Αμοργός
Η Αμοργός, το ανατολικότερο νησί των Κυκλάδων με το απέραντο γαλάζιο, είναι ένα από τα ελληνικά νησιά που πήραν το όνομά τους από φυτά. Λέγεται ότι πήρε το όνομά της από το φυτό αμοργίς ή αλλιώς αμόργη ή λινοκαλάμη. Είναι ένα είδος λιναριού, ένα σπάνιο φυτό που φύεται στις πλαγιές των ορεινών περιοχών της Αμοργού. Ένα φυτό φημισμένο από την αρχαιότητα, το οποίο επεξεργάζονταν οι κάτοικοι του νησιού και παρήγαγαν ένα διάφανο λινό ύφασμα. Οι διάσημοι «άλικοι αμοργινοί χιτώνες», με ένα μοναδικό ερυθρό χρώμα αναφέρονται από πολλούς αρχαίους συγγραφείς, όπως ο Παυσανίας, ο Πλάτων και ο Αριστοφάνης. Στο έργο «Λυσιστράτη» του τελευταίου, μετά την απόφαση των γυναικών για ερωτική αποχή, η Λυσιστράτη συμβουλεύει τις Αθηναίες να φορούν αμοργινούς χιτώνες, για να γίνουν ακόμη πιο προκλητικές και επιθυμητές από τους άντρες τους -καθώς οι χιτώνες αυτοί ήταν διαφανείς και με λεπτή ύφανση.
Από τους αρχαίους συγγραφείς πληροφορούμαστε ότι οι χιτώνες αυτοί κατασκευάζονταν στην Αθήνα, διατηρούσαν όμως την ονομασία τους από την πρώτη ύλη. Άλλωστε και το χαρακτηριστικό χρώμα του συγκεκριμένου λινού υφάσματος -από ρόδινο έως ερυθρωπό- ήταν αποτέλεσμα άλλου ενός αμοργιανού φυτικού οργανισμού, ενός είδους λειχήνας που αφθονούσε στο νησί. Να σημειωθεί πως η Αμοργός, παρά το γεγονός ότι ανήκει στο άνυδρο σύμπλεγμα των Κυκλάδων, φιλοξενεί 1.092 ανώτερα φυτά (σσ. χωρίς δηλαδή στον αριθμό αυτό να υπολογιστούν τα βρύα, οι λειχήνες και τα μανιτάρια), ενώ τουλάχιστον 28 από αυτά είναι ενδημικά, συναντώνται δηλαδή μοναχά στον ελλαδικό χώρο και πουθενά αλλού στον κόσμο.
Ελληνικά νησιά που πήραν το όνομά τους από φυτά: Ρόδος
Ήδη από την αρχαιότητα το όνομα του νησιού είχε συνδεθεί με το γνωστό άνθος, το ρόδον ή, όπως έχει επικρατήσει σήμερα, το τριαντάφυλλο. Πρόκειται για το ιερό φυτό του θεού Ήλιου, προστάτη του νησιού. Το νησί αναδύθηκε από τα νερά μαζί με μια πανέμορφη νύμφη, τη Ρόδη -που μπορεί αυτή να έδωσε το όνομα τελικά στο νησί. Ο Ήλιος την ερωτεύτηκε και μαζί με αυτήν και τη ροδιακή γη, χαρίζοντας στη νύμφη 8 παιδιά και στο νησί πολλές ηλιόλουστες μέρες. Η σχέση Ήλιου -ρόδου φαίνεται και από τα νομίσματα του νησιού, τα οποία από τη μία πλευρά είχαν την εικόνα του ήλιου και από την άλλη ένα ρόδο.
Ή μήπως όχι; Η συσχέτιση του ονόματος του νησιού με το ρόδο έχει ένα πρόβλημα: το τριαντάφυλλο δεν είναι ενδημικό είδος του νησιού, ενώ άρχισε να καλλιεργείται συστηματικά μόλις το Μεσαίωνα. Δύσκολα λοιπόν ευσταθεί η δημοφιλής αυτή ετυμολογική συσχέτιση. Όσο για το άνθος που εικονίζεται στα νομίσματα, πρόκειται πιθανότερα για ένα είδους ιβίσκου, ενδημικού στο νησί. Αυτό μάλλον καλούσαν οι αρχαίοι «ρόδον», δίνοντας και το όνομα στο νησί.
Σπέτσες
Οι Σπέτσες, το αρχοντικό νησί του Αργοσαρωνικού, μπορεί να άλλαξε ονόματα κατά τη διάρκεια των αιώνων, όμως η έμπνευση ήταν πάντα η χλωρίδα του νησιού. Έτσι, κατά την αρχαιότητα ήταν γνωστή ως «Πιτυούσα» ή «Πιτυόνησος» που σημαίνει «πευκόφυτη». «Πίτυς» στην αρχαία ελληνική είναι το πεύκο, δέντρο με έντονη παρουσία στο νησί.
Το σημερινό όνομα γεννήθηκε κατά τον Μεσαίωνα και δόθηκε από τον ξένο κατακτητή. Για περισσότερα από 200 χρόνια (1200-1460 μ.Χ.) οι Σπέτσες ανήκουν διοικητικά στους Ενετούς. Οι Ιταλοί θαλασσοπόροι ονομάζουν το νησί «Isola di Spezie», δηλαδή «Νησί των Αρωμάτων» ή αλλιώς «Νησί των Μπαχαρικών». Πράγματι το νησί είναι πλούσιο σε αρώματα τόσο από τα πεύκα, όσο και από τα αρωματικά βότανα, όπως η ρίγανη, το θυμάρι και το θρούμπι.
Θύμαινα
Το νησί με τους δύο οικισμούς και τους 130 περίπου μόνιμους κατοίκους για το μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του ήταν ακατοίκητο, ενώ σε κείμενα αρχαία και μεσαιωνικά αναφέρεται ως Φύμαινα. Φαίνεται ότι αποτέλεσε κρησφύγετο πειρατών, ενώ κατοικήθηκε το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, επί Τουρκοκρατίας.
Ελληνικά νησιά που πήραν το όνομά τους από φυτά: Σχοινούσα
Η Σχοινούσα βρίσκεται στο κέντρο των Μικρών Κυκλάδων, νότια της Νάξου και βόρεια της Ηρακλειάς, από την οποία απέχει ελάχιστα (σσ. περίπου 5-10 λεπτά με συμβατικό πλοίο). Κατοικείται από τα αρχαία χρόνια και φαίνεται να έχει σημαντική θέση στον πρωτοκυκλαδικό πολιτισμό, λόγω και της γειτνίασης με την Κέρο.
Η δημοφιλέστερη θεωρία για το όνομα του νησιού αποδίδει την ονομασία στον σχίνο ή σχοίνο, ένα χαμηλό, ποώδες φυτό που αφθονεί στο νησί. Η ονομασία «Σχοινούσα» εμφανίζεται τον 15ο αιώνα, σε έγγραφα της μονής της Χοζοβιώτισσας της Αμοργού. Τον 18ο αιώνα, σε ναυτικούς χάρτες της εποχής, το νησί αναφέρεται ως «Σχινόζα» (S. Quinoze), από το όνομα του Ενετού διοικητή του νησιού.
Εκτός από τις παραλίες και τα γαλανά νερά, τα ελληνικά νησιά κρύβουν συχνά εκπληκτική και μοναδική χλωρίδα. Σπάνια ο τουρίστας θα σκύψει να θαυμάσει αυτή την ομορφιά, με τη χλωρίδα των ελληνικών νησιών να κινδυνεύει από τον υπερτουρισμό. Ανάγκη είναι, λοιπόν, να προστατευθεί. Για να μην γίνει το όνομα απλά μια ανάμνηση μιας αλλοτινής εποχής, ενός φυτού που δεν υπάρχει πια.
Πηγές:
Γιάνναρου, Λ. (2019). Ένας θησαυρός στα φαράγγια της Αμοργού. Η Καθημερινή. Ανακτήθηκε από: https://www.kathimerini.gr/society/1053878/enas-thisayros-sta-faraggia-tis-amorgoy/ (τελευταία πρόσβαση: 23/07/2025)
Zikakou, I. (2025). The Greek Islands: How Were They Named? Greek Reporter. Ανακτήθηκε από: https://greekreporter.com/2025/05/26/greek-islands-names/ (τελευταία πρόσβαση: 23/07/2025)
Ρόδος: Το σημερινό όνομα του «νησιού των ιπποτών» και άλλες ονομασίες στην αρχαιότητα. Ανακτήθηκε από: https://www.fatsimare.gr/kserete-oti/2018/05/03/rodos-to-simerino-onoma-toy-nisioy-ton-ippoton-kai-alles-onomasies-stin-arxai (τελευταία πρόσβαση: 23/07/2025)
Η ιστορία των Σπετσών. (n.d.). Πληροφορίες από την ιστοσελίδα spetses.gov.gr. Ανακτήθηκε από: https://spetses.gov.gr/el/to-nisi-ton-spetson/i-istoria-ton-spetson/ (τελευταία πρόσβαση: 23/07/2025)
Θύμαινα. Το ακριτικό νησί με τα ναυάγια και τον κολυμβητικό μαραθώνιο. Υπήρξε λημέρι πειρατών. μηχανή του χρόνου. Ανακτήθηκε από: https://www.mixanitouxronou.gr/thymaina-to-mikroskopiko-nisi-me-ta-nayagia-kai-ton-kolymvitiko-marathonio-deite-apo-psila-drone/ (τελευταία πρόσβαση: 23/07/2025)
