Ο εσωτερικευμένος μισογυνισμός είναι μία ορολογία που συχνά ακούμε τα τελευταία χρόνια αλλά λίγο καταλαβαίνουμε τι ακριβώς σημαίνει. Πολλές φορές όροι που έχουν να κάνουν με τον σεξισμό και τα φύλα γίνονται παρεξηγήσιμοι, ειδικά όταν δεν έχουν κατανοηθεί από το ευρύ κοινό. Τί είναι λοιπόν ο όρος εσωτερικευμένος μισογυνισμός; Πώς συνδέεται με βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις που φέρουν οι γυναίκες στην κοινωνία σήμερα ακόμη και άθελά τους;
Τί είναι ο εσωτερικευμένος μισογυνισμός;
Αρχικά, ορίζοντας τον μισογυνισμό μπορούμε να πούμε ότι είναι το μίσος ή η προκατάληψη που συνήθως εκδηλώνονται από άντρες προς γυναίκες. Ωστόσο, ο εσωτερικευμένος μισογυνισμός είναι μία μορφή σεξιστικής συμπεριφοράς και στάσεων που υιοθετούν γυναίκες προς άλλες γυναίκες ή κορίτσια ή ακόμα και προς τον ίδιο τους τον εαυτό. Αυτού του είδους ο μισογυνισμός είναι αντιληπτός ως μία μορφή εσωτερικής καταπίεσης. Οι καταπιεστικές πρακτικές που κάποτε χρησιμοποίησαν οι άλλοι στην ίδια την γυναίκα, τώρα πλέον υπάρχουν μέσα της. Ακόμα και όταν ο εξωτερικός καταπιεστής λείπει. Ο σεξισμός αυτός μπορεί να έχει μία σειρά επιπτώσεων στο ίδιο αλλά και σε άλλα άτομα όπως ψυχικές και κοινωνικές δυσκολίες. Οι τρόποι εσωτερίκευσης του σεξισμού μπορεί να περιλαμβάνουν τα ερεθίσματα που δέχεται κανείς ως παιδί. Ακόμα, τις κοινωνικές του αλληλεπιδράσεις ως ενήλικας και πολλά άλλα.
Πώς εκφράζεται και γιατί;
Εσωτερικευμένη καταπίεση και ταύτιση με τον επιτιθέμενο
Η έκφραση του εσωτερικευμένου μισογυνισμού συνεπάγεται την ακούσια ή εκούσια αποδοχή και αναπαραγωγή σεξιστικών πεποιθήσεων και συμπεριφορών από γυναίκες προς άλλες γυναίκες ή και τον εαυτό τους. Οι γυναίκες που εκφράζουν τις σκέψεις τους με αυτόν τον τρόπο, έχουν την τάση να να επικρίνουν άλλες γυναίκες για τις επιλογές τους. Είτε αυτές αφορούν την εμφάνιση, την καριέρα, είτε ακόμα και τη σεξουαλικότητά τους. Επιπλέον, μπορεί να μειώνουν τις ίδιες ή άλλες γυναίκες για να κερδίσουν αποδοχή σε ανδροκρατούμενα περιβάλλοντα. Έπειτα να νιώθουν ότι πρέπει να πληρούν κοινωνικά πρότυπα που τελικά περιορίζουν την αυτοέκφραση και την ελευθερία τους.
Κοινωνική σύγκριση
Πολλές είναι οι φορές όπου οι άνθρωποι έχουν την τάση να θέτουν τον εαυτό τους σε σύγκριση για να τον αξιολογήσουν. Αυτή είναι και μία από τις παγίδες του εσωτερικευμένου μισογυνισμού. Κάποιες γυναίκες πρόσκαιρα τροφοδοτούν την αυτοεκτίμηση τους με την ικανοποίηση ότι είναι ανώτερες από άλλες γυναίκες. Φυσικά, αυτό είναι ένα επίπλαστο συναίσθημα και δεν προσδίδει πραγματική αξία στο άτομο παρά μόνο προσωρινή κοινωνική αποδοχή.
Κοινωνικός κομφορμισμός
Μιλώντας για κοινωνική αποδοχή, βλέπουμε εξίσου την τάση των καταπιεσμένων γυναικών να ενδίδουν στον πατριαρχικό κοινωνικό κομφορμισμό. Αυτός συνήθως δεν προστάζει τίποτα λιγότερο από το να ακολουθούν οι γυναίκες τα καθωσπρέπει κείμενα της ανδροκρατούμενης και συντηρητικής κοινωνίας. Πολλές φορές οι γυναίκες που κριτικάρουν άλλες γυναίκες, έστω και ασυνείδητα, ενδέχεται να ενισχύουν την ταύτισή τους με την κυρίαρχη ομάδα και τα ανδρικά πρότυπα χαίροντας έτσι κοινωνικής αποδοχής.
Αμυντικός μηχανισμός προβολής
Τέλος, ένας ακόμη μηχανισμός που μπορεί να εξηγήσει τέτοιες συμπεριφορές είναι η προβολή. Το άτομο χρησιμοποιεί τον μηχανισμό άμυνας της προβολής για να προβάλει τις δικές του αδυναμίες ή εσωτερικές συγκρούσεις σε άλλους. Μια γυναίκα που κριτικάρει μια άλλη γυναίκα μπορεί, στην πραγματικότητα, να εκφράζει τις δικές της ανασφάλειες. Μία τέτοια έκφραση δηλώνει πιθανές κοινωνικές πιέσεις που έχει εσωτερικεύσει. Για παράδειγμα, μια γυναίκα που ανησυχεί για την εμφάνισή της μπορεί να επικρίνει μια άλλη γυναίκα για να εκτονώσει την ανησυχία ή ανασφάλειά της.
Ποιές είναι οι κοινωνικές και ατομικές συνέπειες;
Κοινωνία
Σε κοινωνικό επίπεδο, οι γυναίκες που εκφράζουν τέτοιες συμπεριφορές αποδυναμώνουν την αλληλεγγύη μεταξύ τους και δυσκολεύουν την πρόοδο προς την ισότητα των φύλων. Ο εσωτερικευμένος μισογυνισμός τις ωθεί να προωθούν διακρίσεις και να υποστηρίζουν πατριαρχικά συστήματα. Αυτό το γεγονός εμποδίζει τις συλλογικές δράσεις για κοινωνική αλλαγή και δικαιοσύνη.
Άτομο
Ο εσωτερικευμένος μισογυνισμός επηρεάζει αρνητικά την αυτοεκτίμηση και την ψυχική υγεία των γυναικών, αφού οδηγεί στην υιοθέτηση περιοριστικών αντιλήψεων για τους ρόλους φύλου και την αξία τους. Οι γυναίκες που πιστεύουν σε αυτές τις αντιλήψεις νιώθουν συχνά ότι δεν είναι αρκετά ικανές. Ακόμα ότι πρέπει να υπακούν σε συγκεκριμένα πρότυπα για να γίνουν αποδεκτές. Αυτό τους προκαλεί άγχος, ανασφάλεια και συναισθηματικές δυσκολίες. Όλα τα παραπάνω συχνά αφήνουν το αποτύπωμά τους σε συγκρούσεις ή ανταγωνισμό με άλλες γυναίκες.
Ο εσωτερικευμένος μισογυνισμός δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο που επηρεάζει αρνητικά τόσο τις ίδιες τις γυναίκες όσο και την ευρύτερη κοινωνία. Οι γυναίκες που υιοθετούν τέτοιες πεποιθήσεις περιορίζουν τον εαυτό τους και τις δυνατότητές τους. Ταυτόχρονα ενισχύουν τις πατριαρχικές δομές που τις καταπιέζουν. Αντί να ενθαρρύνουν την αλληλεγγύη και την ενδυνάμωση, καταλήγουν να διαιωνίζουν τις ίδιες τις διακρίσεις από τις οποίες υποφέρουν. Για να επιτευχθεί πραγματική πρόοδος προς την ισότητα, είναι απαραίτητο οι γυναίκες να αναγνωρίσουν και να αμφισβητήσουν τις εσωτερικευμένες προκαταλήψεις τους. Να προωθήσουν πραγματικά τη συλλογική δράση και την υποστήριξη μεταξύ τους χωρίς διακρίσεις.
