Το παρόν άρθρο, με τίτλο Κάρμα και ιδιοτελής παρέκκλιση, αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή από την αγγλική στην ελληνική γλώσσα του πρωτότυπου άρθρου που μπορεί να βρεθεί εδώ.
Πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πιστεύουν στο κάρμα — στην ιδέα ότι η θεϊκή δικαιοσύνη θα τιμωρήσει τους ανθρώπους που κάνουν κακές πράξεις και θα ανταμείψει όσους κάνουν καλό. Αλλά αυτή η πεποίθηση εκδηλώνεται διαφορετικά για τον εαυτό μας σε σχέση με τους άλλους, σύμφωνα με μία έρευνα που δημοσιεύτηκε από την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία.
Οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να πιστεύουν ότι έχουν κερδίσει καλά πράγματα στη ζωή τους μέσω της καρμικής αξίας, ενώ τα κακά πράγματα που συμβαίνουν σε άλλους ανθρώπους οφείλονται στην καρμική τιμωρία, σύμφωνα με τη μελέτη η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychology of Religion and Spirituality.
Η Cindel White, Δρ. του Πανεπιστημίου της Υόρκης, και οι συνάδελφοί της ήθελαν να διερευνήσουν πώς τα ψυχολογικά κίνητρα των ανθρώπων καθοδηγούν τις πεποιθήσεις για το κάρμα. Οι ερευνητές υπέθεσαν ότι η επιθυμία μας να πιστεύουμε σε έναν δίκαιο κόσμο — έναν κόσμο όπου οι κακές πράξεις τιμωρούνται — μας ωθεί να επικεντρωθούμε στην καρμική τιμωρία όταν σκεφτόμαστε πώς το κάρμα επηρεάζει τους άλλους ανθρώπους.
Ωστόσο, ένα ανταγωνιστικό ψυχολογικό κίνητρο — η προκατάληψη της αυτο-θετικότητας ή η επιθυμία να βλέπουμε τον εαυτό μας ως καλό άνθρωπο — σημαίνει ότι είναι πιο πιθανό να επικεντρωθούμε σε στοιχεία καλού κάρμα στη δική μας ζωή.
Για να το εξετάσουν αυτό, οι ερευνητές διεξήγαγαν διάφορα πειράματα με περισσότερους από 2,000 συνολικά συμμετέχοντες, στα οποία ζήτησαν από τους ανθρώπους να θυμηθούν και να γράψουν για καρμικά γεγονότα στη δική τους ζωή ή στη ζωή των άλλων.
Στην πρώτη μελέτη, οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από 478 συμμετέχοντες στις ΗΠΑ, οι οποίοι όλοι δήλωσαν ότι πίστευαν στο κάρμα. Οι συμμετέχοντες προέρχονταν από ένα μείγμα θρησκευτικών υποβάθρων – το 29% ήταν Χριστιανοί, το 30% Βουδιστές, το 22% Ινδουιστές, το 4% πίστευαν σε άλλες θρησκείες και το 15% ήταν μη θρησκευόμενοι.
Οι συμμετέχοντες έλαβαν οδηγίες να γράψουν για ένα καρμικό γεγονός που είχε συμβεί στους ίδιους ή σε κάποιον άλλο. Εκπαιδευμένοι προγραμματιστές αξιολόγησαν στη συνέχεια κάθε απάντηση για να προσδιορίσουν αν αφορούσε ένα θετικό ή ένα αρνητικό καρμικό γεγονός και αν συνέβη στον συμμετέχοντα ή σε κάποιον άλλο.
Συνολικά, οι περισσότεροι συμμετέχοντες (86%) επέλεξαν να γράψουν για κάτι που είχε συμβεί στους ίδιους. Η πλειοψηφία αυτών (59%) έγραψε για μια θετική εμπειρία που οφειλόταν στο καλό κάρμα. Αντίθετα, από το 14% των συμμετεχόντων που έγραψαν για μια καρμική εμπειρία που συνέβη σε άλλο άτομο, το 92% έγραψε για κάτι αρνητικό.
Σε ένα δεύτερο πείραμα, περισσότεροι από 1,200 συμμετέχοντες κλήθηκαν να γράψουν είτε για κάτι που συνέβη στους ίδιους είτε σε κάποιον άλλον. Αυτό το πείραμα περιελάμβανε συμμετέχοντες στις ΗΠΑ, καθώς και ένα δείγμα Βουδιστών στη Σιγκαπούρη και Ινδουιστών στην Ινδία.
Συνολικά, το 69% των συμμετεχόντων που είχαν αναλάβει να γράψουν για τον εαυτό τους έγραψαν για μια θετική καρμική εμπειρία, ενώ μόνο το 18% όσων είχαν αναλάβει να γράψουν για κάποιον άλλον έγραψαν για μια θετική εμπειρία.
Μια ανάλυση σε υπολογιστή του συναισθήματος των λέξεων που χρησιμοποίησαν οι συμμετέχοντες διαπίστωσε επίσης ότι οι ιστορίες ήταν πιο πιθανό να έχουν θετικό συναίσθημα όταν οι άνθρωποι έγραφαν για καρμικά γεγονότα στη ζωή τους. Ωστόσο, αυτές οι διαφορές ήταν ελαφρώς ασθενέστερες μεταξύ των Ινδών και Σιγκαπουριανών συμμετεχόντων σε σύγκριση με τους Αμερικανούς συμμετέχοντες. Αυτό συνάδει με στοιχεία από προηγούμενες έρευνες ότι η προκατάληψη αυτο-θετικότητας είναι λιγότερο διαδεδομένη σε αυτούς τους πολιτισμούς από ό,τι στις ΗΠΑ, σύμφωνα με τη White.
«Βρήκαμε πολύ παρόμοια μοτίβα σε πολλαπλά πολιτισμικά πλαίσια, συμπεριλαμβανομένων των δυτικών δειγμάτων, όπου γνωρίζουμε ότι οι άνθρωποι συχνά σκέφτονται τον εαυτό τους με υπερβολικά θετικό τρόπο, και δειγμάτων από ασιατικές χώρες όπου οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να είναι αυτοκριτικοί», δήλωσε η White.
«Η θετική προκατάληψη στις καρμικές αυτοαντιλήψεις είναι λίγο ασθενέστερη στα δείγματα της Ινδίας και της Σιγκαπούρης σε σύγκριση με τα δείγματα των ΗΠΑ, αλλά σε όλες τις χώρες, οι συμμετέχοντες ήταν πολύ πιο πιθανό να πουν ότι άλλοι άνθρωποι αντιμετωπίζουν καρμικές τιμωρίες ενώ λαμβάνουν καρμικές ανταμοιβές».
Συνολικά, είπε η White, η έρευνα δείχνει πώς οι άνθρωποι εφαρμόζουν στρατηγικά τις υπερφυσικές πεποιθήσεις για να τους βοηθήσουν να κατανοήσουν και να νιώσουν καλά με τις εμπειρίες στην καθημερινή τους ζωή.
«Η σκέψη για το κάρμα επιτρέπει στους ανθρώπους να αποδέχονται προσωπικά τα εύσημα και να αισθάνονται υπερήφανοι για τα καλά πράγματα που τους συμβαίνουν, ακόμη και όταν δεν είναι σαφές τί ακριβώς έκαναν για να δημιουργήσουν το καλό αποτέλεσμα, αλλά επιτρέπει επίσης στους ανθρώπους να βλέπουν τα βάσανα των άλλων ως δικαιολογημένη τιμωρία», είπε.
«Αυτό ικανοποιεί διάφορα προσωπικά κίνητρα – να βλέπεις τον εαυτό σου ως καλό και άξιο καλής τύχης, και να βλέπεις δικαιοσύνη στα βάσανα των άλλων ανθρώπων – και οι υπερφυσικές πεποιθήσεις όπως το κάρμα μπορεί να είναι ιδιαίτερα καλές στο να ικανοποιούν αυτά τα κίνητρα όταν άλλες, πιο κοσμικές εξηγήσεις αποτυγχάνουν».
Το παρόν άρθρο, με τίτλο Κάρμα και ιδιοτελής παρέκκλιση, αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή από την αγγλική στην ελληνική γλώσσα του πρωτότυπου άρθρου που μπορεί να βρεθεί εδώ.
Πηγή
American Psychological Association. (2025, May 1). Good karma for me, bad karma for you [Press release]. https://www.apa.org/news/press/releases/2025/05/good-bad-karma
Βιβλιογραφία
White, C., Lauder, A. C. H., & Aryaie, M. (2025, March 16). Karma rewards me and punishes you: Self-Other divergences in karma beliefs. https://doi.org/10.31234/osf.io/nbke6_v1
