Είναι αλήθεια πως όταν γίνεται λόγος για την ανακάλυψη της Αμερικής, οι περισσότεροι συλλογίζονται δύο συγκεκριμένες περιπτώσεις. Η πρώτη είναι η εσφαλμένη εντύπωση του Χριστόφορου Κολόμβου πως βρίσκεται στις Ινδίες. Η δεύτερη δεν σχετίζεται τόσο με τον Κολόμβο, όσο με τους ιθαγενείς Αμερικάνους (ή αλλιώς “Ινδιάνους”) , οι οποίοι έπρεπε να αντιμετωπίζουν τους “εισβολείς” Ευρωπαίους . Η σημασία αυτού του ταξιδιού όμως δεν σχετίζεται σε καμία περίπτωση με κάποιο από τα προαναφερθέντα.
Η εκκίνηση της παγκόσμιας ιστορίας
Στα τέλη του 15ου αιώνα στα βασιλικά σαλόνια της Ευρώπης υπήρχε μια κρατούσα άποψη, ο Μερκαντιλισμός. Με λίγα λόγια, η συγκεκριμένη αντίληψη θεωρούσε πως τόσο ο χρυσός όσο και ο πλούτος στον κόσμο είναι περιορισμένοι. Ως γνωστόν, η δύναμη του κάθε βασιλείου έγκειται στις ποσότητες πλούτου και χρυσού που κατέχει άρα οι εν λόγω ποσότητες πρέπει να διογκωθούν.
Όμως, όσο μεγάλο και αν ήταν ένα βασίλειο, δε θα έπρεπε να αρκείται στους πλουτοπαραγωγικούς πόρους που υπάρχουν μέσα στο ίδιο από την στιγμή που είχε εμφανιστεί η έννοια της “άγνωστη Γης” ή αλλιώς “terra incognita”.
Η “άγνωστη Γη” για τους τότε βασιλείς φάνταζε ως ένα μεγάλο σύνολο εδαφών στα οποία θα έβρισκαν χρυσό ή άλλες πηγές πλούτου ώστε να διογκώσουν τη δύναμη τους στο εσωτερικό της Ευρώπης. Σε αυτή τη λογική στηρίχτηκαν και οι αποικιοκρατικές τάσεις πολλών Ευρωπαϊκών χωρών. Η ανακάλυψη της Αμερικής ήταν απλώς η εκκίνηση.
Στην πραγματικότητα, το ταξίδι του Κολόμβου δεν ήταν απλώς η ανακάλυψη ενός “Νέου Κόσμου”. Ήταν το έναυσμα για τη δημιουργία μιας σειράς αποικιών αρχικά με την ανακάλυψη της Αμερικής και έπειτα σε ολόκληρο την υφήλιο. Μέσα σε τέσσερις αιώνες, ακολουθώντας το παράδειγμα των Ισπανών θαλασσοπόρων, Βρετανοί, Γάλλοι, Ολλανδοί και πολλοί ακόμη κατείχαν εκτάσεις ανά όλο τον κόσμο πολλές φορές παραπλήσιες από αντίστοιχη έκτασης της δικής τους χώρας.
Πράγματι, λαμβάνοντας υπόψιν πως οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν ενδιαφέρονταν για τίποτα άλλο πέρα από την αύξηση του πλούτου τους, η αποικιοκρατία ήταν μια απίστευτη ευκαιρία ώστε να επιτύχουν τις βλέψεις τους. Αν και φαντάζει ειρωνικό το γεγονός πως εξαιτίας της δίψας των Ευρωπαίων για εξουσία και της εξωτερίκευσης της μεγαλομανίας τους μέσω της αποικιοκρατίας, μπορούμε πλέον να μιλάμε για “παγκόσμια ιστορία”, αυτή είναι η αλήθεια.
Ανακάλυψη της Αμερικής: Η πραγματική σημασία
Στην πραγματικότητα, η ανακάλυψη της Αμερικής αποτέλεσε τον προάγγελο για όσα ακολούθησαν τις επόμενες εκατονταετίες σε αποικιοκρατικό επίπεδο. Όμως, διατέλεσε επίσης εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση και άλλων πτυχών της παγκόσμιας ιστορίας. Πτυχές που με τη σειρά τους, έχουν διαμορφώσει κατά πολύ την παγκόσμια τάξη με τον τρόπο που την γνωρίζουμε σήμερα η ανακάλυψη της Αμερικής.
Ι. ΝΕΑ ΖΩΑ + ΝΕΑ ΦΥΤΑ/ΦΑΓΗΤΑ= ΑΥΞΗΣΗ (ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ+ ΕΜΠΟΡΙΟΥ)
Η άφιξη των Ευρωπαίων στην ήπειρο της Αμερικής σημαδεύτηκε αρκετά μέσα από την αλληλεπίδραση και τον θάνατο εκατομμυρίων Αμερικάνων Ιθαγενών. Όμως, όσο παράταιρο και αν φαίνεται, υπήρξε κάποιο άλλο στοιχείο το οποίο στιγμάτισε περισσότερο την διαμόρφωση του σημερινού κόσμου.
Νέα ζώα
Όταν γίνεται λόγος για ζώα δε μπορεί να παραλειφθεί το κλασικό στερεότυπο του cowboy ή του “Ινδιάνου” πάνω στο άλογο. Στην πραγματικότητα, παρά το γεγονός πως οι Αμερικάνοι στον κινηματογράφο παρουσιάζουν οικειότητα με τα συγκεκριμένα ζώα, δεν αναγνώριζαν την ύπαρξη τους πριν την άφιξη του πληρώματος του Χριστόφορου Κολόμβου καθώς τα άλογα μεταφέρθηκαν απευθείας από την Ευρώπη στην Αμερικανική Ήπειρο. 
Τα μόνα ζώα τα οποία χρησιμοποιούνταν για μεταφορές υλικών αγαθών είτε ανθρώπων ήταν τα Λάμα. Τα Λάμα όμως ζύγιζαν λίγο λιγότερο από 50 κιλά κατά μέσο όρο. Επομένως δεν ήταν σε θέση να κουβαλήσουν ούτε μεγάλα φορτία ούτε ανθρώπους, εκτός από παιδιά.
Τα άλογα πολύ γρήγορα έγιναν το σύμβολο της ελευθερίας για τους Ιθαγενείς καθώς είχαν τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν πλέον μεγάλες διαδρομές μέσα σε πολύ λιγότερο χρονικό διάστημα.
Παρά το γεγονός πως το άλογο έγινε σήμα κατατεθέν των ιθαγενών, το άλλο ζώο το οποίο μεταφέρθηκε κατά κόρον από τους Ευρωπαίους κατά την διαδικασία της ανακάλυψης της Αμερικής και έπειτα δεν λατρεύτηκε εξίσου. Ασφαλώς, γίνεται λόγος για το γουρούνι το οποίο διαφοροποίησε ολόκληρο το οικοσύστημα στο οποίο βρέθηκε.
Λόγω της αβυσσαλέας επιθυμίας του για φαγητό, έτρωγε οτιδήποτε βρεθεί στον διάβα του. Μ’ αυτόν τον τρόπο στερούσε τις απαραίτητες τροφές από άλλα ζώα όπως τα ελάφια. Από την άλλη, κανείς δε μπορεί να κρατήσει κακία στο συγκεκριμένο ζώο καθώς παράγει το πολυαγαπημένο μπέϊκον.
Νέα Φυτά-Φαγητά
Δεν θα ήταν υπερβολή να γραφόταν πως η ανακάλυψη των καρπών που βρέθηκαν κατά το ταξίδι του Κολόμβου, άλλαξε σχεδόν ολόκληρο τον ρου της ανθρώπινης ιστορίας. Αρχικά, τόσο όσον αφορά τις διατροφικές συνήθειες, όσο και σχετικά με την αύξηση του πληθυσμού. Παραδοσιακές κουζίνες όπως η Μεσογειακή, η Ουγγρική αλλά και οι κλασικές ελβετικές σοκολάτες δε θα μπορούσαν να υπάρξουν, ενώ η ανακάλυψη της πατάτας διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο μέχρι και στην έκρηξη της βιομηχανικής επανάστασης.
Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή. Στον Νέο Κόσμο βρέθηκαν πολλές καινούριες τροφές όπως η πατάτα, το καλαμπόκι, η τομάτα, το τσίλι, το κακάο κτλ. Μόλις οι Ίβηρες ναυτικοί γύρισαν στην Ευρώπη, προκάλεσαν την “γαστρονομική επανάσταση” πολλών παραδοσιακών κουζινών.
Ο λόγος είναι πως βρέθηκαν καινούρια υλικά τα οποία λειτουργούσαν είτε συμπληρωματικά είτε και ως η βάση για την δημιουργία φαγητών. Η ουγγρική κουζίνα που βασίζεται στην χρήση πάπρικας ή η μεσογειακή κουζίνα η οποία χρησιμοποιεί ως βασικό συστατικό την τομάτα, δε θα μπορούσαν να υπάρξουν δίχως την μεταφορά των συγκεκριμένων τροφών. Επιπλέον, η φρενίτιδα για τις ελβετικές σοκολάτες δε θα μπορούσε να υπάρξει δίχως το ταξίδι των Ευρωπαίων ναυτών. Επιπροσθέτως, το καλαμπόκι προκάλεσε μια διαφορετική “επανάσταση”, καθώς αν και δεν είχε τόσο μεγάλη αποδοχή ως ανθρώπινη τροφή, άρχισε να χρησιμοποιείται ως βασική τροφή για την θρέψη των ζώων όπου διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο μέχρι και σήμερα.
Πατάτα + Ζάχαρη = Αύξηση Πληθυσμού
Σε κάθε περίπτωση είναι εντυπωσιακή η δημιουργία νέων κουζινών μέσω ενός ταξιδιού που δεν προοριζόταν για τον συγκεκριμένο σκοπό. Όμως, δύο ήταν τα προϊόντα που διαφοροποίησαν ακόμα και τις πολιτικοκοινωνικές συνθήκες της εποχής. Από την στιγμή που η πατάτα πρωτοεμφανίστηκε στην Ευρώπη έχαιρε τεράστιας αποδοχής. Ακόμα και στην Ελλάδα, η έλευση της πατάτας από τον Ιωάννη Καποδίστρια, θεωρείται ως μια από τις πιο αξιομνημόνευτες επιτυχίες του πρώτου κυβερνήτη της χώρας.
Η υψηλή διατροφική της αξία και οι αρκετές θερμίδες τις οποίες παρείχε και η φτηνή της τιμή την κατέστησαν την πρώτη τροφή η οποία καταναλωνόταν από όλα τα κοινωνικά στρώματα. Εν τέλει δεν κατάφερε να αμβλύνει τις αντιθέσεις ανάμεσα στα διαφορετικά κοινωνικά στρώματα τα οποία την κατανάλωναν. Βέβαια, συνέβαλε τα μέγιστα στην αύξηση στον διπλασιασμό του πληθυσμού της Ευρώπης ανάμεσα στον 17ο και τον 19ο αιώνα σε συνδυασμό με την κατανάλωση ζάχαρης. Με άλλα λόγια, ο πληθυσμός της Γης όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην συγκεκριμένη αύξηση.
Ο λόγος ασφαλώς σχετίζεται με την δυνατότητα ακόμα και των φτωχών να αγοράσουν αυτά τα δύο προϊόντα, με αποτέλεσμα να μην πεθαίνουν από ασιτία. Όπως είναι λογικό, ο διπλασιασμός του πληθυσμού προκάλεσε την διόγκωση του πληθυσμού στα αστικά κέντρα. Ως γνωστόν, η αστικοποίηση στα τέλη του 19ου αιώνα αποτέλεσε ίσως τον σημαντικότερο λόγο για την έκρηξη της βιομηχανικής επανάστασης.
Αξίζει να σημειωθεί πως ιδιαίτερη αγάπη προς τις πατάτες έδειξαν οι Ιρλανδοί, ο πληθυσμός των οποίων διπλασιάστηκε μέσα σε 90 χρόνια (1750-1840), ενώ υπολογίζεται πως κάθε Ιρλανδική οικογένεια κατανάλωνε ανά μέσο όρο 3 κιλά πατάτες κάθε μέρα.
Μια φτηνή λύση με “ακριβά” αποτελέσματα
Όσον αφορά την ζάχαρη, παρουσιάστηκε ιδιαίτερη αύξηση της κατανάλωσης μεταξύ του 1663 και του 1775. Όπως και η πατάτα, ήταν μια φτηνή, θερμιδογόνα λύση για πολλούς φτωχούς που ζούσαν κυρίως σε αστικά κέντρα.
Αρχικά χρησιμοποιήθηκε συμπληρωματικά σε ζεστά ροφήματα όμως από τον 19ο αιώνα και έπειτα άρχισε να χρησιμοποιείται και σε φαγητά όπως γλυκά. Σύμφωνα με έρευνες η ζάχαρη επηρέασε την ευημερία της Βρετανίας κατά 10% τον 18ο αιώνα καθώς συνέβαλε τα μέγιστα σε (προσωρινή) επίλυση του έντονου επισιτιστικού προβλήματος των χαμηλότερων κοινωνικών τάξεων.
Αξίζει να σημειωθεί πως η ζάχαρη είχε εμφανιστεί σε μικρές ποσότητες στην Ευρώπη από τον 12ο αιώνα ως εισαγόμενη από τη Συρία. Όμως, η μαζική παραγωγή και κατανάλωση ζάχαρης δεν είχε παρατηρηθεί ποτέ πριν την ανακάλυψη της Αμερικής.
Βέβαια, τόσο η καλλιέργεια πατάτας όσο και η καλλιέργεια ζάχαρης, η ζήτηση για τις οποίες αυξανόταν συνεχώς, επέφερε πολύ άσχημα αποτελέσματα καθώς δεν τις καλλιεργούσαν οι Ευρωπαίοι, αλλά σκλάβοι.
Αύξηση Εμπορίου
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, όταν η διαθέσιμη αγορά καταναλώνει τις ποσότητες που παράγονται και ζητά περισσότερες, το εμπόριο αυξάνεται. Υπήρχαν δύο τρόποι κατά τους οποίους πραγματοποιούνταν η διαδικασία της πώλησης προϊόντων.
Οι σκλάβοι-εργάτες των αποικιών είτε καλλιεργούσαν γεωργικά προϊόντα λαμβάνοντας ελάχιστο αντίτιμο εργασίας, τα οποία εξάγονταν έπειτα στην Ευρώπη (από τον 15ο έως και 18ο αιώνα κυρίως), είτε συνέλεγαν πρώτες ύλες όπως υφάσματα και βαμβάκι, τα οποία στέλνονταν για επεξεργασία στις βιομηχανίες της Ευρώπης (κυρίως 18ο-19ο αιώνα) . Βέβαια, στη συνέχεια τα προϊόντα των βιομηχανιών αλλά και τα γεωργικά προϊόντα πωλούνταν και πάλι στους σκλάβους με τιμές παραπλήσιες από εκείνες που λάμβαναν για τις υπηρεσίες τους.
Δε μπορεί κανείς να αμφισβητήσει όμως το γεγονός πως για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, πραγματοποιήθηκε υπερπόντιο εμπόριο σε συνεχιζόμενη βάση. Στοιχείο το οποίο ενθάρρυνε τις Ευρωπαϊκές χώρες να “ερευνήσουν” περαιτέρω τον κόσμο μέσω θαλάσσης (αποικίες στην Αφρική και στην Ωκεανία) και δημιούργησε τις βάσεις για την πραγματοποίηση ενός διεθνούς δικτύου εμπορίου ανάμεσα σε διαφορετικές ηπείρους.Μολονότι σήμερα νοείται ως μια τελείως φυσιολογική διαδικασία τα πλοία να ταξιδεύουν επί μήνες ώστε να μεταφέρουν προϊόντα και πρώτες ύλες , εκείνη την εποχή χαρακτηρίστηκε ως απίστευτη καινοτομία.
Και το περιβάλλον; 
Από την στιγμή που οι Ευρωπαίοι βρέθηκαν στον “Νέο Κόσμο” απέβλεπαν μόνο στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων των βασιλιάδων που τους έστειλαν. Δε μερίμνησαν για τις ζωές των ιθαγενών. Δε μερίμνησαν ούτε για τις επιπτώσεις του οικοσυστήματος στο οποίο είχαν αποικίσει. Ο σκοπός του ήταν διττός. Από την μια, επιθυμούσαν την ανακάλυψη νέων σπόρων του “Νέου Κόσμου” για εμπορικούς και επισιτιστικούς λόγους. Από την άλλη, μη εκμεταλλεύσιμα εύφορα εδάφη ήταν ιδιαίτερα ελκυστικά για τους αποικιοκράτες. Ο λόγος έγκειται στην έλλειψη πρόσφορου εδάφους στην Ευρώπη για περαιτέρω καλλιέργειες.
Άρα, φύτρωσαν σπόρους σε εκτάσεις δίχως να συλλογιστούν κατά πόσο η επιλογή τους αυτή θα επηρεάσει την ποιότητα ενός φυτικού προϊόντος. Όπως γίνεται αντιληπτό, οι Ευρωπαίοι επιχείρησαν να φυτρώσουν σπόρους σε εδάφη στα οποία δεν είχαν ευδοκιμήσει ποτέ πριν τα συγκεκριμένα φυτά. Φυσικά, η συγκεκριμένη μέθοδος προκάλεσε συνέπειες τόσο όσον αφορά το περιβάλλον όσο και σχετικά με την ποιότητα των καρπών.
Από την άλλη, τα ταξίδια των Ευρωπαίων ευνόησε το περιβάλλον του “Νέου Κόσμου” αν και τυχαία, με τη συμβολή των γεωσκώληκων. Οι γεωσκώληκες, οι οποίοι βρισκόντουσαν μέσα στα φυτά τα οποία μετέφεραν οι Ευρωπαίοι, είναι σκουλήκια τα οποία παρουσιάζουν βασικό ρόλο στην εδαφική οικολογία και οικονομία και διαφοροποίησαν αρκετά το οικοσύστημα της Αμερικής όσον αφορά τα εύφορα εδάφη.
IΙ. Παθήσεις
Είναι ευρέως γνωστό πως οι Ευρωπαίοι γνώριζαν εκ των προτέρων πως δε θα φερθούν ευγενικά σε όσους ανθρώπους έβρισκαν εκεί. Άλλωστε, οι ιθαγενείς αποτελούσαν “κατώτερες φυλές” για τους Ευρωπαίους. Όμως, ακόμα και όσοι αντιμετώπιζαν τους ιθαγενείς με την ύστατη απέχθεια, δε μπορούσαν ούτε να φανταστούν τα δεινά που προκάλεσαν σε εκείνους μόνο με τις αρρώστιες που μετέφεραν από την Γηραιά Ήπειρο προς το “Νέο Κόσμο”.
Αν κάποιος θεωρεί ως ευλογία την έλευση των Ευρωπαίων στην Αμερική, αρκεί να αλλάξει τον τόνο (ευλογιά) ώστε να πληροφορηθεί και τον τρόπο με τον οποίο οι Ευρωπαίοι άθελα τους σκότωσαν παραπάνω από τους μισούς Αμερικάνους ιθαγενείς.
Η ευλογιά (smallpox), εκείνη την εποχή μετρούσε ποσοστά θνησιμότητας στην Ευρώπη τα οποία ανέρχονταν σε λιγότερο από 10%. Την ίδια στιγμή, περίπου το 14% των κατοίκων ευρωπαϊκών βασιλείων είχε προσβληθεί από τη συγκεκριμένη νόσο. Οι ιθαγενείς της ανακάλυψη της Αμερικής όμως εκτέθηκαν για πρώτη φορά στην ευλογία. Το αποτέλεσμα ήταν να μην έχουν δημιουργήσει τα απαραίτητα αντισώματα και οι Ευρωπαίοι αναίμακτα έγιναν οι υπεύθυνοι για τον θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων. Δεν ήταν μόνο όμως η ευλογία, αλλά και οι γνώριμες σε όλους ιλαρά και ανεμοβλογιά.
Ο αφανισμός των ιθαγενών ως αποτέλεσμα ευλογιάς και “ευλογημένων” όπλων
Υπολογίζεται πως τουλάχιστον 4 στους 5 ιθαγενείς Αμερικάνους προσβλήθηκαν από κάποια πάθηση την οποία μετέφεραν οι Ευρωπαίοι τα πρώτα εκατό χρόνια. Υπήρχε μάλιστα και η περίπτωση του νησιού “Ισπανιόλα” της Καραϊβικής που παρουσίασε ποσοστά θνησιμότητας από τις παθήσεις που έφτασαν σχεδόν το 100% (!).
Βέβαια, υπήρξαν και ιθαγενείς που χαρακτηρίστηκαν πιο “σκληροτράχηλοι”. Ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των ιθαγενών, σκοτώθηκαν στους “Mourning Wars”. Δηλαδή σε πολέμους ξέσπασαν ανάμεσα σε ιθαγενείς και Ευρωπαίους. Το παράδοξο της υπόθεσης είναι πως οι πόλεμοι αυτοί πραγματοποιήθηκαν από τους ιθαγενείς εξαιτίας της απελπιστικής κατάστασης που επικρατούσε λόγω των παθήσεων.
Επομένως οι νόσοι που μετέφεραν οι Ευρωπαίοι ήταν έμμεσα υπεύθυνες και για τους θανάτους κατά τη διάρκεια των πολέμων.
Παρά το γεγονός όμως πως σκότωσαν εκατομμύρια γηγενείς, αυτές οι αρρώστιες αντιμετωπίστηκαν με την πάροδο των χρόνων. Στην εποχή μας, είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις κατά τις οποίες απειλείται ο ασθενής με θάνατο εξαιτίας ιλαράς, ανεμοβλογιάς και ευλογιάς. Το ίδιο βέβαια δεν ισχύει και με τη σύφιλη.
Όταν οι ναύτες του Κολόμβου στιγμάτιζαν την σεξουαλική ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων
Μετά από το πολύμηνο ταξίδι τους, οι ναύτες του πληρώματος του Χριστόφορου Κολόμβου επιθυμούσαν ερωτική συνεύρεση με το αντίθετο φύλο. Δεδομένου ότι παρατηρείται και στις μέρες μας, δεν αποτελεί καθόλου σπάνιο φαινόμενο. Η σπανιότητα της συγκεκριμένης σεξουαλικής επαφής έγκειται σε όσα προκάλεσε το σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα που ονομάζεται σύφιλη.
Οι ναύτες λοιπόν αγκυροβόλησαν στο “καταραμένο νησί “Ισπανιόλα”, τον χειμώνα του 1492. Εκεί, πραγματοποίησαν σεξουαλική επαφή με οποιεσδήποτε γυναίκες έβρισκαν δίχως περαιτέρω σκέψη και συλλογισμούς.
Μερικούς μήνες αργότερα, μόλις επέστρεψαν στην Ευρώπη, την ώρα που Ισπανία και Πορτογαλία υπέγραφαν την Συνθήκη της Τορδεσίγιας για το μοίρασμα του Νέου Κόσμου, πολλοί από τους ναύτες συμμετείχαν σε πολεμικές συρράξεις στην κεντρική Ευρώπη. Κουβαλούσαν μαζί τους δύο πράγματα που έμελλαν να προκαλέσουν αναρίθμητους θανάτους: αντικείμενα μάχης και σύφιλη.
Η σύφιλη ήταν η πρώτη αρρώστια στην ιστορία που το όνομα της συνοδευόταν από γεωγραφικούς προσδιορισμούς. Οι μεν Πολωνοί την αποκαλούσαν “Γερμανική Νόσο”, οι δε Ρώσοι ” Πολωνική Νόσο” και ούτω καθεξής. Ένα στοιχείο είναι αδιαμφισβήτητο, εκατομμύρια θάνατοι προκλήθηκαν από τις αρρώστιες που μεταφέρθηκαν στα ταξίδια του Κολόμβου.
To be continued..
