Πηγή: heguardian.com
Το καλοκαίρι του 1929, ο οικονομολόγος και καθηγητής του Yale, Irving Fisher σε μία δημοσίευσή του στους New York Times, σχολίασε εμφατικά ότι «τα χρηματιστήρια έχουν φθάσει από ότι φαίνεται σε ένα μόνιμα υψηλό πλατό». Η αστοχία της δήλωσης αυτής δεν άργησε να επαληθευθεί. Στις 29 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, ημέρα Τρίτη, ξέσπασε το μεγάλο Κραχ του χρηματιστηρίου της Wall Street στη Νέα Υόρκη και οι συνέπειες αυτής της πτώσης δεν είχαν, ακόμη, γίνει αντιληπτές.
Το χρονικό του Κραχ, αποδεικνύει περίτρανα τη μεγάλη μεταβλητότητα των αγορών. Το καλοκαίρι του 1929, το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης είχε απόδοση κάτι λιγότερο από 400% και δύο μήνες αργότερα, ο δείκτης χάνει το 12% της αξίας του ενώ παρατηρείται μία εξωφρενική πώληση μετοχών. Την «μαύρη Πέμπτη» όταν το ημερολόγιο έγραφε 24 Οκτώβρη, 12.894.650 μετοχές άλλαξαν χέρια. Ο φόβος και η καχυποψία οδήγησαν τους επενδυτές σε πωλήσεις των μετοχών τους, μερικές από τις οποίες δεν μπορούσαν να πωληθούν σε καμία τιμή. Το οικονομικό κομφούζιο οδήγησε, εκείνη την Πέμπτη, έξω από τη Wall Street, χιλιάδες ανθρώπους, οι οποίοι φοβισμένοι αγωνιούσαν για τα αποτελέσματα των συναλλαγών. Για να αραιώσει το πλήθος και να αποκατασταθεί η τάξη, χρειάστηκε η παρέμβαση της αστυνομίας. Την ίδια ημέρα, πολλοί κερδοσκόποι αφαίρεσαν τη ζωή τους. Ωστόσο, στην προσπάθειά τους να σταθεροποιήσουν την αγορά, μεγάλες επενδυτικές εταιρείες και σημαντικοί τραπεζίτες προέβησαν σε αγορές πολλών μετοχών, μία μέρα μετά. Η «Μαύρη Πέμπτη» έδωσε τη θέση της στη «Μαύρη Δευτέρα» και τη «Μαύρη Τρίτη», όταν σημειώθηκαν περίπου 16,4 εκατομμύρια πωλήσεις και ο δείκτης έχασε ένα επιπλέον 12% της αξίας προστιθέμενο στις απώλειες των άλλων ημερών. Η εφιαλτική, αυτή, εβδομάδα του Κραχ, σήμανε την περίοδο της «Μεγάλης Ύφεσης» (1929-1939) για την Αμερική, μία καταστροφική οικονομικά δεκαετία που έμελλε να επηρεάσει ολόκληρο τον κόσμο.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι κατέφθασε σε μία περίοδο εξαιρετικής οικονομικής αστάθειας, με χαμηλούς μισθούς, υψηλά κόστη ζωής και παραγωγής, καθώς και ανεξέλεγκτα δάνεια, τα οποία ήταν αδύνατο να αποπληρωθούν αρχικά και στη συνέχεια να ρευστοποιηθούν από τους δανειστές. Οι δείκτες της ανεργίας αυξάνονταν συνεχώς, ενώ κάποιες από τις μετοχές ήταν υπερτιμημένες. Επιπλέον, ο πρωτογενής τομέας, και συγκεκριμένα η γεωργία, περνούσε μία σημαντική κρίση. Έτσι το Κραχ έμοιαζε σαν την κορυφή σε ένα ήδη εύθραυστο «παγόβουνο».
Το 1932, οι μετοχές είχαν φθάσει στο 20% της αρχικής τους αξίας και το 1933, οι άνεργοι ανέρχονταν στα 15 εκατομμύρια. Μέσα σε ένα χρόνο είχαν σημειωθεί 23.000 αυτοκτονίες, αφού, κάθε μέρα 12.000 εργαζόμενοι έχαναν τη δουλειά τους. Οι επιχειρήσεις έκλειναν η μία μετά την άλλη και 1.616 τράπεζες πτώχευσαν. Η κοινωνικοπολιτική κρίση ήταν τεράστια και σε όλη αυτή την ζοφερή περίοδο η Αμερική είχε στο «τιμόνι» τον Φραγκλίνο Ρούζβελτ, ο οποίος, με το πολιτικό του πρόγραμμα ενέτεινε τις προσπάθειες ανάκαμψης. Με την έναρξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, ο εφιάλτης της αμερικανικής οικονομίας έλαβε τέλος, μιας και σημειώθηκε άνοδος για τους Αμερικανούς.
Όλα αυτά τα γεγονότα, μόνο ξένα δεν θα μπορούσαν να μας φαίνονται, μιας και μια ανάλογη κρίση ήταν αυτή της κατάρρευσης της Lehman Brothers, η οποία συμπαρέσυρε τη παγκόσμια οικονομία και σηματοδότησε την οικονομική ύφεση, που οδήγησε πολλές χώρες στην κατάρρευση και την φτώχεια. Θα αναρωτιόταν, λοιπόν, κανείς, πώς στον καιρό της κυριαρχίας της πρόληψης, η ιστορία επαναλαμβάνεται κατά γράμμα.
Πηγές:
Παπαβασιλείου Δ. (2018). 24 Οκτωβρίου 1929: Το κραχ του «αμερικάνικου ονείρου». Ανακτήθηκε από https://www.imerodromos.gr/crach/ (Τελευταία πρόσβαση 2/3/2019)
Η Χρηματιστηριακή Κρίση του 1929. Ανακτήθηκε από https://www.sansimera.gr/articles/182 (Τελευταία πρόσβαση 2/3/2019)
Elliott L. (2017). Crash course: what the Great Depression reveals about our future. Ανακτήθηκε από https://www.theguardian.com/society/2017/mar/04/crash-1929-wall-street-what-the-great-depression-reveals-about-our-future (Τελευταία πρόσβαση 2/3/2019)
Stock Market Crash of 1929 (2010). Ανακτήθηκε από https://www.history.com/topics/great-/depression/1929-stock-market-crash(Τελευταία πρόσβαση 2/3/2019)
