Ο κομφορμισμός και η μαζοποίηση είναι ανησυχητικά, μα και ιδιαιτέρως ενδεικτικά, φαινόμενα της εποχής μας. Είναι η τάση των ανθρώπων να υιοθετούν και να ακολουθούν άκριτα τις απόψεις της πλειοψηφίας ή τις απόψεις που εκφράζουν προβεβλημένα πρόσωπα, δηλαδή, να γίνονται μια καθοδηγούμενη και άβουλη μάζα. Είναι, επίσης, η τάση τους να υιοθετούν συνήθειες και τρόπους που δεν ανήκουν στη δική τους κουλτούρα, αλλά γνωρίζουν σημαντική διάδοση σε διεθνές επίπεδο.
Τι οδηγεί στον Κομφορμισμό και στη Μαζοποίηση
Αρχικά, σημαντικό ρόλο παίζει η υφιστάμενη κρίση σε θεμελιώδεις φορείς αγωγής, όπως η οικογένεια και το σχολείο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην προσφέρουν ανθρωπιστική παιδεία, η οποία θα εξασφάλιζε τη διαμόρφωση πολύπλευρα καλλιεργημένων προσωπικοτήτων, ικανών να αντισταθούν σθεναρά σε φαινόμενα συρμού και μαζοποίησης. Επίσης, η απομάκρυνση από την παράδοση και η προοδοπληξία οδηγεί στον ενστερνισμό ξενόφερτων στοιχείων, που προωθούνται από την παγκοσμιοποιημένη αγορά. Ακόμη, η αστικοποίηση είναι άρρηκτα συνυφασμένη με έναν πανομοιότυπο τρόπο ζωής, που υποστηρίζει σταδιακά την απαγκίστρωση από τα ήθη και τα έθιμα. Η υπερεργασία, επιπλέον, συνεπάγεται την απώλεια του ελεύθερου χρόνου των ανθρώπων, την αλλοίωση της προσωπικότητάς τους και την υιοθέτηση μιας τυποποιημένης και συμβατικής καθημερινότητας. Τέλος, η παραπληροφόρηση και η προπαγάνδα των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και κυρίως του διαδικτύου διαμορφώνουν έναν πανομοιότυπο τρόπο σκέψης, απόλυτα συσχετιζόμενο με το πρότυπο του υλικού ευδαιμονισμού.
Από την ατομικότητα στην ομοιομορφία: Οι επιπτώσεις του Κομφορμισμού και της Μαζοποίησης
Η μαζοποίηση και ο κομφορμισμός επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τα άτομα αλλά και τις κοινωνίες και έχουν ποικίλες διαστάσεις και επιπτώσεις. Θα μπορούσε κάποιος να διακρίνει ακόμα και μια θετική διάσταση των φαινομένων που αφορά στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Αυτό, βέβαια, μπορεί να συμβεί με την προϋπόθεση ότι οι άνθρωποι που ασπάζονται κοινές απόψεις και ακολουθούν κοινές αξίες και πρότυπα συμπεριφοράς έχουν τη δυνατότητα να λειτουργούν πιο αρμονικά.
Ατομικές επιπτώσεις
Αρχικά, η μαζοποίηση και ο κομφορμισμός αναπτύσσουν στο άτομο μιμητική διάθεση και το εμποδίζουν να διαμορφώσει ένα καθαρά προσωπικό κριτήριο. Ο άνθρωπος χάνει, όμως, με τον τρόπο αυτό τη δυνατότητα της αυτοέκφρασης και την επιθυμία προσωπικών καινοτομιών. Καταπιέζει τις πεποιθήσεις και τις ιδιαιτερότητές του προκειμένου να προσαρμοστεί στις προσδοκίες της ομάδας. Οδηγείται, έτσι, αναπόδραστα στην απώλεια της αυτονομίας του, στην άμβλυνση της κριτικής προσέγγισης και προσωπικής θέασης των πραγμάτων, στην συρρίκνωση της φαντασίας του.
Καθώς υιοθετεί παθητικά συμπεριφορές άλλων διακατέχεται από ανασφάλεια, αφού, δυστυχώς, δεν διαθέτει ένα σταθερό και αρραγές σύστημα αξιών. Η πίεση για συμμόρφωση μπορεί να οδηγήσει σε άγχος, ψυχολογική καταπίεση και φόβο για επίτευξη της αποδοχής των ατόμων, όταν νιώθουν ότι δεν μπορούν ή δεν θέλουν να προσαρμοστούν στις κοινωνικές νόρμες.
Κοινωνικές επιπτώσεις
Σε κοινωνικό επίπεδο δυσχεραίνεται η επικοινωνία και η διαμόρφωση υγιών διαπροσωπικών σχέσεων. Οι σχέσεις γίνονται επιφανειακές, επιδερμικές και τελικά ανούσιες. Ακόμη, τα μαζοποιημένα άτομα ετεροκαθορίζονται, ποδηγετούνται και εύκολα παρασύρονται σε παθογενή κοινωνική συμπεριφορά (φανατισμό, βία, εγκληματικότητα).
Ο κομφορμισμός και η μαζοποίηση συχνά προωθούνται από τα μέσα ενημέρωσης και τη διαφήμιση, που μπορούν να ενισχύσουν τον άμετρο καταναλωτισμό. Αυτό συνεπάγεται την μονομερή και υπερβολική έμφαση των ανθρώπων στην κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών. Netflix, selfie, instagram stories, διαδικτυακά «challenges», τάσεις της μόδας, κομματικός φανατισμός, και άλλα πολλά παραδείγματα είναι αυτά που καθιστούν το φαινόμενο της μαζοποίησης.
Ο κομφορμισμός και η μαζοποίηση μπορεί να οδηγήσουν σε μια κοινωνία όπου οι άνθρωποι δρουν και σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο, μειώνοντας την ποικιλομορφία των απόψεων και των ιδεών. Αυτό περιορίζει την καινοτομία και τη δημιουργικότητα, γεγονός που οδηγεί μακροπρόθεσμα στην εξασθένηση ακόμα και του θεσμού της δημοκρατίας ή και στην κατάλυσή της. Η ατομικότητα, η αίσθηση της προσωπικής ευθύνης, η κριτική στάση στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα και αντίστοιχα η στηλίτευση των πολιτικών και κοινωνικών ατασθαλιών καταργούνται. Οι πολίτες χειραγωγούνται και ενισχύεται η παραπληροφόρηση. Τέλος, υπάρχουν κίνδυνοι απώλειας της πολιτιστικής ταυτότητας και άμβλυνση της εθνικής συνείδησης.
Ισορροπία μεταξύ συλλογικής ταυτότητας και ατομικότητας
Ο κομφορμισμός και η μαζοποίηση αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία της σύγχρονης κοινωνίας, με διττές επιδράσεις. Μπορούν να διαμορφώσουν τόσο θετικά όσο και αρνητικά το κοινωνικό σύνολο. Η τάση προς την ομοιομορφία και τη συμμόρφωση μπορεί να ενισχύσει την κοινωνική συνοχή και τη σταθερότητα, αλλά παράλληλα μπορεί να καταπνίξει την ατομικότητα, την καινοτομία και την πολιτισμική ποικιλομορφία. Η πρόκληση, λοιπόν, για τις σύγχρονες κοινωνίες έγκειται στην επίτευξη μιας ισορροπίας, όπου οι κοινές αξίες και οι συλλογικές ταυτότητες θα συμβιώνουν αρμονικά με την ελεύθερη έκφραση των ατόμων και την πολιτισμική πολυμορφία. Η αναγνώριση και ο σεβασμός των διαφορετικών «φωνών» και η ενίσχυση της κριτικής σκέψης αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη μιας κοινωνίας, που είναι όχι μόνο σταθερή, αλλά και πλούσια σε ιδέες και δημιουργικότητα.
Πηγές:
«Μαζοποίηση: ένας συνήθης μονόδρομος» Ανακτήθηκε από: https://whatpoliticsmeans.com (τελευταία πρόσβαση 20/5/2024)
«Κομφορμισμός και απώλεια της ατομικότητας» Ανακτήθηκε από: https://www.offlinepost.gr (τελευταία πρόσβαση 20/5/2024)
«Κομφορμιστική συνείδηση» Ανακτήθηκε από: https://www.ethnos.gr (τελευταία πρόσβαση 20/5/2024)
