Το παρόν άρθρο, με τίτλο ΔΕΠΥ: Δυσμενή χαρακτηριστικά βρεφικής ηλικίας, θα παρουσιάσει κάποια από τα δυσμενή χαρακτηριστικά της βρεφικής ηλικίας τα οποία συνδέονται με την εκδήλωση της ΔΕΠΥ αργότερα στη ζωή.
Ό,τι παρατηρείς στην αρχή, μπορεί να καθορίσει αυτό που δεν θα χρειαστεί να διορθώσεις αργότερα.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι η διάγνωση της ΔΕΠΥ συχνά καθυστερεί, καθώς οι πρώιμες ενδείξεις της διαταραχής στη βρεφική ηλικία είτε αγνοούνται είτε αποδίδονται σε προσωρινά αναπτυξιακά χαρακτηριστικά (Loe & Feldman, 2007).
Ωστόσο, η αρχή της πρόληψης βασίζεται στην παραδοχή ότι τα δυσμενή χαρακτηριστικά της βρεφικής ηλικίας δεν εμφανίζονται τυχαία, αλλά ενδέχεται να υποδηλώνουν πρώιμες εκφάνσεις των δυσλειτουργιών στην αυτορρύθμιση και την προσοχή (Karalunas κ.ά., 2014). Αν αναγνωριστούν νωρίς, μπορούν να προληφθούν ή να περιοριστούν οι μακροχρόνιες επιπτώσεις τους στην εκπαιδευτική και ψυχοκοινωνική πορεία του παιδιού με ΔΕΠΥ (Sciberras κ.ά., 2017).
Ποια είναι τα δυσμενή χαρακτηριστικά τα οποία σχετίζονται με την εκδήλωση της ΔΕΠΥ αργότερα στη ζωή;
Ως εκ του ότι η ΔΕΠΥ έχει νευροβιολογική βάση, τα πρώιμα δυσμενή χαρακτηριστικά εμφανίζονται συχνότερα σε βρέφη τα οποία προέρχονται από οικογένειες όπου κάποιο μέλος έχει ΔΕΠΥ, βρέφη τα οποία γεννήθηκαν πρόωρα ή βρέφη τα οποία εμφάνισαν περιγεννητικές επιπλοκές (Sciberras κ.ά., 2017). Οι παράγοντες αυτοί επιδρούν αρνητικά στη λειτουργική ωρίμανση του προμετωπιαίου φλοιού, περιοχής του εγκεφάλου η οποία συνδέεται με την προσοχή και την παρορμητικότητα.
Πέραν των προαναφερόμενων, η επαφή με τις οθόνες από μικρή ηλικία, η έλλειψη μιας δομημένης ρουτίνας και η χαμηλής ποιότητας αλληλεπίδραση με τους ενήλικες σχετίζονται επίσης με υψηλότερη πιθανότητα εκδήλωσης ΔΕΠΥ (Christakis κ.ά, 2004).
Ο ρόλος της πρώιμης παρέμβασης και της πρόληψης
Η πρόληψη δεν είναι απλώς το αντίθετο της θεραπείας· είναι η ευκαιρία να μην τη χρειαστείς.
Κάποιες από τις παρεμβάσεις, οι οποίες δεν είναι φαρμακευτικές, είναι οι ακόλουθες:
- Η εκπαίδευση των γονέων στην ενσυνείδητη αλληλεπίδραση
- Ο καθορισμός μιας ρουτίνας και σταθερότητας
- Η ενίσχυση της λειτουργικής προσοχής μέσω του παιχνιδιού, &
- Η ενίσχυση της συναισθηματικής ρύθμισης μέσω των επαναληπτικών δραστηριοτήτων.
Περαιτέρω, οι στρατηγικές πρόληψης οι οποίες εστιάζουν στη ρύθμιση του οικογενειακού περιβάλλοντος μπορούν να αναχαιτίσουν την ανάπτυξη των συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ πριν αυτά εδραιωθούν.
Συμπεράσματα
- Ο εντοπισμός των δυσμενών χαρακτηριστικών στη βρεφική ηλικία είναι όχι μόνο εφικτός, αλλά και απαραίτητος για τον σχεδιασμό μακροπρόθεσμων εκπαιδευτικών και ψυχοκοινωνικών στρατηγικών παρέμβαασης (Τσίτσικα, 2018).
- Ο έγκαιρος εντοπισμός των δυσμενών χαρακτηριστικών μέσω της δομημένης παρατήρησης και της συνεργασίας των ειδικών και των γονέων μπορεί να μειώσει σημαντικά τις επιπτώσεις της ΔΕΠΥ στην εκπαιδευτική και κοινωνική ζωή του παιδιού.
- Τέλος, η επένδυση σε προληπτικές πρακτικές και στην εκπαίδευση των φροντιστών αποτελεί το θεμέλιο ενός λειτουργικού και υποστηρικτικού περιβάλλοντος ανάπτυξης.
Βιβλιογραφία
Christakis, D. A., Zimmerman, F. J., DiGiuseppe, D. L., & McCarty, C. A. (2004). Early television exposure and subsequent attentional problems in children. Pediatrics, 113(4), 708–713.
Karalunas, S. L., Fair, D. A., Musser, E. D., Aykes, K. M., & Nigg, J. T. (2014). Subtyping Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder Using Temperament Dimensions: Toward Biologically Based Classification. Psychological Bulletin, 140(3), 749–774.
Loe, I. M., & Feldman, H. M. (2007). Academic and educational outcomes of children with ADHD. Journal of Pediatric Psychology, 32(6), 643–654.
Sciberras, E., Mulraney, M., Silva, D., & Coghill, D. (2017). Prenatal risk factors and the etiology of ADHD—Review of existing evidence. Current Psychiatry Reports, 19(1), 1–9.
Τσίτσικα, Α. (2018). Προβλήματα ψυχοκοινωνικής προσαρμογής στα πρώτα χρόνια ζωής και σύνδεσή τους με την ΔΕΠΥ. Ελληνική Επιθεώρηση Παιδιατρικής Ψυχιατρικής, 15(2), 57–64.
