Μικροοργανισμοί και περιβάλλον: Μια άλλη οπτική

Παθογόνοι μικροοργανισμοί

Μιλώντας για μικροοργανισμούς εύλογα ο κοινός νους μεταφέρεται στα παθογόνα μικρόβια τα οποία είναι υπεύθυνα για την πρόκληση μολυσματικών ασθενειών. Πράγματι, πλήθος μυκήτων, ιών και βακτηρίων είναι παράγοντες πρόκλησης ασθενειών σε ανθρώπους, ζώα και φυτά.

Η άλλη οπτική

Άξιο αναφοράς αποτελεί το γεγονός ότι τα μικρόβια παρατηρούνται σε όλα σχεδόν τα οικοσυστήματα. Ωστόσο, πέραν της πεποίθησης ότι οι μικροοργανισμοί είναι υπεύθυνοι αποκλειστικά για πλήθος ασθενειών, είναι γεγονός ότι η πλειονότητα αυτών διαδραματίζει βαρύνουσας σημασίας ρόλο στο περιβάλλον, και γενικότερα, στην εύρυθμη λειτουργία των οικοσυστημάτων.

Πού εντοπίζονται οι μικροοργανισμοί;

Οι μικροοργανισμοί εντοπίζονται σε κάθε δυνατό σημείο του περιβάλλοντος.

Αρχικά παρατηρούνται στο έδαφος. Εκεί μπορούν να καταλήξουν μέσω της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ειδικότερα η ρίψη λυμάτων σε αγρούς έχει ως αποτέλεσμα τον εμπλουτισμό του εδάφους με βακτήρια. Παράλληλα, η εμφάνιση μικροβίων στο έδαφος είναι αποτέλεσμα και της απέκκρισης των ζώων. Οι μικροοργανισμοί μπορούν επίσης να ανιχνευθούν στον αέρα. Αν και γενικότερα η ατμόσφαιρα καθίσταται ένα αφιλόξενο περιβάλλον για τα μικρόβια γεγονός που οφείλεται στη χρονικά περιορισμένη δυνατότητά τους να παραμείνουν ενεργά εκεί. Υπάρχουν ωστόσο κι εκείνοι οι μικροοργανισμοί που προβάλλουν ισχυρότερη αντίσταση.

Σε κάθε περίπτωση, η βιωσιμότητα των μικροοργανισμών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό τόσο από το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται όσο και από τη χρονική διάρκεια κατά την οποία μένουν σε αυτό. Η υγρασία, για παράδειγμα, δύναται να συμβάλλει στην επιβίωση αυτών ενώ οι ακραίες θερμοκρασίες την εμποδίζουν.

Περιβαλλοντική συμβολή

Όπως προαναφέρθηκε, οι μικροοργανισμοί συμβάλλουν στη σωστή λειτουργία του περιβάλλοντος. Είναι αποδεδειγμένο ότι η πλειονότητα αυτών επιτελούν ζωτικής σημασίας λειτουργίες που ωφελούν κάθε είδος οργανισμού που ζει στα διάφορα οικοσυστήματα.

• Αποσύνθεση

Μια από αυτές τις λειτουργίες αποτελεί και η συμβολή των μικροοργανισμών στη διαδικασία της αποσύνθεσης. Κατά τη διείσδυση των μικροβίων σε ένα νεκρό σώμα (ζώου ή ανθρώπου) αφομοιώνονται από αυτό, τόσο από το δέρμα όσο και από τα όργανα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση χρήσιμων θρεπτικών συστατικών τα οποία καταλήγουν στο έδαφος. Μέσω αυτής της διαδικασίας, το χώμα γίνεται εύφορο επιτρέποντας και διευκολύνοντας την παραγωγή και γονιμοποίηση των φυτών.

• Παραγωγή οξυγόνου

Είναι γεγονός ότι τα τροπικά δάση αλλά και οι μικροοργανισμοί καθίστανται οι βασικότερες πηγές παραγωγής οξυγόνου στην ατμόσφαιρα παγκοσμίως. Ειδικότερα συγκεκριμένες κατηγορίες μικροοργανισμών, όπως τα κυανοβακτήρια και τα γαλαζοπράσινα φύκια που ανήκουν αμφότερα στα μονοκύτταρα πράσινα φυτά, ευθύνονται για την απελευθέρωση μεγάλων ποσοτήτων οξυγόνου στην ατμόσφαιρα. Ωκεανοί και λίμνες είναι τα περιβάλλοντα στα οποία παρατηρούνται οι συγκεκριμένοι μικροοργανισμοί.

• Παρασιτική φύση

Ως γνωστόν η παρασιτική φύση των μικροοργανισμών ευθύνεται για την πρόκληση ασθενειών. Ωστόσο, ρίχνοντας μια προσεκτικότερη ματιά διαπιστώνουμε ότι οι ασθένειες, σε ορισμένες περιπτώσεις, τείνουν να εξαφανίσουν ασθενέστερους οργανισμούς. Εύλογα λοιπόν, αυτοί που θα επιβιώσουν είναι και οι περισσότερο ωφέλιμοι για το οικοσύστημα.

•  Συμβιωτική σχέση

Η συμβιωτική σχέση που αναπτύσσουν τα φυτά με μικροοργανισμούς που ζουν στις ρίζες τους, όπως οι μύκητες, στέκεται αρωγός στην αναπαραγωγή τους παρέχοντάς τους τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Αξιοσημείωτο είναι και το παράδειγμα των βακτηρίων που ζουν στις ρίζες των οσπρίων, και τα οποία τα βοηθούν στη λήψη του αζώτου. Μάλιστα, μία ακόμη σημαντική συμβολή των μικροοργανισμών είναι η μετατροπή του αζώτου σε χρησιμοποιήσιμη μορφή, όπως το λίπασμα για τις καλλιέργειες.

• Έλεγχος γλυκού νερού

Οι λίμνες γλυκού νερού αποτελούν ίσως τους σημαντικότερους βιότοπους για πλήθος μικροβιακών κοινοτήτων. Οι μικροοργανισμοί επιτελούν σημαντικούς ρόλους σε βιογεωχημικούς κύκλους ελέγχοντας και προστατεύοντας την ποιότητα του νερού, γεγονός το οποίο αποκτά ιδιαίτερη σημασία και για τον ανθρώπινο πληθυσμό.

Ολοκληρώνοντας, εύκολα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι μικροοργανισμοί, οι οποίοι αποτελούν μια μεγάλη πληθυσμιακή ομάδα του περιβάλλοντος, είναι απαραίτητοι γι’ αυτό. Η γενικότερη συμβολή τους στην ισορροπία των οικοσυστημάτων επιδρά θετικά τόσο στο περιβάλλον όσο και στον ανθρώπινο πληθυσμό.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο

Διαδίκτυο

1. Microbial diversity of aquatic ecosystem and its industrial potential, ανακτήθηκε από www.medcraveonline.com, τελευταία επίσκεψη 21/6/2020
2. Microbial ecology and Role of microorganism in ecosystem, ανακτήθηκε από www.onlinebiologynotes.com, τελευταία επίσκεψη 21/6/2020
3. Importance of the microorganisms in the ecosystem, ανακτήθηκε από www.biotecharticles.com, τελευταία επίσκεψη 21/6/2020

Βιβλιογραφία

1. Gupta A., Gupta R., Singh R.L. (2017) Microbes and Environment. In: Singh R. (eds) Principles and Applications of Environmental Biotechnology for a Sustainable Future. Applied Environmental Science and Engineering for a Sustainable Future. Springer, Singapore, pp. 43-84, ανακτήθηκε από www.link.springer.com, τελευταία επίσκεψη 21/6/2020