Το παραμύθι, στη λαογραφική παράδοση

παραμύθι
Πηγή Εικόνας: daily.jstor.org

Κατά διαστήματα έχουν γίνει συζητήσεις που αφορούν τις ιδέες και τις αξίες που προβάλλονται μέσα από τα παραμύθια, τα οποία αποτελούν αναπόσπαστο και ζωντανό είδος του πολιτισμού. Είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι, τα παραμύθια, έχουν σημαντική ηθικοπλαστική δύναμη και διαμορφώνουν προσωπικότητες. Έτσι χρησιμοποιήθηκαν, και καλό είναι να χρησιμοποιούνται, για την ηθική διαπαιδαγώγηση και τη γνωστική καλλιέργεια του παιδιού. Κατά τον κ. Μερακλή, το παραμύθι εντάσσεται στη λαϊκή τέχνη. Μέσα από αυτά τα λαϊκά αναγνώσματα λαμβάνουμε πολύ σημαντικές πληροφορίες για το κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο δημιουργούνται, ανά-δημιουργούνται, εξελίσσονται και ανθούν.
Το λογοτεχνικό αυτό είδος ξεκίνησε πριν αρκετές χιλιάδες χρόνια ως μέσω διαπαιδαγώγησης, ως θεσμός που ένωνε την κοινωνία, αλλά και ως τρόπος λεκτικοποίησης σημαντικών ζητημάτων που την απασχολούσαν, αναπαράγοντας τα κοινωνικά ζητήματα και τους προβληματισμούς.

Τα πρώτα γνωστά λαϊκά παραμύθια συνδέθηκαν με τα ομηρικά έπη, τους μύθους του Αισώπου και τη μυθοπλαστικότητα του Ηροδότου. Τα κείμενα αυτά μέσα από το υπερφυσικό περιεχόμενό τους προσπάθησαν να γίνουν πιστευτά από τον ακροατή. Μέσα από αυτά, ο ακροατής ανανεωνόταν, ανακουφιζόταν, διασκέδαζε, αλλά κάποιες φορές προβληματιζόταν και έθετε υπαρξιακά ερωτήματα.
Κατά την περίοδο της αναγέννησης, το παραμύθι περνάει από την προφορικότητα στον γραπτό λόγο και η αναπαραγωγή και μετάδοσή του ακολουθεί ραγδαία αύξηση. Κάθε εποχή και περιοχή, παρουσιάζει τα παραμύθια με το δικό της τρόπο. Προκαλεί εντύπωση ότι πολλές ιστορίες που προέρχονται από διαφορετικές περιοχές, με μεγάλη χιλιομετρική απόσταση, παρουσιάζουν εκπληκτικές ομοιότητες, χωρίς ωστόσο να χάνεται η ταυτότητα της κάθε ιστορίας.

παραμύθι
Πηγή Εικόνας: folklorethursday.com

Ωστόσο, αν και, όπως είπαμε, τα παραμύθια παρουσιάζουν πολλές και ενδιαφέρουσες ομοιότητες, συγχρόνως αποτελούν αντικαθρέφτισμα της εθνικής ιδιοτυπίας ενός λαού.

Συγκεκριμένα παρατηρούμε παραλλαγές:

Στη γλώσσα, καθώς το παραμύθι είναι αφήγηση που χρησιμοποιεί κατά κόρον το τοπικό γλωσσικό ιδίωμα. Αυτό σημαίνει ότι εμπεριέχει τις γλωσσικές ιδιαιτερότητες του γεωγραφικού χώρου, όπου εξελίσσεται.
Επιπλέον, στα ονόματα των ηρώων, διότι στα παραμύθια πολύ συχνά δίνονται ονόματα από την τοπική ιστορία και αρκετά συχνά από τους θεούς που λατρεύονται στην περιοχή. Κάθε πολιτισμός οικειοποιείται τους ήρωες της ιστορίας και τους προσδίδει δικά του χαρακτηριστικά, που συνδέονται με την ιδιαίτερη κουλτούρα του τόπου.
Στα επαγγέλματα. Παρατηρούμε ότι διηγήσεις που προέρχονται από τη νησιώτικη Ελλάδα αναφέρονται σε ιστορίες με ναυτικούς, σε αντίθεση με ιστορίες ορεινών περιοχών, που αναφέρονται σε βοσκούς.
Τέλος, μέσα από τα παραμύθια μπορούμε να λάβουμε πληροφορίες για τις ενδυμασίες, τον τρόπο ζωής, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου και φυσικά καθρεφτίζουν τις συνθήκες της περιοχής μέσα στην οποία εξελίσσονται.

Advertising

Advertisements
Ad 14

Εν κατακλείδι, τα παραμύθια αποτελούν μια πολύτιμη πηγή πληροφοριών που αξιοποιούνται και επιβάλλεται να αξιοποιούνται από διάφορες επιστήμες, ώστε να κατανοηθούν καλύτερα οι κοινωνίες και οι συνθήκες που τα δημιούργησαν

παραμύθι
Πηγή Εικόνας: ksr-ugc.imgix.net

Πηγές

Αναγνωστοπούλου Δ. (2010). Αναπαραστάσεις του γυναικείου στη λογοτεχνία, Αθήνα. Πατάκη.
Αυδίκος Ε, (1994). Το λαϊκό παραμύθι: Θεωρητικές προσεγγίσεις. Αθήνα. Οδυσσέας.
Καπλάνογλου Μ. (2002). Παραμύθι και αφήγηση στην Ελλάδα: Μια παλιά τέχνη σε μια νέα εποχή. Αθήνα. Πατάκη.
Μερακλής Μ. (2004). Ελληνική Λαογραφία, Κοινωνική Συγκρότηση, Ήθη και Έθιμα, Λαϊκή Τέχνη. Αθήνα. Οδυσσέας.

Περισσότερα από τη στήλη: Παιδικό βιβλίο

Παιδικό βιβλίο

Ο θησαυρός του Ζορζ κρύβει την πραγματική ευτυχία

«Ο θησαυρός του Ζορζ» είναι ένα ακόμη φρέσκο παιδικό βιβλίο που κυκλοφόρησε φέτος τον Απρίλιο…

Παιδικό βιβλίο

Η επιλεκτική αλαλία και… “Γιατί κάποιες φορές φοβάμαι να μιλήσω;”

“Γιατί κάποιες φορές φοβάμαι να μιλήσω;” είναι ο τίτλος του πρωτότυπου βιβλίου των Μαριαλένα Πόγκα…

Παιδικό βιβλίο

Άλφονς και Μίλα, από τις εκδόσεις Μάρτης

Το παιδικό βιβλίο ο «Άλφονς και Μίλα» είναι η πιο πρόσφατη προσθήκη στην αγαπημένη παιδική σειρά…

Παιδικό βιβλίο

«Η πιο πλούσια αγελάδα του κόσμου» ονειροπολεί

Φρέσκα βιβλία από τις εκδόσεις Μάρτης μόλις κυκλοφόρησαν! Η νέα σοδειά από τον αγαπημένο εκδοτικό…

Παιδικό βιβλίο

Ο Πιερ ο Ντετέκτιβ Λαβύρινθων μας καλεί στις περιπέτειές του

Δύο νέες κυκλοφορίες από τις Εκδόσεις Μάρτης με πρωταγωνιστή τον Ντεντέκτιβ Πιερ που προσκαλούν τα…

Παιδικό βιβλίο

Κύριε Αϊ-Βασίλη, σταματάς στα κόκκινα φανάρια;

Πόσες ερωτήσεις μπορεί να χωρέσει ένα βιβλίο; Το χριστουγεννιάτικο βιβλίο από τις εκδόσεις Μάρτης χωράει…

Παιδικό βιβλίο

Μια Χριστουγεννιάτικη ευχή, μας ταξιδεύει σε χιονισμένα τοπία

Το βιβλίο Μια Χριστουγεννιάτικη ευχή κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μάρτης και υπόσχεται να ζεστάνει τις…