Το παρόν άρθρο, με τίτλο Μεταγνωστικές δεξιότητες και μείωση εκπαιδευτικών ανισοτήτων, αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή από την αγγλική στην ελληνική γλώσσα του πρωτότυπου άρθρου που μπορεί να βρεθεί εδώ.

Οι εκπαιδευτικές επιδόσεις ενός παιδιού συνδέονται με την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση της οικογένειας. Τα παιδιά από οικογένειες χαμηλού εισοδήματος τείνουν να υστερούν σε σχέση με τους πλουσιότερους συνομηλίκους τους πριν ξεκινήσουν το σχολείο, με χαμηλότερες δεξιότητες προφορικού λόγου, λεξιλογίου και αριθμητικής.

Τα παιδιά από περιβάλλοντα χαμηλού κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου μπορούν να μείνουν ακόμη πιο πίσω εάν αυτό το χάσμα – το χάσμα της επίδοσης – δεν αντιμετωπιστεί.

«Τα παιδιά από οικογένειες χαμηλού εισοδήματος τείνουν να υστερούν σε σχέση με τους πλουσιότερους συνομηλίκους τους πριν ξεκινήσουν το σχολείο».

Advertising

Advertisements

Η μείωση του χάσματος της επίδοσης είναι εξαιρετικά δύσκολη, δεδομένων των πολυάριθμων παραγόντων που συμβάλλουν και επικαλύπτονται, όπως η ανασφαλής στέγαση, η έλλειψη τροφίμων και το άγχος. Αυτό το χάσμα μεταξύ των παιδιών από περιβάλλοντα χαμηλού και υψηλού κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου διευρύνεται, δημιουργώντας μια «ωρολογιακή βόμβα» για την κοινωνική κινητικότητα, σύμφωνα με το Sutton Trust, ένα Φιλανθρωπικό Ίδρυμα αφιερωμένο στη βελτίωση της κοινωνικής κινητικότητας. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το χάσμα διευρύνεται καθώς τα φτωχότερα παιδιά χάνουν τα περισσότερα σχολεία.

Μια ερευνητική ομάδα στη Γαλλία εξετάζει τις παρεμβάσεις για τη γεφύρωση αυτών των ανισοτήτων, ώστε όλα τα παιδιά να μπορούν να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους. Σε μία έρευνα που θα δημοσιευτεί σύντομα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η βελτίωση της μεταγνώσης των παιδιών αποτελεί αποτελεσματικό μέσο βελτίωσης της ισότητας.

Η μεταγνώση – με απλά λόγια, η σκέψη για τη σκέψη – είναι μια διαδικασία που μας βοηθά να μαθαίνουμε. Χρησιμοποιούμε τη μεταγνώση για να αναλογιστούμε τί έχουμε μάθει και να κατανοήσουμε τα δικά μας δυνατά και αδύνατα σημεία. Αυτό μπορεί να μας βοηθήσει να εντοπίσουμε τομείς βελτίωσης. Είναι η διαδικασία που χρησιμοποιούμε για να κατανοήσουμε γιατί λύσαμε λάθος ένα μαθηματικό πρόβλημα, για παράδειγμα.

«Χρησιμοποιούμε τη μεταγνώση για να αναλογιστούμε τί έχουμε μάθει και να κατανοήσουμε τα δικά μας δυνατά και αδύνατα σημεία».

Advertising

Τα παιδιά από οικογένειες με υψηλότερο κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο μπορεί να έχουν καλύτερες μεταγνωστικές ικανότητες από τους συνομηλίκους τους και με τη σειρά τους να έχουν καλύτερες επιδόσεις στην αριθμητική και τον προφορικό λόγο. Η μεταγνώση είναι επομένως ένας πολλά υποσχόμενος στόχος για τη μείωση των πρώιμων ανισοτήτων.

Οι μεταγνωστικές ικανότητες μπορούν να διδαχθούν

Η ερευνητική ομάδα δίδαξε σε 172 παιδιά προσχολικής ηλικίας, ηλικίας 5 και 6 ετών, να κατανοήσουν τις δικές τους μεταγνωστικές ικανότητες και να χρησιμοποιήσουν μεταγνωστικές στρατηγικές. Άλλα 172 παιδιά δεν έλαβαν καμία παρέμβαση. Η διδασκαλία αυτών των δεξιοτήτων στα παιδιά μπορεί να φαίνεται δύσκολη, αλλά ο Gregoire Borst από το Πανεπιστήμιο Paris Cité, ο οποίος επέβλεψε την έρευνα, λέει ότι είναι στην πραγματικότητα «πολύ απλό».

Αρχικά, τα παιδιά διδάχθηκαν για τον εγκέφαλο. «Μιλήσαμε για την πλαστικότητα του εγκεφάλου», λέει ο Borst. «Εξηγήσαμε τί είναι ένας νευρώνας και τί είναι μια σύνδεση μεταξύ των νευρώνων, και εξηγήσαμε ότι η μάθηση αφορά τη δημιουργία νέων συνδέσεων, νέων «δρόμων» στον εγκέφαλο». Στα παιδιά ειπώθηκε επίσης ότι «χάρη στον εγκέφαλό μας μπορούμε να μάθουμε, και είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πώς λειτουργεί για να μαθαίνουμε καλά».

Στη συνέχεια, τα παιδιά διδάχθηκαν ότι η μνήμη και η προσοχή είναι ζωτικής σημασίας στη μαθησιακή διαδικασία. Αφού αποκτήσουν αυτή τη βασική κατανόηση, μαθαίνουν ότι αντί να ξεκινούν μια εργασία αμέσως, είναι καλύτερο να αφιερώνουν χρόνο για να σκεφτούν τον καλύτερο τρόπο για να την ολοκληρώσουν.

«Πριν από οποιαδήποτε δραστηριότητα, μια από τις βασικές μεταγνωστικές στρατηγικές είναι να σχεδιάσουν τί πρόκειται να κάνουν. Έτσι, τους ζητήσαμε να ελέγξουν αν έχουν όλα τα απαραίτητα υλικά, αν μπορούσαν να σκεφτούν τον καλύτερο τρόπο για να κάνουν την εργασία», λέει ο Borst.

Στα παιδιά δόθηκαν εργασίες για να σχεδιάσουν και τους είπαν να παρακολουθούν τη στρατηγική τους και να αναλογίζονται την εργασία. Σε μια περίπτωση, ζητήθηκε από τα παιδιά να σχεδιάσουν τη συντομότερη διαδρομή για να ταΐσουν τα ζώα σε έναν χάρτη ζωολογικού κήπου. Κατά τη διάρκεια της εργασίας, οι πειραματιστές ρώτησαν τα παιδιά ποιες στρατηγικές χρησιμοποιούσαν, για να διαπιστώσουν εάν σχεδίαζαν και προσάρμοζαν τις στρατηγικές τους.

Στη συνέχεια, εξέτασαν εάν η αύξηση της χρήσης των μεταγνωστικών στρατηγικών βελτίωσε την επίδοση των παιδιών, εξηγεί ο Borst. Όταν εξετάστηκαν αρκετούς μήνες μετά την παρέμβαση, τα παιδιά που είχαν διδαχθεί τις μεταγνωστικές στρατηγικές είχαν προχωρήσει περισσότερο στις δεξιότητες του προφορικού λόγου και τα μαθηματικά από εκείνα που δεν έλαβαν την εκπαίδευση. Τα παιδιά από ένα περιβάλλον χαμηλού κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου ωφελήθηκαν περισσότερο.

«Η διδασκαλία στα παιδιά σχετικά με τη μεταγνώση και τον τρόπο χρήσης των μεταγνωστικών στρατηγικών μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων από νωρίς». 

Advertising

Αυτό υποδηλώνει ότι η διδασκαλία της μεταγνώσης στα παιδιά και του τρόπου χρήσης μεταγνωστικών στρατηγικών μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων από νωρίς. Αυτή η ιδέα υποστηρίζεται από μελέτες σε μεγαλύτερα παιδιά, των οποίων οι δεξιότητες σκέψης έχουν βελτιωθεί με την παρέμβαση, οδηγώντας σε καλύτερα ακαδημαϊκά αποτελέσματα.

Το επόμενο βήμα, λέει ο Borst, είναι να δείξουμε στους εκπαιδευτικούς και τους εκπαιδευτές εκπαιδευτικών πώς να βοηθήσουν τα παιδιά να χρησιμοποιήσουν αυτές τις μεταγνωστικές στρατηγικές.

«Αν θέλετε να αναβαθμιστείτε, κάποια στιγμή πρέπει να εκπαιδεύσετε τους εκπαιδευτές», λέει. Εάν οι εκπαιδευτικοί καλλιεργήσουν τις δεξιότητες μεταγνωστικής σκέψης από νωρίς, τα παιδιά μπορεί να είναι πιο πιθανό να φτάσουν στο ακαδημαϊκό τους δυναμικό, ανεξάρτητα από το υπόβαθρό τους.

Το παρόν άρθρο, με τίτλο Μεταγνωστικές δεξιότητες και μείωση εκπαιδευτικών ανισοτήτων, αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή από την αγγλική στην ελληνική γλώσσα του πρωτότυπου άρθρου που μπορεί να βρεθεί εδώ.