Ιστριονική (Θεατρική) Διαταραχή Προσωπικότητας: Τι είναι, γιατί εμφανίζεται και πώς αντιμετωπίζεται

Τι είναι η Ιστριονική Διαταραχή Προσωπικότητας;

Η Ιστριονική Διαταραχή Προσωπικότητας – γνωστή και ως Θεατρική ή Δραματική διαταραχή προσωπικότητας – είναι μία ψυχική κατάσταση που ανήκει στις διαταραχές προσωπικότητας «Τύπου B» (δραματικές/απρόβλεπτες διαταραχές). Χαρακτηρίζεται από διάχυτο μοτίβο υπερβολικής συναισθηματικότητας και έντονης ανάγκης για προσοχή που αρχίζει από την πρώιμη ενήλικη ζωή. Τα άτομα με ιστριονική διαταραχή συχνά συμπεριφέρονται με κραυγαλέο, δραματικό και θεατρικό τρόπο, εμφανίζονται γοητευτικά αλλά και ανώριμα, και μπορεί να καταφεύγουν σε προκλητική ή σαγηνευτική συμπεριφορά για να τραβήξουν την προσοχή. Στην καθημερινή γλώσσα, τέτοια άτομα αποκαλούνται μερικές φορές «drama queens», καθώς φαίνεται πως «τρέφονται» από την προσοχή των άλλων.

Παρότι ιστορικά η διάγνωση γινόταν συχνότερα σε γυναίκες, η ιστριονική διαταραχή μπορεί να εμφανιστεί σε όλα τα φύλα και επηρεάζει περίπου το 2–3% του πληθυσμού. Οι ειδικοί μάλιστα επισημαίνουν ότι η μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες μπορεί να οφείλεται σε διαγνωστικές προκαταλήψεις και κοινωνικά στερεότυπα, παρά σε πραγματική διαφορά επιπολασμού μεταξύ φύλων.

Συμπτώματα και χαρακτηριστικά της διαταραχής

Τα κύρια χαρακτηριστικά της ιστριονικής διαταραχής προσωπικότητας περιστρέφονται γύρω από την έντονη ανάγκη για επίμονη προσοχή και επιβεβαίωση. Σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια (DSM), για τη διάγνωση πρέπει να συνυπάρχουν τουλάχιστον πέντε από τα παρακάτω συμπτώματα:

1. Δυσφορία όταν δεν βρίσκονται στο επίκεντρο: Νιώθουν έντονη δυσάρεστη αίσθηση αν δεν αποτελούν το κέντρο της προσοχής σε μια κατάσταση.
2. Ακατάλληλη σαγηνευτική συμπεριφορά: Επιδεικνύουν υπερβολικά σεξουαλικά προκλητική ή αποπλανητική συμπεριφορά σε κοινωνικά και επαγγελματικά πλαίσια.
3. Ρηχά και μεταβαλλόμενα συναισθήματα: Τα συναισθήματά τους μεταβάλλονται γρήγορα και εκφράζονται επιφανειακά, με τρόπο που μπορεί να φαίνεται αφύσικος ή προσποιητός.
4. Χρήση εμφάνισης για προσοχή: Δίνουν υπερβολική έμφαση στην εξωτερική τους εμφάνιση ή τον τρόπο ντυσίματος προκειμένου να τραβήξουν βλέμματα και ενδιαφέρον.
5. Εντυπωσιακός, αλλά αόριστος λόγος: Ο τρόπος ομιλίας τους είναι δραματικός και γεμάτος εντυπωσιακές εκφράσεις, όμως λείπουν οι λεπτομέρειες και το βάθος στο περιεχόμενο του λόγου τους.
6. Θεατρικότητα και δραματοποίηση: Έχουν τάση για δραματοποίηση καταστάσεων και υπερβολική έκφραση συναισθημάτων, σαν να παίζουν σε σκηνή θεάτρου. Συχνά εκδηλώνονται με έντονο ενθουσιασμό, ανεξέλεγκτο κλάμα ή γέλιο, σε βαθμό δυσανάλογο προς την πραγματικότητα.
7. Ευεπηρέαστη προσωπικότητα: Είναι εύκολα υποβολιμαίοι – επηρεάζονται εύκολα από τρίτους ή από περιστάσεις – γεγονός που τους κάνει ευάλωτους σε επιρροές.
8. Υπερεκτίμηση της οικειότητας: Πιστεύουν ότι οι σχέσεις τους (φιλικές ή ερωτικές) είναι πολύ πιο στενές και οικείες απ’ ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Για παράδειγμα, μπορεί να αποκαλούν έναν απλό γνωστό «κολλητό» ή να θεωρούν μια περιστασιακή γνωριμία ως σχέση ζωής.

Διάβασε επιπλέον : Mayo Clinic – Personality Disorders: Symptoms and Causes

Συνολικά, η εγωκεντρικότητα, η επιφανειακή συμπεριφορά και η διαρκής αναζήτηση επιβεβαίωσης αποτελούν τον πυρήνα της ιστριονικής προσωπικότητας. Η ενέργεια αυτών των ατόμων βασίζεται στην προσέλκυση της προσοχής και συχνά της συμπάθειας των άλλων, χρησιμοποιώντας ακόμα και ρόλους θύματος αν χρειαστεί, προκειμένου να αποσπάσουν το ενδιαφέρον που έχουν ανάγκη.

Αιτίες – Γιατί εμφανίζεται η ιστριονική διαταραχή;

Δεν υπάρχει μία μοναδική ή απόλυτα καθορισμένη αιτία για την εμφάνιση της ιστριονικής διαταραχής προσωπικότητας. Οι ειδικοί συμφωνούν ότι πρόκειται για μια κατάσταση που προκύπτει από συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Με άλλα λόγια, τόσο η κληρονομική προδιάθεση όσο και οι εμπειρίες ζωής του ατόμου συμβάλλουν στην ανάπτυξη αυτής της διαταραχής.

1. Κληρονομικότητα: Έρευνες δείχνουν ότι οι διαταραχές προσωπικότητας ενδέχεται να έχουν γενετική συνιστώσα – δηλαδή μπορεί να υπάρχει οικογενειακή προδιάθεση. Δεν έχουν εντοπιστεί συγκεκριμένα γονίδια, αλλά μελέτες σε δίδυμα υποδεικνύουν ότι γενετικοί παράγοντες αυξάνουν την ευαλωτότητα για εμφάνιση ιστριονικών χαρακτηριστικών.
2. Παιδικές εμπειρίες και ανατροφή: Ο τρόπος που μεγαλώνει ένα παιδί παίζει σημαντικό ρόλο. Τραυματικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία – όπως παραμέληση, συναισθηματική στέρηση ή κακοποίηση – έχουν συνδεθεί με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης της διαταραχής αργότερα. Επίσης, ένα ασυνεπές ή υπερβολικά επιτρεπτικό γονεϊκό στυλ ενδέχεται να συμβάλει. Για παράδειγμα, φροντιστές που είναι πότε υπερπροστατευτικοί και πότε αδιάφοροι/αντιφατικοί μπορεί να δημιουργήσουν συναισθηματική ανασφάλεια στο παιδί, το οποίο μαθαίνει να αναζητά συνεχώς επιβεβαίωση με δραματικό τρόπο. Αν το παιδί λάμβανε προσοχή μόνο όταν «έκανε σκηνές» ή υιοθετούσε δραματικές συμπεριφορές, ενδέχεται να εδραιωθεί αυτό το μοτίβο ως τρόπος επικοινωνίας και ικανοποίησης αναγκών στην ενήλικη ζωή.
3. Προσωπικότητα και ιδιοσυγκρασία: Ορισμένα έμφυτα χαρακτηριστικά temperament μπορεί να προδιαθέτουν το άτομο. Για παράδειγμα, άτομα που από τη φύση τους αναζητούν έντονα νέα ερεθίσματα, επιβράβευση από τους άλλους και δεν φοβούνται το ρίσκο (χαμηλή «αποφυγή βλάβης», υψηλή «αναζήτηση καινοτομίας») ταιριάζουν με το προφίλ της ιστριονικής προσωπικότητας. Αυτά τα χαρακτηριστικά, σε συνδυασμό με το περιβάλλον, μπορεί να ενισχύσουν την ανάπτυξη της διαταραχής.

Συνολικά, η αιτιολογία της Ιστριονικής Διαταραχής είναι πολυπαραγοντική. Παράγοντες όπως οι οικογενειακές σχέσεις, τα πολιτισμικά πρότυπα (π.χ. αποδοχή δραματικής έκφρασης συναισθημάτων), και τα κοινωνικά στερεότυπα φύλου μπορεί να επηρεάζουν την εκδήλωση της διαταραχής. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι δεν ευθύνεται «ένα πράγμα» – πρόκειται για πολύπλοκη αλληλεπίδραση γενετικού υποβάθρου και εμπειριών ζωής.

Επιπτώσεις στις σχέσεις και την καθημερινή ζωή

Συντροφικές και ερωτικές σχέσεις:

Τα άτομα με ιστριονική διαταραχή δυσκολεύονται να διατηρήσουν βαθιές, μακροχρόνιες σχέσεις. Εξαιτίας της ρηχής έκφρασης συναισθημάτων και του εγωκεντρισμού, πολλές σχέσεις τους στερούνται γνήσιας οικειότητας και βάθους. Συχνά μπερδεύουν τη φιλική αλληλεπίδραση με ερωτική – μπορεί να εκλάβουν ένα φιλικό ενδιαφέρον ως ερωτικό κάλεσμα, προκαλώντας σύγχυση στους γύρω τους. Παράλληλα, επιδεικνύουν υπερβολική στοργή ή και ζήλια αδικαιολόγητη προς τους συντρόφους, απαιτώντας συνεχώς επιβεβαίωση της αγάπης και της προσοχής τους. Αυτό το στοιχείο, μαζί με τις θεατρικές αντιδράσεις τους, μπορεί να κάνει δύσκολη τη διατήρηση μιας σταθερής συντροφικής σχέσης. Οι σύντροφοί τους συχνά νιώθουν ότι δεν υπάρχει αυθεντική σύνδεση – οι ιστριονικοί σύντροφοι «παίζουν ρόλους» αντί να δείχνουν τον πραγματικό τους εαυτό, γεγονός που εμποδίζει την ειλικρίνεια και την εμπιστοσύνη στη σχέση. Δεν είναι ασυνήθιστο οι φίλοι ή οι ερωτικοί σύντροφοι να μένουν με ένα αίσθημα κενού, καθώς αντιλαμβάνονται πως η σχέση δεν είχε ουσία πέρα από το δραματικό στοιχείο.

Φιλικές σχέσεις: 

Σε φιλικό επίπεδο, οι άνθρωποι με ιστριονική προσωπικότητα μπορεί αρχικά να είναι ιδιαίτερα γοητευτικοί και κοινωνικοί, προσελκύοντας εύκολα νέους γνωστούς. Ωστόσο, με τον καιρό, πολλοί φίλοι τους αρχίζουν να τους αντιλαμβάνονται ως επιφανειακούς, ασταθείς ή ανταγωνιστικούς. Συχνά θέλουν να ξεχωρίζουν σε κάθε παρέα, ακόμη και ανταγωνιζόμενοι άτομα του ίδιου φύλου για την προσοχή της ομάδας. Επιπλέον, η τάση δραματοποίησης μπορεί να κουράσει τους άλλους: μικρές διαφωνίες ή γεγονότα μετατρέπονται σε δράματα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα δυσκολία στο να διατηρήσουν μακροχρόνιες, σταθερές φιλίες, καθώς οι άλλοι ενίοτε αποστασιοποιούνται για να αποφύγουν το διαρκές δράμα.

Εργασιακό περιβάλλον:

Στον επαγγελματικό χώρο, η ιστριονική προσωπικότητα μπορεί να δημιουργήσει προκλήσεις. Αυτά τα άτομα αποζητούν υπερβολική επιβεβαίωση από προϊσταμένους και συναδέλφους, θέλουν να τραβούν το ενδιαφέρον ακόμα και στη δουλειά. Συχνά αποσπώνται εύκολα και βαριούνται τη ρουτίνα, χάνοντας γρήγορα το ενδιαφέρον τους για έργα ή καθήκοντα που απαιτούν σταθερότητα. Ενδέχεται να αλλάζουν δουλειές συχνά ή να εγκαταλείπουν θέσεις εντυπωσιακά, χρησιμοποιώντας ακόμη και την παραίτησή τους ως ευκαιρία για να τραβήξουν περισσότερη προσοχή (π.χ. δραματοποιώντας τον λόγο που έφυγαν). Η θεατρικότητα και η ακατάλληλη συμπεριφορά (όπως φλερτ σε επαγγελματικό πλαίσιο) μπορεί επίσης να φέρουν συγκρούσεις με συναδέλφους ή προϊσταμένους. Ως συνέπεια, η επαγγελματική τους πορεία συχνά χαρακτηρίζεται από αστάθεια και χαμένες ευκαιρίες.

Συναισθηματική ευεξία:

Τα άτομα με ιστριονική διαταραχή έχουν συχνά ασταθή διάθεση. Αναζητούν συνεχώς συγκινήσεις και δραματικότητα, κάτι που δυσκολεύει τη διαχείριση καθημερινών, ρουτινών καταστάσεων που απαιτούν υπομονή ή καθυστερημένη ικανοποίηση. Μικρές καθυστερήσεις ή συνηθισμένα προβλήματα μπορεί να ταράξουν δυσανάλογα το συναισθηματικό τους κόσμο. Αυτή η επιφανειακή αντίληψη των γεγονότων – εστιάζοντας στο δράμα παρά στην ουσία – εντείνει τη δυσκολία τους να αντιμετωπίσουν στρεσογόνες καταστάσεις με νηφαλιότητα. Επιπλέον, όταν δεν λαμβάνουν την προσοχή που επιθυμούν, μπορεί να βιώνουν έντονη απογοήτευση, ακόμη και καταθλιπτική διάθεση ή άγχος. Πράγματι, η ιστριονική διαταραχή συχνά συνυπάρχει με άλλες καταστάσεις, όπως η κατάθλιψη ή αγχώδεις διαταραχές, ιδιαίτερα όταν οι σχέσεις τους γίνονται χαοτικές ή αποτυγχάνουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να καταφύγουν σε χειριστικές συμπεριφορές (π.χ. απειλές ότι θα φύγουν ή θα βλάψουν τον εαυτό τους) με στόχο να διατηρήσουν το επίκεντρο της προσοχής επάνω τους.

Συνοψίζοντας, η ιστριονική προσωπικότητα επηρεάζει κάθε πτυχή της ζωής του ατόμου – από την αγάπη και τη φιλία έως την εργασία. Οι σχέσεις τείνουν να είναι θυελλώδεις αλλά επιφανειακές, και το άτομο συχνά μένει απογοητευμένο καθώς η πραγματικότητα δεν ανταποκρίνεται στη δραματική προσδοκία του. Χωρίς θεραπευτική αντιμετώπιση, αυτά τα μοτίβα μπορεί να επαναλαμβάνονται και να οδηγούν σε μοναξιά, επαγγελματική αστάθεια και συνεχή ανικανοποίητο.

Δες επίσης : Εξαρτητική διαταραχή προσωπικότητας: χαρακτηριστικά και θεραπεία

Θεραπεία και αντιμετώπιση της ιστριονικής διαταραχής

Η ψυχοθεραπεία αποτελεί την κύρια και πλέον αποτελεσματική προσέγγιση αντιμετώπισης της Ιστριονικής Διαταραχής Προσωπικότητας. Δεδομένου ότι η προσωπικότητα είναι βαθιά ριζωμένη, η θεραπεία στοχεύει σε μακροχρόνιες αλλαγές στον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς του ατόμου.

Υποστηρικτική ψυχοθεραπεία:

• Πρόκειται για μια μορφή θεραπείας που εστιάζει στην ενθάρρυνση, την καθυσύχαση και τη δημιουργία μιας μη απειλητικής θεραπευτικής σχέσης. Ο θεραπευτής προσφέρει ενσυναίσθηση και προσεκτική ακρόαση, βοηθώντας το άτομο να μειώσει τη συναισθηματική δυσφορία, να βελτιώσει την αυτοεκτίμησή του και να αναπτύξει καλύτερες δεξιότητες αντιμετώπισης στρες. Αυτή η προσέγγιση είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη διότι οι ιστριονικοί ασθενείς συχνά αισθάνονται την ανάγκη αποδοχής – ένας υποστηρικτικός θεραπευτής μπορεί να τους την παρέχει με υγιή τρόπο, χωρίς όμως να ενισχύει την παθολογική αναζήτηση προσοχής.

Ψυχοδυναμική θεραπεία (ψυχανάλυση):

• Έχει βρεθεί ότι και η ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι επιτυχής στην περίπτωση αυτής της διαταραχής. Αυτή η προσέγγιση αναζητά τις υποκείμενες, ασυνείδητες συγκρούσεις που πιθανώς τροφοδοτούν την ανάγκη για δραματοποίηση και προσοχή. Μέσα από την αναλυτική διερεύνηση, ο θεραπευόμενος κατανοεί καλύτερα τον εαυτό του και τις συμπεριφορές του. Για παράδειγμα, μπορεί να αναδυθεί η σύνδεση ανάμεσα σε πρώιμες εμπειρίες (π.χ. ένα παιδί που ένιωθε παραμελημένο και έμαθε ότι με το να είναι «θεατρικό» κερδίζει προσοχή) και στον τωρινό τρόπο που σχετίζεται. Ο στόχος είναι το άτομο να αντικαταστήσει τον υπερβολικά δραματικό τρόπο επικοινωνίας με πιο αυθεντικές και υγιείς συμπεριφορές. Σταδιακά, μαθαίνει να αναγνωρίζει ότι οι υπερσεξουαλικές ή υπερδραματικές πρακτικές του είναι δυσπροσαρμοστικές και να ανακαλύπτει νέους τρόπους ενίσχυσης της αυτοεκτίμησής του, πιο ανεξάρτητους από την εξωτερική επιβεβαίωση.

Γνωσιακή-Συμπεριφορική θεραπεία (CBT):

• Αν και δεν αναφέρεται συγκεκριμένα στις πηγές μας, συχνά στην πράξη χρησιμοποιούνται και γνωσιακές τεχνικές. Αυτές βοηθούν το άτομο να αναπλαισιώσει τις παράλογες σκέψεις (π.χ. «δεν αξίζω αν δεν με προσέχουν») και να μάθει πιο ρεαλιστικούς τρόπους σκέψης. Επίσης, η CBT μπορεί να διδάξει δεξιότητες κοινωνικής επικοινωνίας χωρίς υπερβολές, όπως και τρόπους διαχείρισης του άγχους ή της παρόρμησης για δράμα.

Ομαδική ή οικογενειακή θεραπεία:

• Δεν προτείνονται ως πρώτη επιλογή για την ιστριονική διαταραχή. Σε ένα ομαδικό περιβάλλον, το άτομο αυτό πιθανόν να προσπαθήσει να γίνει το επίκεντρο, εκτρέποντας την ομάδα από τους θεραπευτικούς στόχους. Επίσης, μπορεί να εκφράζει επιφανειακά ή «ψεύτικα» συναισθήματα μπροστά στην ομάδα ή την οικογένεια, δυσχεραίνοντας τη γνήσια επικοινωνία. Για παρόμοιους λόγους, στην οικογενειακή θεραπεία μπορεί να αποσπά την προσοχή από τα ουσιαστικά ζητήματα με θεατρικότητα. Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι ορισμένοι ιστριονικοί ασθενείς μπορεί να φλερτάρουν ή να είναι σεξουαλικά ακατάλληλοι με τους θεραπευτές τους. Γι’ αυτό, εάν χρησιμοποιηθούν τέτοιες προσεγγίσεις, απαιτούνται αυστηρά όρια και καθοδήγηση, αλλά συχνότερα προτιμάται η ατομική θεραπεία.

Φαρμακευτική αγωγή:

• Δεν υπάρχει ειδικό φάρμακο για την ίδια τη διαταραχή προσωπικότητας και κανένα φαρμακευτικό σχήμα δεν θεραπεύει τον “πυρήνα” της διαταραχής. Ωστόσο, συχνά συνυπάρχουν συμπτώματα όπως κατάθλιψη, άγχος ή έντονες εναλλαγές διάθεσης (συναισθηματική απορρύθμιση). Σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορεί να χορηγηθούν αντικαταθλιπτικά, σταθεροποιητές διάθεσης ή αγχολυτικά για να ανακουφίσουν τα συνοδά συμπτώματα. Η φαρμακευτική αγωγή δηλαδή στοχεύει περισσότερο στο να σταθεροποιήσει τη διάθεση και να μειώσει το άγχος, έτσι ώστε το άτομο να μπορέσει να συνεργαστεί καλύτερα στην ψυχοθεραπεία. Η χρήση φαρμάκων γίνεται με προσοχή και παρακολούθηση, καθώς πρέπει να προσαρμόζονται στις ιδιαίτερες ανάγκες του ατόμου.

Συνολικά, ο θεραπευτικός στόχος είναι να βοηθηθεί ο ασθενής να βελτιώσει τη λειτουργικότητα και την ποιότητα ζωής του. Αυτό σημαίνει: πιο αυθεντικές και σταθερές σχέσεις, καλύτερη αυτογνωσία και αυτοεκτίμηση, και ικανότητα να ρυθμίζει τα συναισθήματά του χωρίς να καταφεύγει σε ακρότητες. Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλά άτομα με ιστριονική διαταραχή δεν ζητούν βοήθεια παρά μόνο όταν η συμπεριφορά τους έχει σοβαρές συνέπειες στη ζωή τους (π.χ. μια σημαντική σχέση διαλύεται ή αντιμετωπίζουν σοβαρή κατάθλιψη). Αυτό συμβαίνει διότι συχνά δεν αναγνωρίζουν το πρόβλημα ή μπορεί να θεωρούν ότι οι άλλοι είναι το «λάθος» – μέχρι η πραγματικότητα να τους πιέσει να αναζητήσουν αλλαγή. Η έγκαιρη αναγνώριση και θεραπεία, όμως, μπορεί να προλάβει πολλές από τις αρνητικές συνέπειες.

Διάβασε επιπλέον : Merck Manuals – Histrionic Personality Disorder Εκτενής κλινική παρουσίαση με πρωτόκολλα διάγνωσης και θεραπείας

Πρακτικές συμβουλές για αναγνώριση και διαχείριση

Η ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να είναι πρόκληση τόσο για το ίδιο το άτομο που τη βιώνει όσο και για τους γύρω του. Ακολουθούν μερικές πρακτικές συμβουλές για την αναγνώριση των συμπτωμάτων και την υποστήριξη της αντιμετώπισης:

Ενημέρωση και εκπαίδευση:

Εάν εσείς ή κάποιο κοντινό σας πρόσωπο παρουσιάζει πολλά από τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά, είναι σημαντικό να μάθετε περισσότερα για τη διαταραχή. Η γνώση είναι δύναμη – κατανοώντας τι είναι η ιστριονική προσωπικότητα, μπορείτε να αποφύγετε την κριτική ή τις λάθος ερμηνείες και να δείξετε περισσότερη κατανόηση. Θυμηθείτε ότι πρόκειται για μια αναγνωρισμένη ψυχική κατάσταση και όχι απλώς για «δραματικό ταμπεραμέντο» ή κακομαθημένη συμπεριφορά

Ενθάρρυνση για αναζήτηση βοήθειας: 

Αν υποπτεύεστε ότι κάποιος δικός σας πάσχει από Ιστριονική Διαταραχή Προσωπικότητας, ενθαρρύνετέ τον με ευγένεια να ζητήσει τη βοήθεια ειδικού (ψυχολόγου ή ψυχιάτρου). Χωρίς επαγγελματική θεραπεία, τα συμπτώματα και οι επιπτώσεις στις σχέσεις είναι απίθανο να βελτιωθούν από μόνα τους. Μιλήστε του με ηρεμία, επισημαίνοντας συγκεκριμένα παραδείγματα όπου η συμπεριφορά του προκάλεσε προβλήματα, και τονίστε ότι η θεραπεία μπορεί να βελτιώσει την καθημερινότητά του. Αποφύγετε όμως τον επικριτικό τόνο – τα άτομα αυτά συχνά διψούν για αποδοχή, οπότε η απόρριψη μπορεί να τα κάνει αμυντικά.

Θέστε υγιή όρια:

Αν συναναστρέφεστε στενά με ένα ιστριονικό άτομο, είναι σημαντικό να διατηρείτε ξεκάθαρα όρια. Μην ενδίδετε σε κάθε θεατρική κρίση ή απαίτηση για προσοχή. Δείξτε συμπόνια, αλλά και σταθερότητα. Για παράδειγμα, αν ένας φίλος δρα υπερβολικά για κάτι μικρό, μπορείτε να τον ακούσετε αλλά και να του επισημάνετε ήρεμα την πραγματική διάσταση του ζητήματος. Μην ενθαρρύνετε τη δραματοποίηση επιβραβεύοντάς την με ατελείωτη προσοχή. Αντίθετα, επιβραβεύστε τις στιγμές που εκφράζεται με ειλικρίνεια και ηρεμία.

Φροντίδα εαυτού (για το ίδιο το άτομο):

Εάν αναγνωρίζετε ιστριονικά στοιχεία στον εαυτό σας, δεν σημαίνει ότι είστε “καταδικασμένοι” να ζείτε στο δράμα. Εκτός από την ψυχοθεραπεία, μπορείτε να κάνετε και πράγματα στην καθημερινότητά σας για να βοηθηθείτε. Υιοθετήστε σταθερές ρουτίνες ύπνου και διατροφής – η σταθερότητα μπορεί να σας γειώνει συναισθηματικά. Η τακτική σωματική άσκηση επίσης βοηθάει, καθώς εκτονώνει το στρες με υγιή τρόπο και βελτιώνει τη διάθεση. Αποφύγετε την υπερβολική χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών, διότι μπορεί να εντείνουν την παρορμητικότητα και την αστάθεια της διάθεσης. Προσπαθήστε να καλλιεργήσετε ένα υποστηρικτικό κοινωνικό περιβάλλον – φίλους ή ομάδες όπου νιώθετε αποδεκτοί γι’ αυτό που είστε, χωρίς να χρειάζεται να “κερδίζετε” συνεχώς την αγάπη τους με υπερπροσπάθεια. Τέλος, εξασκηθείτε στην αυτοπαρατήρηση: όταν νιώθετε την παρόρμηση να αντιδράσετε θεατρικά, κάντε ένα βήμα πίσω και ρωτήστε τον εαυτό σας τι πραγματικά αισθάνεστε και χρειάζεστε. Μικρά βήματα αυτογνωσίας μπορούν να φέρουν μεγάλες αλλαγές με τον καιρό.

Διαχείριση κρίσεων:

Σε στιγμές που ο φίλος/συγγενής σας με ιστριονική διαταραχή βιώνει μια «δραματική κρίση» (π.χ. υπερβολικό κλάμα ή θυμό για κάτι), κρατήστε την ψυχραιμία σας. Ακούστε τον, δείξτε κατανόηση για το συναίσθημα (π.χ. «βλέπω ότι νιώθεις έντονα γι’ αυτό»), αλλά προσπαθήστε να μην τροφοδοτήσετε τη δραματοποίηση. Απαντήστε με ηρεμία και παραμείνετε στο θέμα, χωρίς να ενδώσετε σε υπερβολές ή να ανταποδίδετε την ένταση. Μετά, όταν ηρεμήσουν τα πνεύματα, μπορείτε να συζητήσετε πιο νηφάλια τι έγινε. Θυμηθείτε: δεν βοηθά να πείτε «υπερβάλλεις πάλι», καλύτερα αναγνωρίστε το συναίσθημα αλλά όχι κατ’ ανάγκη το δράμα όλης της κατάστασης.

Συμπερασματικά : Σε κάθε περίπτωση, είτε είστε το άτομο με τη διαταραχή είτε κάποιος κοντά του, να έχετε υπομονή. Η αλλαγή σε τόσο βαθιά μοτίβα συμπεριφοράς δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη. Με συνέπεια στη θεραπεία και υποστήριξη από το περιβάλλον, πολλά άτομα με Ιστριονική Διαταραχή καταφέρνουν να βελτιώσουν τις σχέσεις τους και να ζουν πιο ισορροπημένα. Το κλειδί είναι η αυθεντική επικοινωνία και η προθυμία όλων των πλευρών να κατανοήσουν ο ένας τον άλλον πέρα από την επιφάνεια. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να μετατραπεί το «θέατρο» σε πραγματική ζωή με νόημα και ουσία.

 

Πηγές : 

• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing. https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596

  Advertising

  
  

• Millon, T., Grossman, S. D., Millon, C., Meagher, S. E., & Ramnath, R. (2004). Personality disorders in modern life (2nd ed.). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.

• Widiger, T. A., & Bornstein, R. F. (2001). Histrionic personality disorder. In W. J. Livesley (Ed.), Handbook of personality disorders: Theory, research, and treatment (pp. 173–195). New York: Guilford Press.

• Paris, J. (2005). Borderline or hysterical personality disorder? Journal of Personality Disorders, 19(5), 478–486. https://doi.org/10.1521/pedi.2005.19.5.478

• Hopwood, C. J., & Zanarini, M. C. (2010). Borderline personality traits and disorder: Predicting prospective patient functioning. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 78(4), 585–589. https://doi.org/10.1037/a0019949

  Advertising

  
  

• Sansone, R. A., & Sansone, L. A. (2011). Histrionic personality disorder: A review of etiology, diagnosis, and treatment. Psychiatry (Edgmont), 8(10), 24–29.

• Twenge, J. M., & Campbell, W. K. (2018). Associations between screen time and lower psychological well-being among children and adolescents: Evidence from a population-based study. Preventive Medicine Reports, 12, 271–283. https://doi.org/10.1016/j.pmedr.2018.10.003