Σύμφωνα με το Διεθνές δίκαιο του πολέμου οι κατακτητές μιας χώρας αναλαμβάνουν τον επισιτισμό του πληθυσμού και την τροφοδοσία με τους αναγκαίους πόρους για την επιβίωση του. Στην υπό τριπλή κατοχή Ελλάδα του 41 ως και την άνοιξη του 1942 η τεράστια πείνα και ο λιμός σάρωσαν. Η Ελλάδα ήταν μια ιστορική περίπτωση, στο κεφάλαιο του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Οι αποχωρήσαντες στρατοί, δηλαδή τα ελληνικά ένοπλα σώματα που διέφυγαν στην Αίγυπτο κατά την συνθηκολόγηση, και οι Άγγλοι -και όχι οι κατακτητές, Γερμανοί, Βούλγαροι και Ιταλοί- μερίμνησαν για διατροφή του πληθυσμού. Άγγλοι και Έλληνες άφησαν μεγάλες αποθήκες τροφίμων κατά την άτακτη αποχώρηση από το Ελληνικό έδαφος. Οι Γερμανοί με τους Ιταλούς τα επέταξαν όχι προς εγχώρια αξιοποίηση, αλλά για την τροφοδοσία τόσο των ΓερμανοΪταλικών στρατευμάτων επί ελληνικού εδάφους, όσο και των ανοιχτών πολεμικών μετώπων στην εμπόλεμη Ευρώπη.
Οι συμμαχικές χώρες είχαν επιβάλει εμπορικό αποκλεισμό στην μικρή, αδύναμη και υπό κατοχή Ελλάδα, ως χώρα πλέον που άνηκε στον Άξονα. Είναι επίσης μοναδική πάλι η περίπτωση όπου οι σύμμαχοι αποδέχτηκαν μόνο στην Ελλάδα από την υπόλοιπη κατεχόμενη Ευρώπη, να αρθούν οι ναυτικοί αποκλεισμοί. Αυτό εξαιτίας μεν των πιέσεων που ασκούσε η άτυπη εξόριστη κυβέρνηση της Αιγύπτου και το Ελληνικό επιτελείο που βρισκόταν στην Αγγλία και αφετέρου της αίγλης που έφεραν οι Έλληνες λόγω του ηρωισμού τους στην διάρκεια αντίστασης κατά την γερμανική εισβολή αλλά και φυσικά λόγω των τεραστίων διαστάσεων που άρχισε να λαμβάνει ο λιμός.
Πέρα από την μαύρη αγορά και την ιδιωτική πρωτοβουλία των ανθρώπων, πέραν της υπέρμετρης αλληλεγγύης της κοινωνίας τεράστιος παράγοντας καταπολέμησης της πείνας που μάστιζε τα αστικά κέντρα -αλλά και την ύπαιθρο της κατεχόμενης Ελλάδας- αποδείχτηκε η βοήθεια από το εξωτερικό.
Συντονισμένες πιέσεις από τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό, τις συμμαχικές κυβερνήσεις και φιλανθρωπικές οργανώσεις δέχονταν πλέον συνεχώς οι κυβερνήσεις της Γερμανίας και της Ιταλίας. Στις 21 Αυγούστου του 1941 γίνεται επιτέλους αποδεκτή η διοχέτευση 50.000 τόνων τροφίμου και ρουχισμού από την Τουρκία. Αυτή η μεγάλης σημασίας συνεργασία της γείτονας χώρα, θα αποδειχτεί σωτήρια.
Το Τούρκικο πλοίο που ανέλαβε την αποστολή είχε το όνομα Κουρτουλούς και συνοδός των τροφών και ρούχων που θα παραδιδόταν στην κατοχική κυβέρνηση της Αθήνας, ήταν ο Τούρκος δημοσιογράφος Φεριδούν Ντεμοκάν. Ως αξιωματικός της Ερυθράς Ημισελήνου είχε υπό την επίβλεψη του την αποστολή ώστε να τρόφιμα να βρουν τον προορισμό τους στους Έλληνες κατοίκους και όχι στις κατοχικές αρχές της Αθήνας. Σε κάθε ταξίδι υπολογίζεται πως μετέφερε κάπου στους 1.500 με 1.800 τόνους τροφίμων και ρούχων. Συνέβαλε καταλυτικά αυτή η Τούρκικη ανθρωπιστική αποστολή στην υπερνίκηση της χειμερινής πείνας, σε σημείο που τα Τούρκικα όσπρια κάλυψαν το ¼ των αναγκών της πρωτεύουσας.
Ο συνοδός όμως της αποστολής, ο Ντεμοκάν, έπαιξε και έναν ακόμα, διπλό σημαντικό ρόλο. Φτάνοντας στην Αθήνα, στο λιμάνι του Πειραιά, ήρθε σε επαφή με την Ένωση Συντακτών Αθηναϊκών εφημερίδων και ανέλαβε τον επικίνδυνο ρόλο να διαβιβάζει μηνύματα και υπομνήματα , κατά την επιστροφή του, προς την Ελληνική κυβέρνηση του εξωτερικού. Τα υπομνήματα, υπό τις ενέργειες του Ντεμοκάν, έφταναν στον προορισμό τους και έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στην ενημέρωση της εξόριστης κυβέρνησης για τα εγχώρια τεκταινόμενα. Η Γκεστάπο όμως δεν άργησε να φθάσει στα ίχνη του. Ευτυχώς, κατάφερε να το πληροφορηθεί εγκαίρως και αποσύρθηκε από συνοδός της αποστολής τροφίμων μένοντας μακριά από τις κατοχικές καταδιωκτικές αρχές της Αθήνας.
Με την βοήθεια του εξωτερικού ανθρωπιστικού συντονισμού και της Τουρκίας η επισιτιστική κρίση -στα όρια της εθνικής εξόντωσης- την άνοιξη του 1942, αποτελούσε παρελθόν. Ο λαός κατάφερε να σταθεί στα πόδια του και να μετατρέψει την πείνα και την αγανάκτηση, σε υλική οργή που θα πυροδοτούσε παράλληλα και την εθνική αντίσταση.
Τέτοια ιστορικά κεφάλαια είναι σημαντικά να ανακαλούνται στις μέρες μας. Τώρα που μια νεοφασιστική αυταρχική Διεθνής απλώνεται από την Τουρκία του Ερντογάν ως και την Αυστρία του Ορμπάν και την Ιταλία του Σαλβίνι, που πνίγει πρόσφυγες στις θάλασσες, κλείνει σύνορα και δημιουργεί εχθρικά πολεμοκάπηλα κλίματα, η συλλογική μας μνήμη μπορεί να μας δώσει ξεκάθαρες αποστομωτικές απαντήσεις για τους λαούς οι οποίοι, σε αντίθεση με τα “θέλω” των κυβερνώντων, δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν, παρά ενωμένοι να κερδίσουν έναν νέο κόσμο αλληλεγγύης και φιλίας. Φυσικά η περίπτωση του Κουρτουλούς δεν αποτελεί μια ταξική διεθνιστική ένωση του ελληνικού και του τούρκικου λαού, αλλά μια διακρατικά συμμαχική κίνηση ανθρωπιστικής βοήθειας -και στο σήμερα ένα γερό έλκος στο στομάχι των απανταχού υπέρ-πατριωτών τουρκοφάγων.
Η αστική τάξη όμως της Ελλάδας ήταν βραδύπορη -στην καλύτερη περίπτωση- απέναντι στον εφιάλτη του λιμού, τόσο τα εναπομείναντα κόμματα και πολιτικές οργανώσεις του αστικού κόσμου, και η κατοχική κυβέρνηση, όσο και η αυτοεξόριστη ηγεσία της, λίγα μπορούσε να κάνει από το Λονδίνο και την Αίγυπτο. Αργότερα ένα άλλο παλλαϊκό μέτωπο, το ΕΑΜ με κύριο αιμοδότη το ΚΚΕ -ένα ταξικό κόμμα- στην περίοδο του σκληρού αγώνα της εθνικής αντίστασης, θα αναζωογονήσει την ύπαιθρο χώρα και θα ανασυστήσει τις μαραμένες βιομηχανίες των αστικών κέντρων, σώζοντας από την πείνα τον λαό. Είναι γνωστός άλλωστε ο ύμνος “Το ΕΑΜ μας έσωσε από την πείνα- θα μας σώσει πάλι από την σκλαβιά“
Oι “από κάτω” ποτέ δεν είχαν να χωρίσουν τίποτα. Ιστορικά η ένωση των λαών στη βάση των κοινών ταξικών τους συμφερόντων αποδείχτηκε σωτήρια για την εθνική επιβίωση διαφόρων πληθυσμών. Πολλές φορές σε σύγκρουση με τους “από πάνω” και αποκαλύπτοντας πως υπάρχουν δύο έθνη, αυτό των ολιγαρχών και αυτό της πλειοψηφίας και πως το έθνος δεν είναι ένα και αδιαίρετο-όπως δεν έχει κοινά και αδιαίρετα συμφέροντα, συμφέροντα ζωής και θανάτου.
