Ο όρος “διοίκηση” προέρχεται από τη λέξη διοικώ που σημαίνει πως μεριμνώ για την πραγματοποίηση ενός έργου. Η διοίκηση ορίζεται ως μια “λειτουργική διαδικασία που περιλαμβάνει πέντε επιμέρους ενέργειες: τον προγραμματισμό, την οργάνωση, τη διεύθυνση, το συντονισμό και τον έλεγχο” (Bradie, 1967). Ένας ακόμη ορισμός αναφέρει πως διοίκηση είναι “ο τρόπος εργασίας με άλλους και μέσω άλλων για την επίτευξη των αντικειμενικών σκοπών του οργανισμού αλλά και των μελών του” (Montana & Charnov, 1993).
Δεδομένου ότι το σχολείο αποτελεί έναν οργανισμό με συγκεκριμένο σκοπό και ανθρώπινο δυναμικό που εργάζεται σε αυτό είναι αυτονόητο πως η διοίκηση παίζει σημαντικό ρόλο στην ομαλή λειτουργία του. Ο σχολικός διευθυντής είναι εκείνος που καθορίζει τους στόχους και συνεργάζεται με τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς, τους μαθητές και την τοπική κοινότητα προκειμένου να τους επιτύχει. Ενεργοποιεί τους διαθέσιμους πόρους, υλικούς και ανθρώπινους, ώστε να εξασφαλίσει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Αρμοδιότητες της εκπαιδευτικής διοίκησης:
- Προσδιορισμός εκπαιδευτικών στόχων
- Εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας και των κανόνων δικαίου
- Αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων
- Προσδιορισμός του βαθμού αποτελεσματικότητας του σχολείου μέσα από τη μέτρηση του “εκπαιδευτικού προϊόντος” και τον καθορισμό των αποκλίσεων ανάμεσα σε όσα έχουν προγραμματιστεί και όσα έχουν πραγματοποιηθεί
- Επαναπροσδιορισμός των εκπαιδευτικών στόχων προκειμένου να συμφωνούν με τα νέα δεδομένα του εξωτερικού περιβάλλοντος και τις εκάστοτε ανάγκες της κοινωνίας.
Οι αρχές της εκπαιδευτικής διοίκησης:
Οι αρχές της εκπαιδευτικής διοίκησης, λόγω της ιδιάζουσας φύσης του εκπαιδευτικού έργου διαφοροποιούνται από εκείνες των διάφορων οργανισμών. Έτσι, οι στρατηγικές του σχολικού διευθυντή καθορίζονται από τις παρακάτω αρχές:
- Η δημοκρατική αρχή διοίκησης, με βάση την οποία ο διευθυντής πρέπει να λαμβάνει αποφάσεις με τη μέθοδο της συμμετοχικής ηγεσίας, εμπλέκοντας δηλαδή όλα τα μέλη στη διαδικασία, ακούγοντας τις απόψεις τους και λαμβάνοντας υπόψη τις ιδέες τους.
- Η αρχή της άμεσης εποπτείας, η οποία λέει πως όσο πιο άμεση είναι η προσωπική επαφή ενός διευθυντή με τους συναδέλφους- υφισταμένους του, τόσο αποτελεσματικότερη θα είναι η άσκηση των καθηκόντων του.
- Η αρχή της δικαιοσύνης, σύμφωνα με την οποία οι ενέργειες και οι αποφάσεις του διευθυντή πρέπει να είναι αμερόληπτες για όλους τους υφισταμένους.
- Η αρχή της σωστής λήψης αποφάσεων, η οποία λέει πως οποιαδήποτε απόφαση δεν πρέπει να είναι βεβιασμένη και να παίρνεται κάτω από την επίδραση κακής ψυχολογίας. Αντίθετα, οφείλει να λαμβάνεται υπό ήρεμη ψυχολογική κατάσταση και έπειτα από σφαιρική μελέτη του προβλήματος.
- Η αρχή της προσαρμοστικότητας και της ευλυγισίας, κατά την οποία ο διευθυντής οφείλει να ενεργεί με βάση τις εκάστοτε συνθήκες, τα δεδομένα της σχολικής οργάνωσης και τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζεται.
Με βάση όσο αναφέρθηκαν είναι φανερό πως οι σχολικοί διευθυντές προκειμένου να είναι αποτελεσματικοί στο έργο τους πέρα από εκπαιδευτική εμπειρία χρειάζονται γνώσεις σε θέματα οργάνωσης, αλλά και ηγετικές ικανότητες.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
Σαΐτη, Α. & Σαΐτης, Α. (2010). Εισαγωγή στη διοίκηση της εκπαίδευσης (δίτομο). Α’ Θεωρία και μελέτη περιπτώσεων. Αθήνα: Ιδιωτική.
