Τι είναι αυτοκαταστροφικότητα
Εμένα γιατί μου πάνε όλα στραβά; Είναι ίσως η φράση που χρησιμοποιείται περισσότερο από ένα αυτοκαταστροφικό άτομο. Αυτοκαταστροφικότητα λοιπόν είναι η τάση του ανθρώπου, να αρέσκεται ακούσια στο να καταστρέφει οτιδήποτε καλό συμβαίνει στη ζωή του. Αυτό φυσικά συμβαίνει ασυναίσθητα και το άτομο θυματοποιώντας τον εαυτό του και δραματοποιώντας η μεγεθύνοντας προβλήματα, θέλγεται από δυσάρεστα συναισθήματα, τα οποία γίνονται πλέον τρόπος ζωής.
Πού οφείλεται
Η κακή αυτή συνήθεια μπορεί να έχει τις ρίζες της στην παιδική ακόμη ηλικία και στις εμπειρίες του wanna be αδικημένου απ’ τη ζωή. Άσχημα παιδικά χρόνια, βίαιες συμπεριφορές στο σπίτι ή πρότυπα προς αποφυγή, διαδραματίζουν ίσως και τον πιο σημαντικό ρόλο.
Ένας ακόμη παράγοντας και ως απόρροια των παραπάνω, είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η εκμηδένιση του εαυτού μας.-Είμαι άχρηστος. Δεν κάνω τίποτα σωστό. Πρέπει να με τιμωρήσω γι’ αυτό! Έπειτα υπάρχουν πιθανότητες κληροδότησης της τάσης για αυτοκαταστροφή ή το άτομο να “φτιάχνεται” τοποθετώντας τον εαυτό του στη θέση αυτή, ενστερνιζόμενο το γνωστό σύνδρομο “drama queen”. Δράμα απλά για το δράμα.
Σωματική και ψυχολογική αυτοκαταστροφικότητα
Η κακοποίηση του εαυτού μας μπορεί να επιτευχθεί φυσικά με πολλούς τρόπους, τόσο ψυχολογικά, όσο και σωματικά. Στην πρώτη περίπτωση, το άτομο πεπεισμένο ότι είναι ανίκανο για τα πάντα, αυθυποβάλλεται και παίρνει το ρόλο του αυτοτιμωρού. Δεν αξίζει να υπάρχει. Δεν αξίζει να του συμβαίνουν καλά πράματα. Οπότε πρέπει να τα “αφανίσει”.
Σε πρώτο στάδιο άγχος, φοβίες, εμμονές, κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Έπειτα το πρόβλημα εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, διογκώνεται και μπορεί να εκτροχιαστεί. Σειρά εχει έπειτα η δημιουργία ψυχοσωματικών προβλημάτων, αυτοάνοσων νοσημάτων και αυτοκτονικών τάσεων.
Ερχόμαστε επομένως στο σημείο συνάντησης της ψυχολογικής καταστροφής με τη σωματική. Το άτομο όντας πλέον αποφασισμένο πως δεν υπάρχει λόγος ύπαρξής του, προβαίνει σε διάφορες πράξεις αυτοτραυματισμού, φτάνοντας μέχρι και στην αυτοκτονία.
Περιπτώσεις αυτοκαταστροφής
Πως μπορεί κάποιος να αυτοκαταστραφεί; Αυτό είναι το μόνο εύκολο. Με 1000 τρόπους. Αρχικά συνήθεια των ανθρώπων αυτών, αποτελούν οι τάσεις φυγής: Είτε από κάποια δουλειά, διότι δε νιώθουν ικανοί να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της, είτε νιώθουν ότι καταπιέζονται. Έπειτα αρκετά συχνά παραιτούνται από κάποια σχέση: φιλική ή ερωτική. Αυτό συμβαίνει επειδή νιώθουν ότι ο σύντροφος ή ο φίλος είναι αρκετά καλύτερος από αυτόν και δεν τους αξίζει. Αδυνατούν να πιστέψουν ότι υπάρχουν άτομα που μπορούν να εμπιστευτούν και να είναι εκεί γι’ αυτούς. Επιλέγουν επομένως να φεύγουν.
Μία άλλη περίπτωση αυτομαστιγώματος συγχέεται άμεσα με το κυνήγι της τελειότητας και του ανέφικτου(τελειοθηρία). Ειδικότερα το άτομο -υποχείριο της τελειομανίας- νιώθει ανεπαρκής, αν δεν είναι τέλειος σε ότι καταπιάνεται. Ή θα είναι ο καλύτερος ή ο καλύτερος. Αν δεν επιτευχθεί αυτός ο στόχος, σημαίνει πως είναι άχρηστος, άρα είναι αναγκασμένος για ακόμη μία φορά να τα παρατήσει.
Σε πιο ακραίες περιστάσεις το άτομο γίνεται επιρρεπές σε διαφόρων ειδών εξαρτήσεις(ναρκωτικά, αλκοόλ, τζόγο), που μπορούν να αποβούν καταστροφικές, αποσκοπώντας ή μη σε έναν αργό αυτοαφανισμό. Τέλος τα χειρότερα έρχονται, όταν ο αυτοκαταστροφικός άνθρωπος ασυναίσθητα ή και όχι, γίνεται ηθικός αυτουργός καταστροφής και άλλων ατόμων. Αυτό μπορεί να συμβεί είτε εξ’ αμελείας, μη μπορώντας ο ίδιος να τιθασεύσει τον τοξικό του χαρακτήρα, είτε εκ προθέσεως, επιδιώκοντας την εκδίκηση. Αφού σε αυτόν δεν πάει τίποτα καλά, γιατί κάποιος άλλος άνθρωπος να γεύεται την θετική πλευρά της ζωής;
Τρόποι αντιμετώπισης
Εύλογο είναι το ερώτημα, αν υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης της αυτοκαστροφικής τάσης. Κάποιοι ενδεικτικοί θα μπορούσε να είναι:
- Η εσωτερική συζήτηση με τον εαυτό μας, η αυτογνωσία και η αυτοεκτίμηση: Εάν συνειδητοποιήσεις τι είσαι πραγματικά, τι έχεις και τι μπορείς να καταφέρεις και αγαπήσεις τον εαυτό σου γι΄ αυτό που είναι, θα μπορούσε να είναι ένας ανασταλτικός παράγοντας για πρόκληση αυτοκαταστροφής.
- Μην βάζεις στον εαυτό σου ανέφικτους και ουτοπικούς στόχους. Μην κυνηγάς την τελειότητα. Είσαι τέλειος και δεν χρειάζεται να αποδείξεις τίποτα ούτε στον εαυτό σου, ούτε στους γύρω σου. Μην επηρεάζεσαι από κανέναν. Μην υποβάλλεις τον εαυτό σου στη σκληρή δοκιμασία της σύγκρισης και του ανταγωνισμού με άλλα πρόσωπα. Η κάθε προσωπικότητα είναι μοναδική και αυτό είναι που την ξεχωρίζει. Εξάλλου το ατελές είναι περισσότερο ελκυστικό από το τέλειο, το αψεγάδιαστο.
- Μην είσαι αναβλητικός και φυγόμαχος. Αναβλητικότητα: Οι ψυχολογικοί λόγοι που κρύβονται πίσω της Μάθε από τα λάθη σου και μην τα παρατάς. Προσπάθησε κάθε φορά για το καλύτερο δυνατό και ο κόπος σου θα ανταμειφθεί. Μην μεταθέτεις συνεχώς για αργότερα καταστάσεις που σου προκαλούν άγχος και μην φοβάσαι να κάνεις λάθη. Καλύτερα να μετανιώσεις για κάτι που έκανες, παρά για κάτι που δεν έκανες.
- Τέλος εάν ο εσωτερικός διάλογος δεν καταφέρει να εξοντώσει την τάση για αυτοσαμποτάζ, μπορείς να καταφύγεις στην ψυχολογική υποστήριξη από κάποιον ειδικό.
Οπότε…
Αυτό που κρατάμε είναι ότι πρέπει να αποδεχτούμε τον εαυτό μας γι’ αυτό που είναι και να προσπαθούμε συνεχώς για την καλύτερη δυνατή εκδοχή του. Κανείς δεν είναι ούτε τέλειος, ούτε ανίκανος για όλα. Ας είμαστε περισσότερο ρεαλιστές και λιγότερο πλεονέκτες. Δεν πρέπει να αφήνουμε κανέναν να μας κακομεταχειρίζεται, πόσο μάλλον τον ίδιο σας τον εαυτό. Περισσότερη επομένως πίστη στον εαυτό μας και λιγότεροι δραματισμοί.
