Η μέρα αυτή είναι γνωστή και ως “Κόκκινη Κυριακή”. Η συγκεκριμένη μέρα, 24 Απριλίου 1915, ήταν η αρχή της γενοκτονίας ενός ολόκληρου λαού, όπου αιχμαλωτίστηκαν τουλάχιστον 250 πνευματικοί ηγέτες των Αρμενίων στην Κωνσταντινούπολη και μεταφέρθηκαν σε φυλακές στην Άγκυρα. Η σύλληψη αυτή, δεν υποκινούσε τίποτα άλλο παρά την εξόντωση των Αρμενίων. Το αποτέλεσμα ήταν αιματηρό. Οι πνευματικοί αυτοί ηγέτες βασανίστηκαν και στο τέλος εκτελέστηκαν. Λίγοι ήταν οι τυχεροί που δραπέτευσαν. Η γενοκτονία των Αρμενίων είχε ξεκινήσει.
Το γεγονός αυτό ήταν μόνο η αρχή. Η τουρκική κυβέρνηση επιθυμούσε να αποκόψει από τους Αρμένιους τους πνευματικούς της ηγέτες, έτσι ώστε να μείνουν απροστάτευτοι, χωρίς να έχουν κάποιον να τους καθοδηγήσει. Ήταν λοιπόν αναπόφευκτο το τραγικό αυτό γεγονός που θα ακολουθούσε.
Αφορμή
Η Τουρκία την περίοδο εκείνη βρισκόταν στην πιο δύσκολη φάση της. Η μία ήττα είχε διαδεχθεί την άλλη κατά τη διάρκεια των δύο Βαλκανικών πολέμων. Οι χώρες των Βαλκανίων είχαν ανακάμψει και είχαν επεκτείνει σε μεγάλο βαθμό τα σύνορα τους εις βάρος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, δικαιωματικά, αφού κάποτε τους ανήκαν πριν κάνει την τεράστια επέλαση της η συγκεκριμένη αυτοκρατορία. Πλέον, το έτος 1915, η Τουρκία βρισκόταν σε φάση παρακμής, χωρίς να έχει τη δυνατότητα να φροντίσει τα πλήθη των προσφύγων που κατέφθαναν συνέχεια.
Ως αφορμή τέθηκε το γεγονός ότι αρκετοί Αρμένιοι, που ήταν υποτελείς στην Οθωμανική αυτοκρατορία, επιθυμούσαν την καταστροφή της. Χιλιάδες Αρμένιοι και Ρωσο-Αρμένιοι είχαν ταχθεί υπέρ των Ρώσων στη μάχη της Ρωσίας έναντι της Τουρκίας στη μάχη του Σαρακαμίς. Το αποτέλεσμα ήταν η νίκη των πρώτων και η τούρκικη κυβέρνηση θεώρησε πως για την ήττα αυτή ήταν υπεύθυνοι οι Αρμένιοι σύμμαχοι των Ρώσων.
Αφορμές
Ακολούθησαν μια σειρά από γεγονότα που προμήνυαν την καταστροφή. Ο τότε Υπουργός Εξωτερικών, Εμβέρ Πασάς, στις 25 Φεβρουαρίου έδωσε την εντολή να φυλακιστούν όσοι Αρμένιοι υπηρέτησαν στον τούρκικο στρατό.
Στη συνέχεια, στις 19 Απριλίου του ίδιου έτους, στην πόλη Βαν ζητήθηκε να στρατολογηθούν 4.000 Αρμένιοι που ζούσαν εκεί. Το γεγονός αυτό δεν ήταν τίποτα άλλο παρά ένα πρόσχημα για να εκτελεστούν όσοι άντρες θα είχαν τη δύναμη να αντισταθούν. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι Αρμένιοι αντιλήφθηκαν τον κίνδυνο και στάλθηκαν 500 άντρες και ένα χρηματικό ποσό.
Επειδή δεν υπάκουσαν στη συγκεκριμένη διαταγή, οι Τούρκοι πραγματοποιούσαν τακτικές και προκλητικές επιθέσεις που εξόργισαν τους Αρμένιους, οι οποίοι στο τέλος επαναστάτησαν εναντίον τους. Η πόλη Βαν κάποια στιγμή περικυκλώθηκε από τους Τούρκους που προσπαθούσαν να διαλύσουν τον κλοιό που είχαν δημιουργήσει οι Αρμένιοι, οι οποίοι αντιστεκόταν. Το γεγονός αυτό, ενίσχυσε τις κατηγορίες των Τούρκων και χρησιμοποιήθηκε σαν δικαιολογία για την εφαρμογή της “Κόκκινης Κυριακής”.
Διωγμός και θάνατος
Στις 27 Μαΐου ψηφίστηκε από την τουρκική κυβέρνηση νομοσχέδιο που επέτρεπε τις εκτοπίσεις και του αρμένικου πληθυσμού και λίγους μήνες αργότερα, στις 13 Σεπτεμβρίου, ψηφίστηκε νόμος που επέτρεπε στους Τούρκους να κατάσχουν τις περιουσίες των εξορισμένων.
Οι Αρμένιοι ταξίδευαν στην εξορία είτε με τρένο, με εισιτήριο που τους είχε παραχωρηθεί αναγκαστικά από την τούρκικη κυβέρνηση, είτε με τα πόδια. Σε κάθε βαγόνι βρισκόταν 80 με 100 άτομα. Η κυβέρνηση τους είχε υποσχεθεί ότι η εξορία ήταν προσωρινή, αλλά κανένας δε γύρισε.
Οι ταλαιπωρίες ήταν αβάστακτες για τους διωγμένους. Όσοι ταξίδευαν με τα πόδια, εκτός από τις κακουχίες, τη ζέστη και την έλλειψη νερού και φαγητού, είχαν να αντιμετωπίσουν και την σκληρότητα των Τούρκων φρουρών. Στόχος της τούρκικης κυβέρνησης δεν ήταν ο διωγμός από τη χώρα, αλλά η εξόντωση τους. Πολλοί πέθαιναν στο δρόμο από τις κακουχίες, όσοι αρρώσταιναν εκτελούνταν και όσοι άντεχαν τους ξυλοκοπούσαν για να αποδυναμωθούν.
Παράλληλα, δημιουργήθηκαν εκτελεστικά αποσπάσματα για την εξόντωση όσον είχαν μείνει πίσω ή αρνούνταν να φύγουν. Πέρα από τους Νεότουρκους στα αποσπάσματα υπήρχαν και άλλοι λαοί που επωφελούνταν από τη δίωξη των Αρμενίων, όπως Κούρδοι και Καυκάσιοι. Επιπλέον, οι ιμάμηδες μετέδιδαν την προπαγάνδα της κυβέρνησης και υπόσχονταν μια θέση στον Παράδεισο για όποιον σκότωνε και καταδίωκε τους διωγμένους.
Τα εκτελεστικά αποσπάσματα έκαιγαν ζωντανούς τους Αρμένιους μες τα σπίτια, αφού συγκέντρωναν μεγάλο αριθμό ατόμων μέσα σε αυτά. Στη Τραπεζούντα έπνιγαν γυναίκες και παιδιά, ενώ στα νοσοκομεία οι γιατροί θανάτωναν τους Αρμένιους χορηγώντας τους υπερβολικές δόσεις μορφίνης, ενώ στα σχολεία παιδάκια θανατώνονταν με τη χρήση χημικών αερίων. Σε ολόκληρη αυτή τη φρίκη αυτή δε θα μπορούσαν λείπουν και οι βιασμοί. Υπήρχαν Αρμένισες που τις σταύρωναν ή τις παλούκωναν. Όσες δεν αλλαξοπίστησαν ή αρνήθηκαν να πάνε στο χαρέμι, τις βίαζαν και τις σκότωναν.
Θεωρήθηκε το χειρότερο έγκλημα πολέμου που είχε γίνει έως τότε, καθώς πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
Η δίκη
Το 1919 το δικαστήριο της Τουρκίας καταδίκασε σε θάνατο τους πρωτεργάτες της γενοκτονίας των Αρμενίων, τους Εμβέρ Πασά, Τζεμάλ Πασά και Ταλαάτ Πασά, οι οποίοι είχαν φύγει από την Τουρκία προ πολλού. Η νέμεσις όμως δεν τους άφησε να ζήσουν για πολύ ακόμα.
Στις 15 Μαρτίου 1921, ο Ταλαάτ Πασάς δολοφονείται από τον Αρμένιο φοιτητή Σόγκομον Τεϊλιριάν στη Γερμανία. Στις 21 Ιουλίου 1922, ο Τζεμάλ Πασάς δολοφονήθηκε στην Τυφλίδα από τον Αρμένιο Στεπάν Ντζακιγιάν. Στις 4 Αυγούστου του 1922, ο Εμβέρ Πασάς σκοτώθηκε σε μια επίθεση των Σοβιετικών στο σημερινό Τζατζικιστάν.
Παρ’ όλες τις αποδείξεις και τις μαρτυρίες, οι Τούρκοι είναι ανένδοτοι και δεν αναγνωρίζουν μέχρι και σήμερα τη γενοκτονία των Αρμενίων.
Πηγές και βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη:
- Μηχανή του Χρόνου: “Όταν ο Ευφράτης έγινε κόκκινος απ’το αίμα των Αρμενίων. Η γενοκτονία που δεν αναγνώρισαν ποτέ οι Τούρκοι και η δίκη-παρωδία των «υπευθύνων» που εξόργισε τον Αμερικανό πρόεδρο Ρούσβελτ”
- «Armenian massacres». Encyclopædia Britannica. 2009. Encyclopædia Britannica Online. 2009
- «Η γενοκτονία των Αρμενίων». Σαν Σήμερα .gr. Ανακτήθηκε στις 2016-06-02.
