Ηγεσία και εκπαίδευση. Οι εκπαιδευτικές μονάδες απαρτίζονται από εκπαιδευτικούς, οι οποίοι εκτός από το εκπαιδευτικό λειτούργημά τους στην τάξη, αναλαμβάνουν και ρόλους διοίκησης –γραφείου. Όπως σε κάθε οργάνωση, έτσι και στις εκπαιδευτικές μονάδες υπάρχει κάποια κατανομή ρόλων. Ο εκπαιδευτικός ως ηγέτης, ο διευθυντής συγκεντρώνει ορισμένες εξαιρετικές ικανότητες για υψηλές διοικητικές θέσεις.
Η ηγεσία εκλαμβάνεται ως η επιρροή ή τέχνη ή διαδικασία επηρεασμού των ατόμων έτσι, ώστε να εργαστούν πρόθυμα και αποτελεσματικά για την επίτευξη των ομαδικών στόχων. Η ηγεσία, λοιπόν, μπορεί να οριστεί ως η διαδικασία επιρροής της συμπεριφοράς των μελών της οργάνωσης (άτυπης ή τυπικής) από κάποιον (ηγέτη), ώστε να εξασφαλίσει τη θεληματική συνεργασία τους – συνεργασία που μπορεί να οδηγήσει στην επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος. Υπάρχουν πολλές κατηγορίες ηγεσίας, οι συνηθέστερες θεωρούνται οι εξής: 1) η αυταρχική ηγεσία, η δημοκρατική ή συμμετοχική ηγεσία και η χαλαρή ή εξουσιοδοτική ηγεσία.
Είναι ιδιαίτερα σημαντική στην εκπαίδευση και σε κάθε οργανισμό η αποτελεσματικότητα στην ηγεσία. Ο αποτελεσματικός ηγέτης επηρεάζει τη συμπεριφορά των μελών της ομάδας του, έτσι ώστε αυτά να εργαστούν πρόθυμα για να επιτύχουν τις επιδιώξεις τους. Η ηγεσία επίσης, αποβλέπει κυρίως στην αναγκαιότητα της αλλαγής στον τρόπο της συμπεριφοράς και νοοτροπίας των ανθρώπων, όταν οι συνθήκες το επιβάλλουν, αφού επηρεάζει τα άτομα ή την ομάδα ως σύνολο, για να εργαστούν με ενθουσιασμό και ζήλο στην επιτυχία των στόχων του οργανισμού ή της ομάδας.
Οι εν ενεργεία εκπαιδευτικοί και οι ηγέτες δρουν βασιζόμενοι στο θεσμικό πλαίσιο, το οποίο μπορεί αρκετές φορές να τους περιορίζει, χωρίς ωστόσο να τους στερεί τις δυνατότητες να καινοτομούν. Ο ηγέτης- εκπαιδευτικός έχει δυνατότητες μαζί με τους συναδέρφους του να δίνει ιδέες και να διοργανώνει καινοτόμες. Παράλληλα, ως εκπαιδευτικός μπορεί να λαμβάνει συμβουλές από τους σχολικούς συμβούλους. Άλλωστε η διοικητική λειτουργία στο χώρο της εκπαίδευσης είναι μια βοηθητική λειτουργία που εξασφαλίζει την ύπαρξη των παραγωγικών λειτουργιών του σχολείου: τη μορφωτική, που συμβάλλει στη μετάδοση γνώσεων και δεξιοτήτων στους μαθητές και την παιδαγωγική, που συντελεί στη διαμόρφωση αξιών, στάσεων και συμπεριφορών. Mέσω των Υπηρεσιακών Μονάδων Στήριξης της Εκπαίδευσης (ΥΣΕ), δηλαδή του Υπουργείου Παιδείας, δια βίου μάθησης και Θρησκευμάτων (ΥΠ.Ε.Π.Θ.), των Διευθύνσεων και των Γραφείων Εκπαίδευσης και των Διευθύνσεων Σχολικών Μονάδων, η λειτουργία της διοίκησης συμβάλλει στην επίτευξη της αποστολής και των γενικών στόχων της εκπαίδευσης.
Oι εκπαιδευτικοί ως ηγέτες οφείλουν να βρίσκονται σε συνεχή εγρήγορση και να ενημερώνονται για ό,τι μπορεί να αφορά τη σχολική μονάδα και για την επικαιρότητα. Ασχολούνται και ενημερώνονται για τη λειτουργία της εκπαιδευτικής μονάδας, για θέματα σχετικά με τους γονείς, τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς του σχολείου αλλά και με θέματα που αφορούν την τοπική κοινωνία. Φροντίζουν να ενθαρρύνουν τους συναδέρφους τους και ιδιαίτερα τους νεότερους. Δεν αρκεί λοιπόν να επικεντρώνονται μόνο στην ακαδημαϊκή τους μάθηση, αλλά και να ενδιαφέρονται για την προσωπική ανάπτυξη των παιδιών ως μέλη της κοινωνίας. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να είναι απαλλαγμένοι από τις προκαταλήψεις και να εκφράζουν με σαφήνεια τις προσδοκίες και τους στόχους τους. Η παιδαγωγική τους κατάρτιση σε συνδυασμό με τη δυναμική τους προσωπικότητα και την τάση για καινοτομία είναι καταλυτικοί παράγοντες για την άσκηση του έργου τους. Μέσω των δράσεών τους ως διευθυντές μπορεί να αποτελέσουν πρότυπο όχι μόνο για τους συναδέρφους τους αλλά και για τους μαθητές τους.
O ηγέτης – εκπαιδευτικός και γενικότερα ο κάθε εκπαιδευτικός από τη στιγμή λήψης του πτυχίου του και κατά τη διάρκεια του έργου του, οφείλει να εξελίσσεται. Καταρτίζεται επιστημονικά, παιδαγωγικά, ψυχολογικά και διδακτικά, ενώ συνεχώς προετοιμάζεται για τη διδασκαλία του, τα μέσα επίτευξης των στόχων του. Θα πρέπει, λοιπόν να φροντίζει για την προσωπική του κατάρτιση και επιμόρφωση ούτως ώστε με το πέρας της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας να εξελίσσεται επιστημονικά και επαγγελματικά για να γίνει και ένας αποτελεσματικός ηγέτης.
Πηγές:
- Πυργιωτάκης, Γ. (2011) Εισαγωγή στην παιδαγωγική επιστήμη, Αθήνα: Πεδίο
- Ράπτης, Ν., Βιτσιλάκη, Χ. (2007). Ηγεσία και διοίκηση εκπαιδευτικών μονάδων. Η ταυτότητα του διευθυντή της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, Αθήνα: Αδελφών Κυριακίδη
- Σαΐτης, Χ. (2005) Οργάνωση και Λειτουργία Σχολικών Μονάδων, Αθήνα: Αυτοέκδοση
