Ο άνθρωπος τη στιγμή της γέννησης του εγκαταλείπει τον κόσμο των ενστίκτων και βρίσκεται σε μία ακαθόριστη κατάσταση. Ως ύπαρξη ό,τι αφορά το μέλλον του, έχει να κάνει μόνο με τη γνώση ότι κάποια στιγμή θα πεθάνει. Η επίγνωση του εαυτού του, το ότι είναι μόνος και ξεχωρίζει από τους άλλους, καταστούν την ύπαρξη ένα πρόβλημα χωρίς εύκολη λύση. Η πιο βαθιά ανάγκη του είναι να ξεπεράσει τη μοναξιά του γιατί αυτό τον τρομάζει. Ο άνθρωπος γεννιέται με την ανάγκη για αγάπη και δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς σχέσεις. Η αίσθηση της μοναξιάς ξεπερνιέται πάντα με την παρουσία κάποιου άλλου.
Η αγάπη δεν είναι συναίσθημα
Είναι φανερό ότι χωρίς αγάπη η ανθρωπότητα δεν θα μπορούσε να υπάρξει, παρόλα αυτά κανείς δεν μας έχει διδάξει ότι είναι μια κατάσταση και όχι απλά η έκφραση συναισθημάτων. Είναι δραστηριότητα και υπάρχει μόνο σε περιβάλλον ελευθερίας. Σημαίνει δόσιμο και όχι απολαβή. Σύμφωνα με το νόμο της έλξης όταν αληθινά δίνεις αγάπη δεν μπορεί παρά να ξαναπάρεις αγάπη. Αν όχι από την ίδια πηγή, μπορείς να πάρεις αυτό που έδωσες από κάποια άλλη. Η αγάπη λοιπόν είναι η απάντηση στα προβλήματα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Η εμπειρία της «κάθεξης»
Είναι πάρα πολλοί οι άνθρωποι οι οποίοι λένε πως αισθάνονται αγάπη επειδή εκφράζουν κάποια προδιαγεγραμμένα συναισθήματα όπως είναι η χαρά, ο ενθουσιασμός, ο έρωτας. Σύμφωνα με το συγγραφέα Σκότ Πεκ στο βιβλίο του «Ο δρόμος ο λιγότερο ταξιδεμένος», η αγάπη είναι το συναίσθημα που συνοδεύεται από την εμπειρία της κάθεξης. Πρόκειται για μια διαδικασία μέσα από την οποία ένα αντικείμενο ή πρόσωπο γίνεται σημαντικό για εμάς. Από τη στιγμή που συμβαίνει αυτό, το αντικείμενο αγάπης επενδύεται με την ενέργειά μας, σαν να ήταν μέρος του εαυτού μας, με αποτέλεσμα η σχέση αυτή ανάμεσά μας να λέγεται κάθεξη. Το αντίθετο της λέξης είναι η αποκάθεξη και σημαίνει την απόσυρση της ενέργειας μας από το αντικείμενο της αγάπης (Σκότ Πεκ, 1998).
Για παράδειγμα η μητέρα που ασχολείται σχολαστικά με το παιδί της, το οποίο είναι σημαντικό για εκείνη, δεν σημαίνει ότι ενδιαφέρεται και για την πνευματική του ανάπτυξη, για την ψυχική και συναισθηματική του ωριμότητα. Το καθοδηγεί, το γαλουχεί αλλά δεν το αφήνει ελεύθερο να αγαπηθεί. Αυτή είναι μία σχέση κάθεξης. Η μητέρα επενδύει στο παιδί το οποίο είναι πολύ σημαντικό για εκείνη. Είναι πλέον το στήριγμα της, ωστόσο κυριαρχεί επάνω του δημιουργώντας του πολλές φορές τύψεις και ενοχές στη περίπτωση που δεν ανταποκριθεί ικανοποιητικά στα θέλω της. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα στην ενήλικη ζωή του να γίνει ένας φοβισμένος επιτυχημένος ενήλικας με κατά βάθος χαμηλή αυτοεκτίμηση, καθόλου εμπιστοσύνη στους ανθρώπους, επικριτής και αργότερα κυριαρχικός και χειριστικός σε άλλους. Όλα αυτά χωρίς να το καταλαβαίνει και στο όνομα της ανώριμης αγάπης που εισέπραξε.
Η αγάπη είναι ελευθερία
Το ότι έχουμε επενδύσει ενέργεια σε ένα άλλο άτομο δεν σημαίνει ότι ενδιαφερόμαστε πραγματικά γι’ αυτό. Ένα εξαρτημένο άτομο φοβάται την πνευματική του ανάπτυξη ή την ανάπτυξη του σημαντικού άλλου πάνω στον οποίο έχει επενδύσει. Φοβάται μην τον χάσει, μη χάσει το βόλεμα του, τον έλεγχο. Γιατί η αγάπη, έτσι όπως μας την έχουνε μάθει, δημιουργεί ανησυχία και αγωνία για το μετά. Το να αφήσουμε τον άλλον ελεύθερο να αναπτυχθεί μέσα από την δραστική αγάπη μας δημιουργεί ένα αίσθημα αβεβαιότητας.
Όταν αποφασίζω να μπω στο χώρο της αγάπης, είναι καθαρά από συνειδητή βούληση. Στην ουσία είναι η απόφασή μου για δέσμευση και αφοσίωση στην όποια επιλογή μου. Η παρανόηση ότι η αγάπη είναι συναίσθημα υπάρχει επειδή κάνεις δεν μας έμαθε πως πρόκειται για μια συνειδητή κατάσταση η οποία απαιτεί ευθύνη και πειθαρχία. Σωστό λοιπόν είναι να πούμε πως το αντίθετο της δεν είναι το μίσος αλλά η τεμπελιά.
Το να συγχέουμε τα συναισθήματα που θεωρούμε αγάπη με την αγάπη, μας οδηγεί στο να έχουμε κάθε λογής αυταπάτες. Συχνά η αληθινή αγάπη υπερβαίνει τα εφήμερα αισθήματα και σέβεται την ατομικότητα του άλλου. Κύριος σκοπός του ανθρώπου που επιλέγει να δρα με αγάπη είναι μόνο η πνευματική ανάπτυξη του ιδίου και του άλλου. Στην ερώτηση αν όντως αγαπάς ίσως η απάντηση να είναι τρομακτική. Σκέψου λοιπόν τις στιγμές εκείνες που πονάς από αγάπη, τι είναι αυτό που θα έκανε η πραγματική αγάπη…
Η αγάπη είναι παντού τη βλέπω.
Είσαι ότι μπορείς να είσαι, συνέχισε και μείνε έτσι.
Η ζωή είναι τέλεια, το πιστεύω.
Έλα και παίξε το παιχνίδι μαζί μου.
John Denver.
Πηγές:
Πεκ, Σ.(1998). Ο δρόμος ο λιγότερο ταξιδεμένος. Εκδόσεις: Κέδρος.
