Άπιαστη και ιδεατή η ευτυχία είναι αναμφίβολα ότι πολυτιμότερο μπορεί να κατακτήσει ο άνθρωπος. Για κάποιους πρόκειται για την μοναδική στιγμή χαράς και πληρότητας που χάνεται στο χρόνο. Για άλλους πάλι είναι ένα σύνολο στιγμών και γεγονότων που απαρτίζουν την ζωή στο πέρασμά της. Τέλος, υπάρχουν κι εκείνοι που θεωρούν την ευτυχία μία άπιαστη, μία χίμαιρα, κάτι το απραγματοποίητο. Ο πολιτισμός μας τείνει να δίνει σε αυτή τη λέξη συχνά έναν πιο υλικό ορισμό. Επικεντρώνεται γύρω από επιτεύγματα και την απόκτηση υλικών αγαθών. Σε κάθε περίπτωση είναι κάτι που δεν παραμένει δεδομένο και αξίζει την αναζήτησή μας. Ποιές είναι όμως εκείνες οι συμπεριφορές που εμποδίζουν τους ανθρώπους να κατακτήσουν έστω και μία μικρή στιγμή ευτυχίας;
Τα βασικά σημεία για την ευτυχία
Η Έλλειψη Ικανοποίησης
Υπάρχει ο τύπος ευτυχίας που βασίζεται ξεκάθαρα στην ανθρώπινη ψυχική και σωματική ικανοποίηση. Δεν λαμβάνεται υπόψη εδώ το κάθε επίτευγμα αλλά τα συναισθήματα του ανθρώπου. Φυσικά, δεν γίνεται πάντα να μας αρέσουν όλα. Μάλλον αυτός είναι ένας ατελής στόχος. Το σύνηθες είναι οι άνθρωποι να νιώθουν ανικανοποίητοι καθώς μία πλειάδα από γεγονότα και καταστάσεις εμποδίζουν την ικανοποίησή τους. Είναι δύσκολο να αισθανθεί κανείς ικανοποίηση όταν υπάρχει αβεβαιότητα στη ζωή του. Η πρωταρχική ικανοποίηση των βασικών αναγκών όπως η τροφή και η στέγη αλλά μετέπειτα και η έλλειψη ψυχικής και σωματικής υγείας είναι παράγοντες που στερούν από το άτομο την ευτυχία. Ωστόσο, η ικανοποίηση και η ευτυχία είναι ένα πολυπαραγοντικό θέμα, υποκειμενικό για τον καθένα μας.
Η Σύγκριση
Η σύγκριση θα μπορούσε να πει κανείς πως είναι το πρίσμα των ξένων εμπειριών μέσα από το οποίο βλέπουμε τη δική μας ζωή. Ασκούμε και δεχόμαστε καθημερινά σύγκριση και αυτό δυστυχώς είναι κάτι που μας απομακρύνει από την ευτυχία. Το φάσμα της σύγκρισης είναι άπειρο και υπάρχουν πάντα πολλά παραδείγματα.
Η σύγκριση μπορεί να έχει τη μορφή της ανοδικής αλλά και της καθοδικής κοινωνικής σύγκρισης. Η ανοδική κοινωνική σύγκριση είναι και αυτή που μας προσφέρει απλόχερα την περισσότερη δυσαρέσκεια. Κάνουμε στον εαυτό μας το κακό να πιστεύουμε ότι οι γύρω μας είναι πάντοτε σε ευνοϊκότερη και ευκολότερη θέση από εμάς. Μήπως όμως κρατάμε στα χέρια μας την μισή εικόνα; Κανείς δεν μπορεί να κάνει την απόλυτη σύγκριση μιας και δεν ζει τη ζωή του άλλου. Άλλωστε η σύγκριση δεν μπόρεσε ποτέ να οδηγήσει στην ευτυχία. Η διαφορετική στοχοθεσία για τον καθένα από εμάς και η υποκειμενική γνώμη για τον ορισμό της ευτυχίας κατέχουν τον μεγαλύτερο λόγο σ’ αυτό.
Η Παρατήρηση και η Επίγνωση
Συχνά χάνουμε πολλές όμορφες και σημαντικές στιγμές της καθημερινότητάς μας γιατί απλά δεν τις προσέχουμε. Η προσοχή μας αποσπάται από τα αρνητικά και τα δύσκολα της ημέρας και ξεχνάμε να δούμε τα απλά. Η ευτυχία σίγουρα δεν είναι δεδομένη, ωστόσο βρίσκεται στα κεκτημένα μας και μπορεί ακόμα να χωρέσει και σε μία φευγαλέα στιγμή. Ένα βήμα για την παρατήρηση αυτής της στιγμής είναι να αφιερώσουμε χρόνο για να δούμε τι όμορφο συνέβη στη ζωή μας σήμερα. Όταν απολαμβάνει κανείς τις μικρές, όμορφες στιγμές και αφιερώνει αργότερα χρόνο για να τις θυμηθεί, τότε είναι που κατακτά την επίγνωση της ευτυχίας.
Η Άρνηση και η Αποδοχή
Η εξάσκηση της αποδοχής σε αντίξοες συνθήκες είναι αναπόσπαστο στοιχείο για να συμβιβαστεί κανείς με δύσκολα απροσδόκητα γεγονότα της ζωής και να προχωρήσει μέσα από αυτά. Πολλοί από μας ρωτάμε στα δύσκολα γιατί να συμβαίνει αυτό σε μας, γιατί να μην μπορούμε να ανταπεξέλθουμε σα να ήμασταν κάποιος άλλος, δυνατότερος και καλύτερος. Αυτά είναι ερωτήματα στα οποία πιθανόν να μη βρούμε ποτέ απαντήσεις. Η ουσία όμως κρύβεται αλλού. Η αποδοχή του κάθε γεγονότος της ζωής μας μπορεί να ξεκλειδώσει και την ευτυχία της. Αντί να αντιδρούμε με άρνηση για την πραγματικότητα, πιο χρήσιμο είναι να την επεξεργαζόμαστε. Πού με οδηγεί αυτό το βήμα; Πως μπορώ να μετατρέψω την ατυχία σε κάτι χρήσιμο; Πως μπορώ να ξεπεράσω την αποτυχία; Μας δίνουμε πολύ μεγαλύτερη ώθηση αυτά τα ερωτήματα. Στόχος πάντα είναι η ανάκαμψη. Το να βυθιστούμε στην άρνηση δεν θα μας οδηγήσει πουθενά παρά μόνο στην διαιώνιση της κατάστασης.
Ο Εθισμός στη Δυστυχία
Ο φόβος για τη βαθιά ψυχική αλλαγή μας κρατάει έρμαια της δυστυχίας. Δεν υπάρχει κάτι πιο εύκολο και προσιτό από το να εφησυχαστεί κανείς στην αρνητική σκέψη και στα εμπόδια. Όσο παράλογο κι αν ακούγεται, συμβαίνει γύρω και μέσα μας πολύ συχνά. Η ριζωμένη ανασφάλεια και η έλλειψη αυτοεκτίμησης μπορεί να κάνει μερικούς ανθρώπους να πιστεύουν ότι δεν αξίζουν την ευτυχία. Επιπλέον, υπάρχουν άνθρωποι που πραγματικά δεν έμαθαν να εξισώνουν την ευτυχία με τη δυστυχία. Τα τραύματα και οι αρνητικές εμπειρίες μπορεί να τροφοδοτούν μία αναζήτηση της δυστυχίας ασυνείδητα. Η συνήθεια εδώ παίζει καθοριστικό ρόλο. Δεν είναι εύκολο να ξεφύγει κανείς από την συνήθεια μίας δυστυχισμένης ζωής και να κάνει ρηξικέλευθες αλλαγές. Χρειάζεται να οπλιστεί με δύναμη και μεγάλο κουράγιο για την προσπάθεια που θα ακολουθήσει, ώστε να ξεπεράσει τα εμπόδια προς μία ευτυχισμένη ζωή.
Ακόμα η προοπτική της ευτυχίας μπορεί να προκαλέσει τον φόβο. Είναι εύκολο να σκεφτεί κάποιος ότι η ευτυχία θα διαρκέσει για πολύ λίγο και ύστερα η απογοήτευση θα είναι μεγαλύτερη. Έτσι παραμένει για πάντα στην αρνητική πλευρά των πραγμάτων από φόβο μήπως πληγωθεί. Εάν βέβαια σε αυτό προσθέσει κανείς και τις ενοχές και τις τύψεις που μπορεί κάποιος να νιώθει εν γένει, τότε η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο δύσκολη. Τα παραπάνω δεν είναι συμπεριφορές και σκέψεις που έχουν ανάγκη την σκληρή κριτική μας αλλά την κατανόηση και την βοήθεια.
Στόχος η Τελειότητα
Οι άνθρωποι που εξισώνουν την τελειότητα με την ευτυχία είναι πολύ πιθανό να παραμένουν ανικανοποίητοι. Το να θέτει κανείς τον πήχη πολύ ψηλά συνήθως οδηγεί σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, ακόμη κι όταν το άτομο είναι εξαιρετικά ικανό. Ο στόχος είναι απαραίτητο να αλλάξει. Με αρχή την αποδοχή ότι η τελειότητα είναι δυστυχώς ακατόρθωτη, είναι πιο εύκολο να προχωράει κανείς βήμα βήμα προς την επιτυχία. Παράλληλα, το πιο σημαντικό είναι να στοχεύουμε στην βελτίωσή μας, αφού η ευτυχία βρίσκεται μονάχα στα χέρια μας. Η αναγνώριση των ρεαλιστικών δυνατοτήτων δεν σημαίνει ότι αναγνωρίζουμε τη μετριότητα. Ίσως, αν γίνουμε πιο επιεικείς με τον εαυτό μας να πλησιάσουμε την ευτυχία.
Και ο Έλεγχος
Δυστυχώς, δεν είναι μόνο το παρελθόν που δυσκολεύονται οι άνθρωποι να αφήσουν πίσω τους αλλά πολύ περισσότερο και την ανησυχία για το μέλλον. Υπάρχει η τάση να αναζητούμε τον έλεγχο σε όλα νομίζοντας έτσι πως θα μπορέσουμε να γίνουμε πιο ευτυχισμένοι. Κι όμως αυτό είναι μία μεγάλη πλάνη. Η ανησυχία που έχουμε για το μέλλον είναι ακόμα μία άχρηστη αρνητική σκέψη που δεν μας οδηγεί πουθενά. Έχει μεγάλη διαφορά ο προγραμματισμός και η καλή προετοιμασία από την ανάγκη για απόλυτο έλεγχο. Η συνεχής ανάγκη να είναι όλα υπό έλεγχο δημιουργεί τεράστιες ποσότητες άγχους και στρες που προφανώς δεν μας αφήνουν να ζήσουμε ευχάριστα τη ζωή μας. Το ψυχοφθόρο αυτό αποτέλεσμα μας στερεί την ευτυχία. Παύουμε να είμαστε παραγωγικοί και μακροπρόθεσμα γινόμαστε δυστυχισμένοι.
Επειδή δεν είμαστε πρόθυμοι κατά βάθος να αντιμετωπίσουμε την έλλειψη και την αδυναμία ελέγχου, γινόμαστε μίζεροι και αγχώδεις. Και σε αυτή την περίπτωση η αυστηρότητα με την οποία υπάρχει περίπτωση να αντιμετωπίζουμε τον εαυτό μας δεν βοηθάει σε τίποτα. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να σκύψουμε πάνω από τις πραγματικές μας ανάγκες. Ας απελευθερώσουμε την ανάγκη μας για έλεγχο και ας ενδυναμώσουμε τον εαυτό μας. Έτσι, θα εκλείψει ο φόβος της αποτυχίας. Όλα αντιμετωπίζονται όταν φτάνει η ώρα να γίνει αυτό και με τις κατάλληλες συνθήκες. Η ανησυχία μπορεί να μας στερήσει ολοκληρωτικά την ευτυχία.
