ΔΕΠΥ: Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας

Τι είναι ΔΕΠΥ

Η δεπυ είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή με πυρηνικά συμπτώματα τη διάσπαση προσοχής, την υπερκινητικότητα και την παρορμητικότητα.

ΔΕΠΥ: Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής (ΔΕΠ)/υπερκινητικότητας (Υ) ή

ADHD= attention/προσοχή (A)

deficit/ έλλειμμα (ελλειμματική) (D)

Advertisements

hyperactivity/ υπερκινητικότητα (H)

disorder/ διαταραχή (D)

Είναι μια πάθηση που επηρεάζει τη συμπεριφορά στην παιδική ηλικία και μπορεί να συνεχιστεί και μετά την ενηλικίωση. Αφορά τη συστηματικά διαταραγμένη συμπεριφορά. Κάνει την εμφάνισή της νωρίς στην αναπτυξιακή πορεία του ατόμου . Επηρεάζει την ικανότητά του ατόμου να συγκεντρώνεται σε αυτό που του βάζουν να κάνει και αντανακλά έναν τρόπο λειτουργίας, ο οποίος χαρακτηρίζεται από παιδιάτρους και ψυχολόγους ως «μη φυσιολογικός».

Αιτίες της ΔΕΠΥ

Πρόκειται για μια πολυπαραγοντική διαταραχή επηρεασμένη από πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες όπως γενετικούς και εξωγενείς, εγκυμοσύνη, γέννα και συνθήκες κάτω από τις οποίες έχει μεγαλώσει ένα παιδί.

Υπάρχουν πολλοί μύθοι σχετικά με τα αίτια της διαταραχής, συνεπώς δεν αφορά εσκεμμένη συμπεριφορά ή ανεπαρκείς γονείς αλλά ούτε και είναι θέμα τεμπελιάς και έλλειψη νοημοσύνης. Αυτό που σίγουρα ισχύει είναι ότι ο εγκέφαλος με δεπυ, έχει διαφορές από νευροβιολογικής άποψης.

Ανωμαλίες στη λειτουργία του εγκεφάλου

Έρευνες  έχουν δείξει ότι υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στον εγκέφαλο των ατόμων με ΔΕΠΥ και αυτών χωρίς. Συγκεκριμένα, τα άτομα με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν σημαντικά ελλείμματα στη λειτουργία του προμετωπιαίου φλοιού του εγκεφάλου.

Έρευνητές με επικεφαλής τη δρα Μαρτίν Χούγκμαν του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Ράντμπουντ της πόλης Ναϊμέχεν της Ολλανδίας, διαπιστώσαν ότι  ο κερκοφόρος πυρήνας, ο επικλινής πυρήνας, το κέλυφος, η αμυγδαλή και ο ιππόκαμπος, έχουν μικρότερο όγκο στα άτομα με ΔΕΠΥ.

Λειτουργική Ανατομία Βασικών Γαγγλίων (uoa.gr)

Μελέτες επίσης έχουν αποκαλύψει ότι τα άτομα με διαγνωσμένη ΔΕΠΥ, παρουσιάζουν καθυστερήσεις στην ωρίμανση  της συγκεκριμένης περιοχής του εγκεφάλου, όπως και στους βασικούς πυρήνες ή αλλιώς βασικά γάγγλια.  Οι βασικοί πυρήνες/γάγγλια των θηλαστικών έχουν σχέση με μια ποικιλία λειτουργιών: κινητικός έλεγχος, γνωσιακές διεργασίες, συναισθήματα και μάθηση. Αυτή η αργή ανάπτυξη, δυσκολεύει την εκτελεστική λειτουργία αυτών των ατόμων με αποτέλεσμα τη μειωμένη (έλλειμμα) δραστηριότητα εργασίας και προσοχής.

Κύριοι νευροδιαβιβαστές για τη ρύθμιση της προσοχής, των κινήτρων και του ελέγχου των παρορμήσεων είναι η ντοπαμίνη και η νορεπινεφρίνη. Ο εγκέφαλος της ΔΕΠΥ εμφανίζει ανισορροπίες στη δραστηριότητα αυτών των νευροδιαβιβαστών. Αυτό επηρεάζει την ικανότητα του παιδιού να φέρει εις πέρας τις απαιτήσεις της συγκεκριμένης ηλικίας.

Τα παραπάνω είναι μια γενική επισκόπηση και δεν καλύπτουν όλο το φάσμα της διαταραχής. Παρόλα αυτά και ενώ οι έρευνες συνεχίζουν, η κατανόηση της νευροβιολογίας του εγκεφάλου ΔΕΠΥ είναι πολύ σημαντική για ακόμα πιο στοχευμένες θεραπείες και τρόπους αντιμετώπισης.

Συμπτώματα ΔΕΠΥ

Τα κύρια συμπτώματα της δεπυ είναι αυτά ακριβώς που αναφέρει και η ετυμολογία της συντομογραφίας.

Ελλειμματική προσοχή

Η ελλειμματική προσοχή είναι η αδυναμία του ατόμου να συγκεντρωθεί σε μια δραστηριότητα, χωρίς να αποσπάται η προσοχή του από κάτι άλλο, συνεπώς η ολοκλήρωση της. Η διατήρηση της προσοχής υστερεί κατά 30% σε σχέση με άτομα χωρίς δεπυ. Γενικά τα άτομα με δεπυ δεν έχουν κάποια νοητική υστέρηση, ωστόσο υπάρχει δυσκολία συγκέντρωσής και προσοχής σε κάτι, για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Παρορμητικότητα

Η παρορμητικότητα έχει να κάνει με την έλλειψη ελέγχου της περίσσιας αυθόρμητης συμπεριφοράς. Τα άτομα με δεπυ αντιδρούν πολύ βιαστικά χωρίς να υπολογίζουν τις συνέπειες.

Υπερκινητικότητα

Η υπερκινητικότητα είναι η γρήγορη και απότομη κίνηση, η γρήγορη ομιλία και ανησυχία.

Παραπάνω συμπτώματα-προβλήματα είναι το θέμα της προσαρμοστικότητας, της έκφρασης λόγου, δυσκολία στα μαθήματα, δυσκολία στη δημιουργία διαπροσωπικών σχέσεων, προβλήματα στον ύπνο, συναισθηματική διαταραχή, έλλειψη κινήτρου, μη επαρκή ερέθισμα ευχαρίστησης/ικανοποίησης κ.α.

Η διάγνωση της ΔΕΠΥ

Η διάγνωση γίνεται μέσω κλινικής εξέτασης από ψυχίατρο σε συνδυασμό με κάποια γραπτά τεστ ερωτήσεων. Δεν υπάρχουν βιολογικοί δείκτες ή άλλες εξετάσεις διαγνωστικές της ΔΕΠΥ. Τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης διαταραχής είναι πολύ κοινά και σε διάφορους βαθμούς στον περισσότερο πληθυσμό χωρίς δεπυ. Για το λόγο αυτό υπάρχει αμφισβήτηση και θέλει μεγάλη προσοχή για τη συγκεκριμένη διάγνωση μιας και  η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής έχει κοινά γνωρίσματα με διαταραχές όπως π.χ το άγχος.

Η θεραπεία της ΔΕΠΥ

Η βασική θεραπεία είναι φαρμακευτική σε συνδυασμό και με ψυχοθεραπεία. Επί πλέον μελέτες δείχνουν πως η συχνή σωματική άσκηση ως συμπληρωματική αγωγή, βοηθάει στη μείωση των συμπτωμάτων. Η άσκηση παράγει ενδορφίνες οι οποίες βοηθούν στην μείωση της έντασης καθώς και στη συγκέντρωση. Ιδιαίτερα ενισχύει δύο βασικές ορμόνες του οργανισμού, την ντοπαμίνη, η οποία μεταφέρει μηνύματα ικανοποίησης και την νοραδρεναλίνη, η οποία βοηθάει τον οργανισμό να ανταπεξέλθει σε καταστάσεις stress.

Σε βάθος ΔΕΠΥ

Όταν ένα παιδί με δεπυ δεν τα καταφέρνει, καλό είναι με σωστή καθοδήγηση κυρίως από ειδικούς, να δοκιμάσουν και κάτι διαφορετικό, ώστε αυτό το συγκεκριμένο παιδί να μπορέσει να πετύχει.                 Για παράδειγμα, εάν πιστέψω ότι κάθε άνθρωπος, κάθε παιδί, μπορεί να πετύχει, τότε θα προσκαλέσω τον εαυτό μου να σκεφτεί «έξω» από το «κουτί» και να δοκιμάσω (πάντα με βοήθεια και εποπτεία), κάτι νέο. Αυτό το νέο, το διαφορετικό ίσως να λειτουργήσει πιο θετικά.

Μερικές φορές η μέθοδος δοκιμής είναι το πρόβλημα.

Ίσως ο τρόπος με τον οποίο κάνω μια ερώτηση ή δείχνω κάτι, να μην επιτρέπει στο παιδί, να δείξει τις γνώσεις και τις ικανότητες που έχει. Προφανώς  να μην του παρέχω την συναισθηματική ασφάλεια και το χώρο που χρειάζεται, ώστε να το κάνει.

Φροντίδα, υπομονή, κατανόηση και αγάπη στο διαφορετικό.

Όπως λέει και ο Αριστοτέλης:

« Είμαστε ότι επαναλαμβανόμενα κάνουμε ».