Πηγή εικόνας: Χρόνος στην Οθόνη και Κίνδυνος Εκδήλωσης ΔΕΠΥ
Τα τελευταία χρόνια, η χρήση των ψηφιακών συσκευών από τα παιδιά προσχολικής ηλικίας έχει αυξηθεί ραγδαία. Τηλεοράσεις, τάμπλετ, κινητά τηλέφωνα και υπολογιστές καταλαμβάνουν ολοένα και περισσότερο χρόνο στην καθημερινότητα των μικρών παιδιών. Πώς σχετίζεται όμως αυτός ο χρόνος μπροστά από την οθόνη με την πιθανότητα εμφάνισης ΔΕΠΥ; Και πόσο σημαντικό ρόλο παίζει το είδος του περιεχομένου στο οποίο εκτίθενται;
Τί είναι η ΔΕΠΥ;
Η ΔΕΠΥ είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή η οποία χαρακτηρίζεται από δυσκολίες συγκέντρωσης, υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα. Εμφανίζεται συχνά στην παιδική ηλικία και μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη σχολική επίδοση, τις κοινωνικές σχέσεις και τη συναισθηματική ευημερία του παιδιού.
Χρόνος στην οθόνη και εγκεφαλική ανάπτυξη
Έρευνες δείχνουν ότι η υπερβολική έκθεση στις οθόνες στην προσχολική ηλικία μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη των περιοχών του εγκεφάλου οι οποίες σχετίζονται με τη γλώσσα, την εκτελεστική λειτουργία και τον αυτοέλεγχο. Μια μελέτη με μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου βρήκε ότι παιδιά ηλικίας 3-5 ετών τα οποία αφιέρωναν περισσότερο χρόνο στην οθόνη είχαν λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές λευκής ουσίας –περιοχές οι οποίες σχετίζονται με την ταχύτητα επεξεργασίας και την αντίληψη.
Το είδος του περιεχομένου μετράει
Ο χρόνος στην οθόνη δεν είναι ο μόνος παράγοντας –το είδος του περιεχομένου παίζει επίσης καθοριστικό ρόλο. Οι γρήγορες εναλλαγές των εικόνων, το επιθετικό περιεχόμενο και τα έντονα ερεθίσματα μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα του παιδιού να διατηρεί την προσοχή του σε πιο απαιτητικά ή αργά ερεθίσματα. Αντίθετα, ένα ποιοτικό εκπαιδευτικό περιεχόμενο μπορεί να έχει θετική επίδραση, ειδικά όταν προβάλλεται με τη συμμετοχή του γονέα του.
Σύνδεση με τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ
Παιδιά τα οποία περνούν περισσότερες από 2 ώρες ημερησίως μπροστά στην οθόνη (ειδικά χωρίς καθοδήγηση) παρουσιάζουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης συμπτωμάτων όπως είναι η ανησυχία, η παρορμητικότητα και η έλλειψη συγκέντρωσης. Η συσχέτιση αυτή είναι ισχυρότερη όταν αφορά την παθητική παρακολούθηση (όπως όταν κανείς βλέπει τηλεόραση) ή τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε μεγαλύτερη ηλικία.
Ο ρόλος των γονέων
Οι ειδικοί τονίζουν ότι οι γονείς πρέπει:
- Να περιορίζουν τον χρόνο έκθεσης στην οθόνη. Επί παραδείγματι, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (World Health Organization, 2019) προτείνει ότι τα παιδιά κάτω των 2 ετών δε θα πρέπει να εκτίθενται καθόλου στην οθόνη και ότι τα παιδιά ηλικίας 2-5 ετών θα πρέπει να εκτίθενται για μέγιστο χρονικό διάστημα 1 ώρα ημερησίως·
- Να επιλέγουν ποιοτικό περιεχόμενο·
- Να παρακολουθούν μαζί με το παιδί, ώστε να ενισχύεται η μάθηση· &
- Να ενθαρρύνουν το παιχνίδι της ελεύθερης εξερεύνησης, τη σωματική δραστηριότητα και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις του παιδιού τους.
Πηγή εικόνας: Χρόνος στην Οθόνη και Κίνδυνος Εκδήλωσης ΔΕΠΥ
Συμπεράσματα
Η πρώιμη και υπερβολική έκθεση στην οθόνη –ιδιαίτερα όταν συνοδεύεται από ακατάλληλο ή έντονα διεγερτικό περιεχόμενο– φαίνεται να συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης των συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ. Δεν είναι μόνο το “πόσο”, αλλά κυρίως το “τι” βλέπει και το “πώς” βιώνει το παιδί την έκθεσή του στην οθόνη. Η ισορροπία, η επίβλεψη και η ποιοτική αλληλεπίδραση είναι το κλειδί μιας υγιούς ανάπτυξης.
Βιβλιογραφία
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5η έκδ.).
Christakis, D. A., Zimmerman, F. J., DiGiuseppe, D. L., & McCarty, C. A. (2004). Early television exposure and subsequent attentional problems in children. Pediatrics, 113(4), 708–713. https://doi.org/10.1542/peds.113.4.708
Hutton, J. S., Dudley, J., Horowitz-Kraus, T., DeWitt, T., & Holland, S. K. (2019). Associations Between Screen-Based Media Use and Brain White Matter Integrity in Preschool-Aged Children. JAMA Pediatrics, 173(3), 244–250. https://doi.org/10.1001/jamapediatrics.2018.5056
Linebarger, D. L., & Vaala, S. E. (2010). Screen media and language development in infants and toddlers: An ecological perspective. Developmental Review, 30(2), 176–202. https://doi.org/10.1016/j.dr.2010.03.006
Tamana, S. K., Ezeugwu, V., Chikuma, J., Lefebvre, D. L., Azad, M. B., Moraes, T. J. κ.ά. (2019). Screen-time is associated with inattention problems in preschoolers: Results from the CHILD birth cohort study. PLOS ONE, 14(4), e0213995. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0213995
World Health Organization. (2019). Guidelines on physical activity, sedentary behaviour and sleep for children under 5 years of age. Ανακτήθηκε 1η Ιουλίου 2025 από https://www.who.int/publications/i/item/9789241550536
