Η τράπουλα ταρώ είναι τόσο αρχαία όσο και η κοινή τράπουλα, και πιθανόν οι ρίζες τις να ανάγονται σε ένα ακόμη πιο μακρινό παρελθόν. Σήμερα την συνδέουμε, σχεδόν αποκλειστικά, με την χαρτομαντεία. Στην πραγματικότητα η χρήση της τράπουλας ταρώ για μαντεία ξεκίνησε στα τέλη του 18ου αιώνα, ενώ μέχρι τότε ήταν απλώς ένα παιχνίδι. Παρόλο που μέχρι σήμερα την βαραίνει το βάρος του μυστικισμού και της μαγείας, η τράπουλα ταρώ, αναβιώνει με αρκετούς τρόπους τα τελευταία χρόνια μέσα από νέες εικαστικές αναπαραστάσεις των μορφών που κοσμούν τα φύλλα της, την χρήση τους σε τατουάζ καθώς και μέσα από την διάδοση παιχνιδιών με κάρτες όπως το magik και το yu-gi-oh, που συνδυάζουν τις μυστηριώδεις μορφές του ταρώ με τα παιχνίδια rpg.
Η ιστορία της τράπουλας ταρώ
Άλλοι λένε πως την έφεραν οι σταυροφόροι, άλλοι λένε πως την έφεραν οι Άραβες και άλλοι πως την διέδωσαν στην Ευρώπη οι τσιγγάνοι. Το βέβαιο είναι πως προέρχεται από την ανατολή και συγκεκριμένα από την Αίγυπτο των Μαμελούκων, από εκεί πέρασε στην Ιταλία κατά τον 15ο αιώνα και μετά διαδόθηκε σε όλη την Ευρώπη. Στην Ιταλία το παιχνίδι με την τράπουλα ταρώ λεγόταν tarocchini, στην Γαλλία Ταρώ και στις γερμανόφωνες χώρες Königrufen, και όπως είναι επόμενο, σε κάθε περιοχή το παιχνίδι παιζόταν διαφορετικά με διαφορετικούς «χαρακτήρες» και πιθανόν άλλα ονόματα στους χαρακτήρες που ήταν κοινοί σε όλες τις τράπουλες. Όπως είπαμε και παραπάνω, τότε ακόμα, η τράπουλα δεν είχε την μυστικιστική σημασία που έχει σήμερα, ήταν όμως ένα παιχνίδι τύχης, ένα φανέρωμα της μοίρας και του χαρακτήρα των παικτών καθώς τα παιχνίδια των καρτών συχνά φέρνουν στην επιφάνεια τον αληθινό χαρακτήρα του καθενός. Έτσι σε συνδυασμό με τις αρχετυπικές μορφές που εικόνιζαν οι κάρτες -επιπλέον οι άραβες που μετέδωσαν τις κάρτες στους Ευρωπαίους έλεγαν το παιχνίδι «ναϊμπι» που στα εβραϊκά σημαίνει μαγεία- η τράπουλα ταρώ άρχιζε να αποκτά στο νου των ανθρώπων μια απόκρυφη διάσταση.
Κατά την δεκαετία του 1780 άρχισε να διαδίδεται στην Γαλλία η «τράπουλα της Μασσαλίας», μια ειδική διαμόρφωση της τράπουλας ταρώ από τον αποκρυφιστή Jean-Baptiste Alliette ή αλλιώς Etteilla. Αυτή η τράπουλα χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα για χαρτομαντεία. Ο Etteilla θεωρούσε πως η τράπουλα ταρώ προέρχεται από την αρχαία Αίγυπτο. Η θεωρία του όπως και τον υπόλοιπων αποκρυφιστών που την ενστερνίζονται είναι περίπου η εξής: τα παιγνιόχαρτα εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην Αίγυπτο, σε ανύποπτο χρόνο, έχοντας επάνω τους θρησκευτικές απεικονίσεις. Χρονολογούν την εφεύρεση των τραπουλόχαρτων πριν από τον έντυπο λόγο. Θεωρούν, δηλαδή, ότι η τράπουλα ήταν η πρώτη μορφή «βιβλίου» και ότι τα τραπουλόχαρτα, στη μορφή που είχαν τότε, αποτύπωναν συμβολικά την αρχέγονη γνώση, αποτελούσαν ένα μέρος της λατρείας του Αιγυπτίου θεού Τοθ και με τη βοήθειά τους μπορούσε να προβλεφθεί η μοίρα των ανθρώπων και το μέλλον τους, να τους δοθούν συμβουλές και να εξηγηθεί η θέληση των θεών. Οι υποστηρικτές αυτής της άποψης θεωρούν ότι αυτά τα αρχέγονα «Φύλλα της Τύχης» ή «Τάροκ» αποτελούν τον «πνευματικό πρόγονο» όλων των τραπόυλόχαρτων και ότι η πιο αυθεντική μορφή τους διασώθηκε ως «Τάροκ των Βοημών» και, ήδη, ως τράπουλα με την ονομασία «Ταρώ του Τοθ».
Η καταγωγή αυτή της τράπουλας ταρώ, από την αρχαία Αίγυπτο, δεν έχει επιβεβαιωθεί από την έρευνα. Έγκειται, πιθανώς, στον ενθουσιασμό που υπήρχε πάντοτε για την Αίγυπτο και τα μυστήρια της -να σημειωθεί ότι ακριβώς τα ίδια χρόνια εισβάλει ο Ναπολέοντας στην Αίγυπτο και γίνονται οι πρώτες αρχαιολογικές ανακαλύψεις. Στην πραγματικότητα, η τράπουλα ταρώ, ως μέθοδος μαντείας, συνδέεται περισσότερο με επιβιώσεις των αρχαίων προχριστιανικών θρησκειών και την ευρωπαϊκή παράδοση μαγείας (βλέπε και μάγισσες της Σμύρνης), παρά με το ίδιο το παιχνίδι.
Δημοφιλής μορφές της τράπουλας ταρώ είναι στην «μεγάλη Αρκάνα», ο Μάγος, ο Ιεροφάντης, η Υψηλή ιέρεια, ο Πάπας, ο Πύργος, ο Κρεμασμένος, ο Τροχός της τύχης, ο τρελός, ο Θάνατος και ο Κόσμος.
Οι σύγχρονες επιβιώσεις της
Η τράπουλα ταρώ ενέπνευσε την τέχνη σε αρκετές εκδοχές. Από της σημαντικότερες είναι η ποιητική συλλογή του Whiliam Buttler Yeats, «the Tower», ο Πύργος, που βασίζεται εν μέρει στο ομώνυμο χαρτί της τράπουλας ταρώ, καθώς και η μορφή της χαρτομάντισσας Ζώζοστρις στην «Έρημη Χώρα» του T.S. Eliot. Πιο πρόσφατα, η τράπουλα αναβιώνει σε αυτοσχεδιαστικές αναδημιουργίες των χαρτιών από ανεξάρτητους καλλιτέχνες στο ίντερνετ, συχνά και ως πρότυπα για τατουάζ. Η χρήση αυτή έχει να κάνει περισσότερο με την σκοτεινότητα και το μυστήριο που αναδίνουν οι μορφές της τράπουλας παρά με ενδιαφέρον για το παιχνίδι ή την μαντεία. Άλλες επιβιώσεις έχουν να κάνουν όντως με το παιχνίδι και είναι στα παιχνίδια συλλεκτικών καρτών όπως το magik και το yu-gi-oh. Αυτά τα παιχνίδια δεν συνδύασαν απλώς το παιχνίδι με τις κάρτες με την φόρμα ενός παιχνιδιού στρατηγικής ρόλων (rpg), αλλά διατήρησαν και την απόκοσμη ομορφιά της τράπουλας καθώς και κάποια στοιχεία από τον μυστικιστικό της χαρακτήρα. Ιδιαίτερα, το παιχνίδι του yu-gi-oh και το anime που το υποστήριζε, έθετε το παιχνίδι να εμφανίζεται πρώτη φορά στην Αίγυπτο και να έχει αρκετή σχέση με την αρχαία αιγυπτιακή μαγεία, σαν κατά κάποιο τρόπο παιχνίδι yu-gi-oh να είναι στον δικό του κόσμο, ότι είναι η τράπουλα ταρώ για τον δικό μας.
Είναι αλήθεια ότι η τράπουλα ταρώ έγινε γνωστή στην Ελλάδα μόνο αφότου είχε λάβει την αποκρυφιστική της διάσταση. Ωστόσο η σημασία της στην τέχνη και τον πολιτισμό της Ευρώπης, ως παιχνίδι και ως όργανο μαντείας, δεν πρέπει να παραβλέπεται.
Πηγές άρθρου:
Tarot Mythology: The Surprising Origins of the World’s Most Misunderstood Cards. Ανακτήθηκε από https://www.collectorsweekly.com/articles/the-surprising-origins-of-tarot-most-misunderstood-cards/
Where Do Tarot Cards Come From?. Ανακτήθηκε από https://www.beliefnet.com/entertainment/where-do-tarot-cards-come-from.aspx
Tarot, ανακτήθηκε από wikipedia.org
Τράπουλα, ανακτήθηκε από wikipedia.org
TAROT 101 : Everything you need to know about Tarot Cards. Ανακτήθηκε από https://www.youtube.com/watch?v=9nVZ1cDL4Kc
Η Τράπουλα της Deste, οι Ρίζες της και το Πολιτισμικό της Αντίκτυπο. Ανακτήθηκε από https://maxmag.gr/politismos/i-trapoyla-tis-deste-oi-rizes-tis-kai-to-politismiko-tis-antiktypo/
