Ο Φρόιντ έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος του έργου του στα όνειρα, ως ένα σύμβολο του ψυχικού μας κόσμου. Αναπόφευκτα λοιπόν, όταν ακούμε για τα όνειρα σκεφτόμαστε ψυχαναλυτικά και προσπαθούμε να αποδώσουμε ερμηνείες. Η ψυχαναλυτική προσέγγιση βέβαια απέχει πολύ από τις ερμηνείες του Καζαμία. Τα όνειρα είναι συμπύκνωση εμπειριών και αναμνήσεων σε μορφή συμβόλων. Είναι πράγματα που έχουμε ζήσει και υπάρχουν στο ασυνείδητό μας. Είναι κάτι δικό μας, που έχει την ανάγκη να εκφραστεί.
Συγκάλυψη ή αποκάλυψη;
Κατά τον Φρόιντ τα όνειρα είναι η συγκάλυψη απαγορευμένων επιθυμιών. Από την άλλη ο Γιούνγκ μιλάει για αποκάλυψη των αγνοημένων πλευρών του εαυτού μας. Έχει ενδιαφέρον να δούμε τα όνειρα ως έναν συνδυασμό των δύο αυτών εννοιών. Μια απαγορευμένη επιθυμία ή μια κατάσταση που έχει απωθηθεί και συγκαλύπτονται. Συνάμα αποκαλύπτονται με έναν τρόπο συμβολικό στο όνειρο εφόσον αποτελούν μέρος του εαυτού μας.
Συμπύκνωση
Πρόκειται για διαφορετικά στοιχεία που συνδυάζονται ή συγχωνεύονται σε μία μόνο απεικόνιση. Έτσι, η εξήγηση ή το ξετύλιγμα αυτής της απεικόνισης είναι πάντα πιο εκτεταμένα και περίπλοκα από το ίδιο το όνειρο. Η θάλασσα για παράδειγμα ως ένα ονειρικό σύμβολο, μπορεί να φέρει πολλές διαστάσεις και συναισθήματα που έχουν συμπυκνωθεί σε αυτό. Μπορεί να εκφράζει για κάποιον την πίεση που αισθάνεται και ταυτόχρονα την ανάγκη για ένα διάλειμμα. Τα σύμβολα με λίγα λόγια στα όνειρα δεν είναι μονοδιάστατα.
Μετάθεση
Η μετάθεση μοιάζει με τις κινήσεις του ταχυδακτυλουργού Η προσοχή του λογοκριτή αποσπάται λόγω μετάθεσης του σημείου στο οποίο δίνεται έμφαση, με αποτέλεσμα αυτό που είναι σημαντικό στο όνειρο να εμφανίζεται στο έκδηλο περιεχόμενό του ως ασήμαντο, και το αντίστροφο. Αξίες, φόβοι, πεποιθήσεις, ιδέες που μπορεί να ήταν πολύ δύσκολο, αν όχι ανέφικτο, να αντιμετωπιστούν στην “ξύπνια ζωή”, βρίσκουν τρόπο να εξεταστούν και να εξερευνηθούν μέσα από το όνειρο. Μετατίθενται σε σύμβολα που μας καλούν να τα αναγνώσουμε και να τους προσδώσουμε τη δική μας προσωπική ερμηνεία.
Ελεύθεροι συνειρμοί
Η οδός για την αποκωδικοποίηση των ονειρικών συμβόλων είναι οι ελεύθεροι συνειρμοί. Έννοια που χρησιμοποιείται πολύ στον χώρο της ψυχοθεραπείας και μας ανοίγει διάφορες πόρτες. Το ασυνείδητο είναι ένας χώρος στον οποίο δεν έχουμε εύκολα πρόσβαση. Έτσι, με αφορμή ένα όνειρο για παράδειγμα μπορούμε συνειρμικά να κατευθυνθούμε σε συνδέσεις που αποκτούν νόημα για εμάς.
Μια αφήγηση
Μπορούμε να δούμε τα όνειρα ως αφηγήσεις που έχουν ως στόχο να οργανώσουν και να νοηματοδοτήσουν τις εμπειρίες του ατόμου που ονειρεύεται. Κάθε πρόσωπο στο όνειρο είναι ταυτόχρονα πρωταγωνιστής της ιστορίας και κομμάτι του εαυτού του ατόμου. Αν αντιληφθούμε το ρόλο που διαδραματίζει κάθε πρόσωπο στην ιστορία, θα πάρουμε χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο που λειτουργεί το άτομο σε διάφορες καταστάσεις. Το όνειρο μοιάζει με παλιό χειρόγραφο ή γράμμα που έχει απωλέσει την αρχή και το τέλος, και ο ιστορικός καλείται να μαντέψει από το περιεχόμενό του περί τίνος πρόκειται, ποιος το έγραψε και πότε.
Προσωπική αφήγηση
Η γλώσσα, τα σύμβολα και τα συναισθήματα που χρησιμοποιούνται στα όνειρα έχουν, επίσης, ιδιαίτερη σημασία. Τα όνειρα επηρεάζονται από την καθημερινότητα του ατόμου που ονειρεύεται, καθώς επίσης και από τους προβληματισμούς που έχει τη συγκεκριμένη περίοδο που βλέπει το όνειρο. Για τους λόγους αυτούς, η ερμηνεία ή η μετάφραση των ονείρων δεν είναι στατική, όπως στους ονειροκρίτες, αλλά μπορεί να αλλάζει, όσο αλλάζει η πραγματικότητα και η συναισθηματική κατάσταση του ατόμου που ονειρεύεται.
Τα μοτίβα που συναντάμε
- Διαμόρφωση ή φροντίδα για διαμόρφωση χώρου (δημιουργία τάξης μέσα από το χάος)
- εμπλοκή σε ανταγωνιστική δραστηριότητα ή μάχη, αντιμετώπιση κινδύνου (προστασία από απειλές)
- Ταξίδι (συνέχιση της πορείας με απομάκρυνση από δύσκολο παρελθόν)
- Υπομονή πόνου ή δυσκολίας (αντιμετώπιση εξωτερικών πιέσεων δίνοντας «εξετάσεις» μετάβασης ή αφοσίωσης
Άλλα σύμβολα…
Γέννηση: η Γέννηση στα όνειρα ίσως να συμβολίζει μια καινούρια αρχή που κάνει κάποιος στη ζωή του, η που
Θάνατος: σύμβολο της πνευματικής ανάπτυξης και επιθυμία για αλλαγή
Αγχώδης καταστάσεις στα όνειρα αποκαλύπτουν τους φόβους και τις ανεπίλυτες συγκρούσεις
Χαμένοι στο όνειρο σημαίνει πως είμαστε στην πραγματικότητα αποπροσανατολισμένοι
Απώλεια δοντιών / μαλλιών σηματοδοτεί την χαμηλή αυτοπεποίθηση & αίσθημα αδυναμίας.
Γύμνια: θέλει να μας αποκαλύψει τον αυθεντικό, βαθύτερος εαυτό. Είναι επίσης η εκδήλωση του αισθήματος ντροπής και η έκθεση του εαυτού μας.
Νερό: κάθαρση, ζωή, συναισθηματικό σώμα
Πνιγμός: συναισθηματικό πνίξιμο
Πέταγμα: αυτοπεποίθηση, απόδραση, αποστασιοποίηση από δυσκολία
Πτώση: προειδοποίηση κινδύνου, παλιός φόβος, απώλεια ελέγχου. Αξίζει να αναρωτηθούμε πώς προκύπτει η πτώση.
Τα επαναλαμβανόμενα όνειρα
Θέλουν όλη την προσοχή μας και την άμεση επίλυση του θέματος για το οποίο «μιλούν». Ένα πρόβλημα που μας απασχολεί για καιρό ή ένα σημαντικό μήνυμα που θέλει να μας περάσει το υποσυνείδητο το οποίο εμείς δεν έχουμε καταλάβει τελείως και συνεχίζει να μας το στέλνει μέχρι να το καταλάβουμε πλήρως.
Ανάλυση ονείρου
Ξυπνώντας μπορούμε αρχικά να καταγράψουμε το όνειρο που είδαμε για να μην το ξεχάσουμε. Έπειτα ας αναρωτηθούμε τι συνέβη μέσα στην μέρα που ίσως πυροδότησε την ονειρική διαδικασία. Υπάρχει κάποιος σωματικός πόνος; Τι με απασχολεί αυτή την περίοδο γενικότερα; Γιατί να δω τώρα το συγκεκριμένο όνειρο; Σημαντικά είναι επίσης τα συναισθήματα. Και αυτά που νιώθαμε κατά την διάρκεια του ονείρου αλλά και αυτά που νιώθουμε αφού ξυπνήσουμε. Τέλος, όπως προαναφέρθηκε το όνειρο βρίθει συμβολισμών. Συνεπώς, το κάθε τι που θα δούμε αξίζει να το σκεφτούμε συμβολικά κι όχι όπως είναι στην πραγματικότητα.
Το κεντρικό μήνυμα του ονείρου…
Επιλέξτε την «εξήγηση» που σας προσφέρει κάτι που δεν ξέρατε ήδη. Που δεν τονώνει και χαϊδεύει το εγώ σας! Που δεν μεταθέτει τις ευθύνες από εσάς προς τα έξω… Αποδεχτείτε την υπό εξέλιξη επίγνωση. Τα όνειρα κάτι θέλουν να μας πούνε με έναν τρόπο προστατευτικό και φροντιστικό. Αρκεί να τα ξεκλειδώσουμε και να μην κοιτάμε από την κλειδαρότρυπα!
