020).
Doll’s House (2015). Ανακτήθηκε από https://b-k-k.com.au/projects/dolls-house (τελευταία πρόσβαση 10/1/2020).
Small Stories: At Home in a Dollhouse (2016). Ανακτήθηκε από https://www.nbm.org/exhibition/small-stories/ (τελευταία πρόσβαση 10/1/2020).
Sound [Play]ce (2013). Ανακτήθηκε από https://archello.com/project/sound-playce (τελευταία πρόσβαση 10/1/2020).
Stamp Jimmy (2013). From Bauhaus to Dollhouse: When Architects Think Small. Ανακτήθηκε από https://www.smithsonianmag.com/arts-culture/bauhaus-to-dollhouse-180949860/ (τελευταία πρόσβαση 10/1/2020).
Zaha Hadid architects a doll’s house for kids (2013). Ανακτήθηκε από https://divisare.com/projects/339408-zaha-hadid-architects-a-doll-s-house-for-kids (τελευταία πρόσβαση 10/1/2020).
