Αντικαταθλιπτικά και γνωστική έκπτωση στην άνοια

Η άνοια σχετίζεται με ψυχιατρικά συμπτώματα, αλλά οι επιδράσεις των αντικαταθλιπτικών στη γνωστική λειτουργικότητα στην άνοια δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς. Στόχος των Mo και των συνεργατών (2025) ήταν να διερευνήσουν τη συσχέτιση μεταξύ των αντικαταθλιπτικών και της γνωστικής έκπτωσης σε ασθενείς με άνοια και του κινδύνου σοβαρής άνοιας, καταγμάτων και θανάτου, ανάλογα με την κατηγορία, το φάρμακο και τη δόση των αντικαταθλιπτικών. Το παρόν άρθρο, με τίτλο Αντικαταθλιπτικά και γνωστική έκπτωση στην άνοια, θα παρουσιάσει τον ερευνητικό σκοπό και τα ερευνητικά ευρήματα μίας πρόσφατης έρευνας που διερεύνησε τη σχέση μεταξύ της χρήσης αντικαταθλιπτικών φαρμάκων σε ασθενείς με άνοια και τη γνωστική έκπτωση από τη χρήση τους.

Η έρευνα

Δείγμα

Στην επιδημιολογική έρευνα συμπεριλήφθηκαν 18,740 ασθενείς με άνοια από το Σουηδικό Μητρώο για Γνωστικές Διαταραχές/Άνοιες, εκ των οποίων 10,205 (54,5% του δείγματος) ήταν γυναίκες. Η μέση ηλικία (τυπική απόκλιση) των συμμετεχόντων ήταν τα 78,2 (7,4) έτη. Από τους συμμετέχοντες, 4,271 (22,8% του δείγματος) έλαβαν τουλάχιστον μία συνταγή για ένα αντικαταθλιπτικό φάρμακο. Κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης των ασθενών που έλαβαν μέρος στην έρευνα, εκδόθηκαν συνολικά 11,912 συνταγές για αντικαταθλιπτικά φάρμακα, με τους εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI) να είναι οι πιο συχνές συνταγές (64,8% του δείγματος).

Αξιολόγηση γνωστικής έκπτωσης

Η γνωστική λειτουργικότητα των ασθενών με άνοια αξιολογήθηκε με τη χρήση του Mini-Mental State Examination (MMSE). To MMSE αποτελείται από 11 ερωτήσεις. Χρησιμοποιείται από γιατρούς και άλλους επαγγελματίες υγείας για τον έλεγχο της γνωστικής έκπτωσης. Χρησιμοποιείται για να δει ο κλινικός υπάρχουν στο άτομο προβλήματα με τη σκέψη, την επικοινωνία και την αμνησία (μνήμη).

Το MMSE ελέγχει 6 τομείς νοητικής ικανότητας. Αυτές περιλαμβάνουν:

Advertisements

• το να γνωρίζει το άτομο πού βρίσκεται — την ημερομηνία και τον τόπο
• την προσοχή και τη συγκέντρωση
• τη βραχυπρόθεσμη μνήμη (ανάκληση)
• τις γλωσσικές δεξιότητες
• τις οπτικές και χωρικές σχέσεις μεταξύ των αντικειμένων
• την ικανότητα κατανόησης και παρακολούθησης οδηγιών.

Ευρήματα

• Η χρήση αντικαταθλιπτικών στους ασθενείς με άνοια συσχετίστηκε με ταχύτερη γνωστική έκπτωση, ιδιαίτερα για τη σερτραλίνη, τη σιταλοπράμη, την εσιταλοπράμη και τη μιρταζαπίνη σε σύγκριση με τη μη χρήση αντικαταθλιπτικών.
• Η προαναφερόμενη συσχέτιση ήταν ισχυρότερη σε ασθενείς με σοβαρή άνοια (όσοι ασθενείς σκόραραν στο MMSE από 0 έως 9 βαθμούς).
• Η εσιταλοπράμη έδειξε μεγαλύτερο ρυθμό έκπτωσης από τη σερτραλίνη.
• Σε σύγκριση με τη μη χρήση αντικαταθλιπτικών, παρατηρήθηκαν ότι η δόση των εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης συσχετίστηκε με μεγαλύτερη γνωστική έκπτωση και υψηλότερους κινδύνους σοβαρής άνοιας, θνησιμότητας κάθε αιτίας και κατάγματος.

Συμπεράσματα

• Σε αυτή τη μελέτη, η χρήση αντικαταθλιπτικών σε ασθενείς με άνοια συσχετίστηκε με ταχύτερη γνωστική έκπτωση.
• Επιπλέον, οι υψηλότερες χορηγούμενες δόσεις των εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης συσχετίστηκαν με υψηλότερο κίνδυνο για σοβαρή άνοια, κατάγματα και θνησιμότητα από κάθε αιτία.
• Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία της προσεκτικής και τακτικής παρακολούθησης για την αξιολόγηση των κινδύνων και των οφελών από τη χρήση διαφορετικών αντικαταθλιπτικών σε ασθενείς με άνοια.

Βιβλιογραφία

Mo, M., Abzhandadze, T., Hoang, M.T. et al. Antidepressant use and cognitive decline in patients with dementia: a national cohort study. BMC Med 23, 82 (2025). https://doi.org/10.1186/s12916-025-03851-3