Διαφήμιση και σεξισμός: Αποτίμηση δημοσκόπησης
Μετά το πέρας του χρονικού περιθωρίου για τις απαντήσεις σας στις δικές μας ερωτήσεις, έφτασε η στιγμή για την ανάλυση των σκέψεών σας. Καταρχάς, τα αποτελέσματα κρίνονται ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά! Αναλυτικότερα, η πλειοψηφία των αναγνωστών θεωρεί πως, σταδιακά, τέτοιου είδους διαφημιστικά μηνύματα εξαφανίζονται από την ελληνική τηλεόραση αντί να πληθαίνουν, γι’ αυτό κι εικάζει πως υπάρχει ελπίδα, με τον καιρό, ν’ αποτελέσουν πια οριστικά παρελθόν. Όσο για τη στάση τους απέναντι στη συγκεκριμένη κατηγορία διαφημίσεων, περισσότερο απ’ το 80% των αναγνωστών εξοργίζεται παρακολουθώντας τες και σαφώς διάκειται αρνητικά προς αυτές, επικροτώντας κάθε είδους εκδηλώσεις κοινωνικής κατακραυγής σε βάρος τους (ακόμη και περισσότερο ακραία περιστατικά). Ας εξετάσουμε, όμως, το ζήτημα περισσότερο ενδελεχώς…
Παρελθόν- Παρόν
Είναι γεγονός πως κατά την τελευταία πενταετία περίπου, διαφημίσεις σεξιστικού περιεχομένου θεωρούνται- ευτυχώς- δυσεύρετες. Συγκεκριμένα, εικόνες όπως αυτή ενός εξωτικού, γυμνασμένου άνδρα με ερωτική διάθεση, να περιστοιχίζεται από μια συντροφιά νεαρών, ημίγυμνων κοριτσιών, εκλείπουν πλέον από τις οθόνες μας.
Επιπλέον, η διαφημιστική ατάκα “χτύπα σαν άντρας” γνωστής αλυσίδας παιχνιδιών που παραπέμπει μάλλον σε σχετικό στερεότυπο υπέρ της ανδρικής σωματικής ισχύος και ρώμης, παρά στο δημοφιλές πασχαλινό έθιμο, έχει, σήμερα, ξεχαστεί. Ένας άνδρας ικανός να “χτυπήσει”. Αλλά πώς να χτυπήσει; Έτσι όπως μόνο οι άνδρες γνωρίζουν και πράττουν. Έτσι όπως μόνο στους άνδρες επιτρέπεται… Να χτυπήσει τί; Ένα αυγό, κάποιο αντικείμενο, έναν άνθρωπο, ενδεχομένως, μια γυναίκα;
Τέλος, μπορεί κανείς ν’ ανακαλύψει ουκ ολίγες διαφημίσεις, επίσης γνωστής εταιρείας ανδρικών( ως επί το πλείστον) αποσμητικών, προερχόμενες από την προηγούμενη δεκαετία, στις οποίες το αρσενικό παρουσιάζεται ως πολυγαμικό ον, προσόν που δύναται ν’ απολαμβάνει αποκλειστικά το συγκεκριμένο φύλο… Ακολουθώντας την προαναφερθείσα φιλοσοφία, τα κόνσεπτ είναι στις περισσότερες περιπτώσεις πανομοιότυπα: ένας άνδρας, περιζήτητος σεξουαλικά (όταν φυσικά χρησιμοποιεί το εν λόγω προϊόν), γεύεται τους καρπούς της γοητείας του, καταλήγοντας στο κρεβάτι είτε μεμονωμένα, είτε μαζικά με πάνω από τρεις γυναίκες, όλες τους νεαρές και καλλίγραμμες.
Αυτή την εικόνα του άνδρα τον οποίο κυριολεκτικά κυνηγούν πλήθος κοριτσιών, διψασμένες για σεξ, ή ακόμη την εικόνα του άνδρα που εξαπατά γυναίκες πλαγιάζοντας- ξεχωριστά- με όλες τους, αναλογιζόμενος χαρακτηριστικά “Όλες;! Ε, είμαι άξιος”, σε διαβεβαιώνω δε θα τη βρεις αντίστοιχα με πρωταγωνίστρια μια γυναίκα, όσο και ν’ αναζητάς.
Κρίνεται πάντοτε θετικό κι ωφέλιμο να επεκτείνουμε τη σκέψη μας, προχωρώντας ένα βήμα πιο κάτω, στα άδυτα της φιλοσοφίας των διαφημίσεων και των δημιουργών τους. Τί θέλει να πει ο ποιητής; Τί είδους νοοτροπίες προωθεί; Μα το πιο ανησυχητικό απ’ όλα, μήπως τελικά καθρεφτίζει απλώς, μέσω ενός βίντεο, απόψεις που ήδη ενυπάρχουν στην κοινωνία, βαθιά ριζωμένες μέσα της, κάνοντάς την ακόμα πιο άσχημη, πιο κλειστή, πιο ακατάδεκτη, πιο απαρχαιωμένη κι απειλητική; Μήπως δεν πρόκειται, λοιπόν, απλώς για τις φρικιαστικές απόψεις ενός και μόνο ατόμου (του εκάστοτε υπεύθυνου μάρκετινγκ) αλλά για τις απόψεις ενός πολύ μεγαλύτερου συνόλου; Άλλωστε, οι δημιουργοί μιας διαφήμισης, στοχεύουν απλώς στο να προσελκύσουν μεγάλη μερίδα πληθυσμού, προσεγγίζοντάς την βάσει των πεποιθήσεών της…
Διαφήμιση και σεξισμός: Αντιδράσεις
Το θετικό της όλης υπόθεσης, όπως προαναφέρθηκε, είναι φυσικά η στάση πλήθους τηλεθεατών απέναντι σε τέτοιου είδους διαφημιστικά κλιπ, η οποία ίσως και να οδηγεί στη σταδιακή απόσυρση των δεύτερων με το πέρασμα των ετών. Συγκεκριμένα, ο κόσμος πλέον δείχνει να μην ανέχεται, ούτε και να υποστηρίζει αυτά τα κοινωνικά μηνύματα. Προβληματίζεται, αντιδρά, εξοργίζεται. Ο κόσμος πια, ως επί το πλείστον, δεν εφησυχάζει εύκολα, δε δέχεται να ακολουθεί και να παρακολουθεί τυφλά. Αναζητά την κοινωνική ομάδα που, έστω κι έμμεσα, θίγεται κι υποβαθμίζεται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Και το γεγονός αυτό είναι σαφώς ευχάριστο! Η αξία της γυναίκας δε λογίζεται πια αποκλειστικά βάσει της συνεισφοράς της στο σπίτι, της ομορφιάς και της υποταγής της. Και φυσικά, η μόνη έγνοια του άνδρα δεν καθίσταται πια η “πέρασή” του στο έτερο φύλο…
Μιλάμε, λοιπόν, για μια αναδιάρθρωση της κοινωνίας, μέσω της εκ θεμελίων εκρίζωσης στερεοτυπικών πεποιθήσεων, περιοριστικών και για τα δύο φύλα. Με λόγια απλά και καθημερινά, τα μυαλά μας άνοιξαν και το μόνο που πια έχει στενέψει είναι η ανάγκη μας για ευπιστία και πλάνη κι η χαιρεκακία μας. Αυτό φυσικά δεν ισχύει για όλους. Άλλωστε, πάντοτε θα υπάρχουν αρνητές απέναντι στην ανάπτυξη, την πρόοδο…
Απλές σκέψεις: What if..?
Οι προαναφερθείσες απόψεις κρίνονται αρκετά αισιόδοξες. Ανταποκρίνονται, όμως, εκατό τοις εκατό στην πραγματικότητα ή θεωρούνται πέραν του δέοντος θετικές; Σίγουρα η κοινωνία μας κι ο κόσμος ολόκληρος επιδέχονται περαιτέρω αλλαγές. Υπάρχει αρκετός δρόμος να διανύσουμε ακόμη, μέχρι να φθάσουμε στο ιδανικό σημείο της οριστικής απομάκρυνσης από κάθε ίχνος σεξισμού, της πλήρους δικαίωσης.
Η διαφήμιση καλείται παγκοσμίως ως ένα φαινόμενο με τεράστια ισχύ κι επίδραση διαχρονικά. Πολύ συχνά καθίσταται επικίνδυνη, προωθώντας τερατώδεις, άρρωστες πεποιθήσεις με απόλυτα διακριτικό τρόπο, ώστε να μη μπορεί κανείς με ευκολία να της αποδώσει ευθύνες…
Ας αναλογιστούμε, όμως, τώρα τί θα συνέβαινε αν αντιστρέφονταν για λίγο οι ρόλοι; Αν η επιστήμη της διαφήμισης αποφάσιζε να προωθεί αποκλειστικά τις ανάγκες της γυναίκας, αν τοποθετούσε τη δεύτερη στο επίκεντρο, αν την έκανε τον “κυνηγό” της υπόθεσης… Ίσως αυτή η ενέργεια να κακοφαινόταν σε κάποιους. Ίσως επικρατούσε σύγχυση και προβληματισμός. Πιθανότατα να έχει ήδη ξεκινήσει αυτό το εγχείρημα. Πιθανότατα να μην οδηγήσει πουθενά. Η ιστορία θα το καθορίσει.
Αυτό που χρειάζεται να κρατούμε πάντοτε στο μυαλό μας και μ’ αυτό να πορευόμαστε, είναι το μέτρο. Αγαπάμε τις γυναίκες, μα δε τις υπερπροστατεύουμε, διότι έτσι ακριβώς καταλήγουμε να τις υποβαθμίζουμε, θεωρώντας τες ανίσχυρες, αδύναμες, μη αυθύπαρκτες. Ας μη φτάσουμε στο σημείο να βλέπουμε παντού εχθρούς. Από την άλλη μαχόμαστε, ώστε η συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα να μη στερείται τίποτα απ’ όσα της αξίζουν. Και της αξίζουν πολλά! Ο έρωτας είναι το ομορφότερο πράγμα στον κόσμο αρκεί, βέβαια, να είναι αμοιβαίος και συναινετικός. Ο έρωτας είναι ομορφότερος στην αγνή του μορφή. Καλύτερα ο κόσμος μα κι ο χρόνος να κυλούν μονάχα μπροστά, ν’ ανανεώνονται. Όπως ακριβώς ένα ποτάμι. Καλύτερα να μη φτάσουμε στο σημείο να εξηγούμε τα αυτονόητα ή να δικαιολογούμε τα παράλογα.
