Η εφημερίς των κυριών: Η γυναικεία φωνή της Ελλάδας
Η Εφημερίς των Κυριών ήταν η πρώτη εφημερίδα στην Ελλάδα, που δημιουργήθηκε από γυναικεία συντακτική ομάδα, απευθυνόμενη αποκλειστικά και μόνο σε γυναίκες. Το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε στις 9 Μαρτίου του 1887 και το τελευταίο, το 1917. Έχοντας κυκλοφορήσει συνολικά 1106 τεύχη. Έως τις 18 Μαρτίου του 1907, η εφημερίδα κυκλοφορούσε εβδομαδιαίως ενώ στη συνέχεια από τις 25 Μαρτίου του 1907 έως το Δεκέμβριο του 1917 εκδίδονταν “δις του μηνός”, χαρακτηρίζοντας αυτή την αλλαγή στη συχνότητα της έκδοσης, ως “Περίοδος Β’” στο εξώφυλλο του ίδιου του εντύπου.
Οι κύριες διεκδικήσεις μέσω της εφημερίδας, αφορούσαν τη χειραφέτηση της γυναίκας με πλήρη δικαιώματα στον τομέα της εκπαίδευσης και της εργασίας, αποβλέποντας στην κοινωνική ισότητα και την εξασφάλιση των γυναικείων δικαιωμάτων, σε βασικούς πυλώνες του καθημερινού τους βίου.
Υπεύθυνη για την έκδοση της εφημερίδας ήταν η Καλλιρρόη Παρρέν, ενώ δύο από τις πρώτες συνεργάτιδές της σε αυτή την προσπάθεια, ήταν η Σαπφώ Λεοντιάδου, που εργαζόταν ήδη για το περιοδικό «Ευρυδίκη» (έκδοση Κωνσταντινούπολη, 1870-1873) και η Αικατερίνη Σαμαρατίδου, εγγονή της εκδότριας του περιοδικού «Κυψέλη» (έκδοση Κωνσταντινούπολη, 1845). Την υπογραφή τους στα άρθρα της εφημερίδας έβαζαν επίσης, η Μαρίκα Πίπιζα (Ποιήτρια), Ελένη Γεωργιάδη (Δασκάλα), Ειρήνη Λαχανά (Δασκάλα) και πολλές άλλες γυναίκες του πνεύματος και των γραμμάτων της εποχής. Για όλα τα ανυπόγραφα άρθρα, υπεύθυνη ήταν η συντάκτης αυτών, κυρία Καλλιρρόη Παρρέν.
Οι πρώτες αντιδράσεις γι αυτή τη προσπάθεια χειραφέτησης των γυναικών, μέσω της εφημερίδας ήταν αρνητικές και χλευαστικές, ως ένα φυσικό επακόλουθο και της εποχής που εκδίδονταν η εφημερίδα. Αντιπροσωπευτική ήταν η αντίδραση και τα σχόλια του Εμμανουήλ Ροΐδη. Υπήρξαν όμως και εκείνοι που θαύμασαν την πένα των συντακτριών της εφημερίδας και υποστήριξαν τον αγώνα τους, όπως ο Γ. Ξενόπουλος και ο ποιητής Κωστής Παλαμάς, ο οποίος και αφιέρωσε ποίημά του στη Καλλιρρόη Παρρέν (1904).
Ψήφος στις γυναίκες
Η εφημερίς των κυριών διακήρυττε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες, από το 1887. Σχεδόν μισό αιώνα μετά, και οι γυναίκες ψηφίζουν για πρώτη φορά. Στις 11 Φεβρουαρίου του 1934, επιτελείται μια ιστορική ημέρα για την διεκδίκηση των γυναικείων δικαιωμάτων. Για πρώτη φορά οι Ελληνίδες προσφεύγουν στις κάλπες. Αποκτούν φωνή και κατοχυρώνουν έμπρακτα τη θέση τους στην κοινωνία. Το σύνθημα «Ψήφος στη γυναίκα» που γράφτηκε πρώτη φορά από την «Εφημερίδα των Κυριών» το 1887, γίνεται πράξη. Οι δημοτικές εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου του 1934 έμειναν στην ιστορία για δύο πρωτοτυπίες. Για την πρώτη φορά που οι γυναίκες οδηγήθηκαν στις κάλπες και για την πρώτη φορά που εξελέγη κομουνιστής δήμαρχος. Οι εκλογές διεξήχθησαν σε ένα κλίμα πολωτικό ανάμεσα στη βενιζελική και την αντιβενιζελική πλευρά, παρότι στους εκλογικούς καταλόγους είχαν γραφτεί 2.655 γυναίκες ψήφισαν μόνο οι 439.
Το δικαίωμα του «εκλέγειν» στις Ελληνίδες δόθηκε με το προεδρικό διάταγμα, το οποίο ψήφισε το Κόμμα των Φιλελευθέρων στις 5 Φεβρουαρίου του 1930. Το δικαίωμα δεν ήταν καθολικό, αφορούσε την συμμετοχή των γυναικών στις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές και προϋπέθετε την τήρηση συγκεκριμένων όρων. Μπορούσαν να ψηφίσουν μόνο όσες είχαν κλείσει τα 30 χρόνια και διέθεταν τουλάχιστον απολυτήριο Δημοτικού.
Χρειάστηκαν χρόνια διαμαρτυριών και αγώνων του φεμινιστικού κινήματος και των γυναικείων οργανώσεων προκειμένου οι γυναίκες να αποκτήσουν ίσα δικαιώματα με τους άνδρες. Η υποτίμηση των γυναικών κυριαρχούσε έντονα στην ελληνική κοινωνία. Οι Ελληνίδες δεν μπορούσαν να ψηφίσουν με το επιχείρημα της «έμμηνους ρήσης», καθώς η ψήφος τους ήταν «επικίνδυνη και αποκρουστέα», θεωρώντας τες, ανισόρροπες και σε έξαλλη κατάσταση. Ενδεικτικό της αντίληψης αυτής, ήταν ένα απόσπασμα από την εφημερίδα «Νέα Ημέρα» στις 20 Μαρτίου 1928:
«Παν θήλυ διατελεί εις ανισόρροπον και έξαλλον πνευματικήν κατάστασιν ωρισμένας ημέρας εκάστου μηνός. Νεώτεραι και ακριβέστεραι έρευναι καταδείκνυσιν ότι ου μόνον ωρισμένας ημέρας, αλλά δι’ όλου του μηνός τελούσιν άπαντα τα θήλεα εις πνευματικήν και συναισθηματικήν ανισορροπίαν. Η γυναικεία συνεπώς ψήφος είναι πράγμα επικίνδυνον, άρα αποκρουστέον».
Advertising
Η δικαίωση
Χρειάστηκαν πολλά χρόνια προσπαθειών, διαμαρτυριών των γυναικείων οργανώσεων και χρόνιων αγώνων του φεμινιστικού κινήματος για να αποκτήσουν οι γυναίκες ίσα δικαιώματα με τους άνδρες, με την Καλλιρρόη Παρρέν Σιγανού και την «Εφημερίδα των Κυριών» που εξέδιδε, να αποτελούν το κύριο μέσο έκφρασης των γυναικείων δικαιωμάτων στην Ελλάδα. Στις 28 Μαΐου του 1952, οι Ελληνίδες αποκτούν πλήρη πολιτικά δικαιώματα.
Με τον νόμο 2159, οι γυναίκες αποκτούν επιτέλους πλήρη πολιτικά δικαιώματα, καθώς εξασφαλίζουν το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι, τόσο στις δημοτικές, όσο και στις βουλευτικές εκλογές. Στις εκλογές όμως του Νοεμβρίου, δεν καταφέρνουν να ψηφίσουν, διότι δεν είχαν ενημερωθεί οι εκλογικοί κατάλογοι. Το 1953, σε επαναληπτική εκλογή στη Θεσσαλονίκη, εξελέγη η πρώτη γυναίκα βουλευτής, η Ελένη Σκούρα από τον Ελληνικό Συναγερμό, που μαζί με τη Βιργινία Ζάννα, υπήρξαν οι δυο πρώτες γυναίκες υποψήφιες για το βουλευτικό αξίωμα. Σε βουλευτικές εκλογές, οι Ελληνίδες ψήφισαν για πρώτη φορά στις 19 Φεβρουαρίου του 1956.
Σε αυτές τις εκλογές η Λίνα Τσαλδάρη της «ΕΡΕ» και η Βάσω Θανασέκου της «Δημοκρατικής Ένωσης», βρίσκουν μία θέση στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Η Λίνα Τσαλδάρη έγινε και η πρώτη γυναίκα – υπουργός, καθώς ανέλαβε το Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας στην κυβέρνηση Καραμανλή. Την ίδια χρονιά εκλέχθηκε και η πρώτη γυναίκα Δήμαρχος, η Μαρία Δεσύλλα στην Κέρκυρα.
Η εφημερίς των κυριών και η Καλλιρρόη Παρρέν: Η κυρία πίσω από το έργο
Η πρώτη Ελληνίδα φεμινίστρια, η πρώτη Ελληνίδα εκδότρια ήταν η Καλλιρρόη Παρρέν, που μέσα από το έργο και τα κείμενά της, αγωνίστηκε για τη γυναίκα και τα δικαιώματά της. Δημοσιογράφος στο επάγγελμα διέθετε μία τολμηρή πένα για την εποχή της, καθώς μέσα από τη γυναικεία εφημερίδα που η ίδια εξέδιδε, καταπιάστηκε με θέματα ταμπού της άκρως συντηρητικής τότε κοινωνίας.
Εκτός από τα κείμενά της για το δικαίωμα των γυναικών στο εκλέγειν και στο εκλέγεσθαι, η Καλλιρρόη Παρρέν έμεινε γνωστή για την υποβολή της στην κυβέρνηση Τρικούπη, των 2.850 υπογραφών, που συνέλεξαν γυναίκες υπέρ της γυναικείας εκπαίδευσης. Ίδρυσε την «Ένωση υπέρ της Χειραφετήσεως των Γυναικών», προκειμένου να βοηθήσει στην εκπαίδευση και την κατάρτιση των άπορων γυναικών, την Σχολή της Κυριακής, το Άσυλο Ανιάτων Γυναικών, την Ένωση των Ελληνίδων, καθώς και το Λύκειο των Ελληνίδων.
Αποτελούσε ταυτόχρονα τη γυναικεία φωνή της Ελλάδας προς το εξωτερικό, με την συμμετοχή της σε μία σειρά από διεθνή συνέδρια στην Ευρώπη και την Αμερική, ενώ μέσω αυτής, επετράπη η φοίτηση των γυναικών στο Πανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο. Η Καλλιρρόη Παρρέν έγραψε επίσης πολλά άρθρα, δοκίμια, τα μυθιστορήματα και θεατρικά έργα με βασικό θέμα πάντα τη θέση της γυναίκας στα τότε κοινωνικά δρώμενα και προβλήματα, όπως: «Ιστορία της γυναικός, Η μάγισσα, Το νέον συμβόλαιον, Η νέα γυναίκα, Η Χειραφετημένη και οι Επιστολές Αθηναίας προς Παρισινή».
Πενήντα δύο χρόνια μετά το θάνατό της, στις 6 Ιουνίου 1992, τιμήθηκε από την Ελληνική Δημοκρατία με τα αποκαλυπτήρια της προτομής της στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, αριστερά της εισόδου προ των μεγάλων μαυσωλείων. Ήταν γεννημένη στο Ρέθυμνο και παντρεμένη με τον Ιωάννη Παρρέν ο οποίος υποστήριζε και ενθάρρυνε τους αγώνες της.
Επίλογος
Η Καλλιρρόη Παρρέν, αποτέλεσε αναμφίβολα το σύμβολο του φεμινισμού για τον ελληνικό γυναικείο πληθυσμό σε εποχές που η γυναικεία φύση και αντίληψη, θεωρούνταν ανίκανη να λάβει ορθές αποφάσεις. Ανοίξε τον δρόμο μέσω του έργου και του αγώνα της για την διεκδίκηση θεμελιωδών δικαιωμάτων, αποδεικνύοντας εν τέλη, πως η άλλοτε «ευάλωτη» και συναισθηματικά «ανισόρροπη» γυναικεία υπόσταση, είναι ικανή με το πείσμα και την μεθοδικότητα της να επισκιάσει κάθε υποτιθέμενη αντρική υπεροχή.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:
«Εφημερίς των Κυριών», Αναρτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/wiki (Τελευταία πρόσβαση στις 20-4-19)
«Καλλιρρόη Παρρέν», Αναρτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/wiki (Τελευταία πρόσβαση στις 20-4-19)
«Ψήφο στη γυναίκα» διακήρυττε η Εφημερίδα των Κυριών το 1887», Αναρτήθηκε από: https://www.mixanitouxronou.gr (Τελευταία πρόσβαση στις 20-4-19)
«Εφημερίς των Κυριών», Αναρτήθηκε από: https://www.sansimera.gr (Τελευταία πρόσβαση στις 20-4-19)
