Συμβαίνει συχνά στη ζωή να υπάρχουν μέρες που είμαστε εξαιρετικά καταπονημένοι χωρίς εμφανή λόγο. Δεν είναι κάτι περισσότερο από συναισθηματική εξουθένωση. Η διάθεση συνήθως πέφτει και οι δυνάμεις μας αρνούνται να φέρουν εις πέρας οποιαδήποτε υποχρέωση. Αυτού του είδους η ψυχική εξάντληση μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε βιώνει στρες για μεγάλες περιόδους. Φυσικά, το άγχος σε κάθε ευκαιρία αρχίζει να σωματοποιείται χωρίς πια να το ελέγχουμε. Τα απογοητευτικά και κουραστικά συναισθήματα συνήθως ασκούν μεγάλη επιρροή στην καθημερινότητά μας με αρνητικό τρόπο. Πώς όμως μπορεί κανείς να αποφύγει ή να εκδιώξει από τη ζωή του αυτό το συναισθηματικό σαμποτάζ;
Πώς ορίζεται το φαινόμενο;
Συναισθηματική εξουθένωση κατά κανόνα είναι μία κατάσταση ψυχικής εξάντλησης ως αποτέλεσμα συσσωρευμένου στρες από την προσωπική ή την επαγγελματική ζωή ή ακόμα και τον συνδυασμό των δύο. Οι άνθρωποι που βιώνουν αυτή την κατάσταση συνήθως αισθάνονται ότι δεν έχουν καμία δύναμη ή κανέναν έλεγχο σε οποιοδήποτε γεγονός συμβαίνει στη ζωή τους. Πολλές φορές αυτό περιγράφεται ως μία κατάσταση απελπισίας για το άτομο που την βιώνει. Τα σωματικά συμπτώματα ως απόρροια της συναισθηματικής εξουθένωσης είναι αυτά που δυσκολεύουν την απαλλαγή του ατόμου από αυτή. Με την πάροδο του χρόνου το άγχος σωματοποιείται και εντείνει τη σοβαρότητα της κατάστασης.
Αιτίες
Η βάση πάνω στην οποία θα στηριχθεί η ανάπτυξη της ψυχικής εξουθένωσης είναι το άγχος. Ένα στρεσογόνο και πιεστικό περιβάλλον μπορεί μέρα με τη μέρα να δημιουργήσει στο άτομο δεκάδες προβλήματα. Η συναισθηματική εξάντληση προκαλείται από μία αρκετά μεγάλη περίοδο συνεχούς στρες θα έλεγε κανείς από όπου κι αν ξεκινάει αυτό. Για όλους μας οι πηγές του άγχους και κατά συνέπεια της εξάντλησης είναι λίγο έως πολύ κοινές και οικείες. Η έντονη και πιεστική εκπαίδευση ειδικά σε περιόδους εξετάσεων μπορεί να γίνει με μεγάλη ευκολία η αρχή για την ψυχολογική μας πτώση. Το άγχος που δημιουργείται σε περιπτώσεις εξετάσεων αλλά και σε περιπτώσεις μεγάλης εργασιακής πίεσης είναι ανυπολόγιστο και άκρως ψυχοφθόρο.
Επιπλέον, οικονομικές δυσχέρειες και καταστάσεις φτώχειας είναι εκείνες που οδηγούν συνήθως τους ανθρώπους στην συναισθηματική εξουθένωση. Άνθρωποι που δυσκολεύονται να συντηρήσουν τις οικογένειες και τα παιδιά τους βιώνουν τεράστια επίπεδα άγχους και απελπισίας. Ένας ακόμα παράγοντας κατά τον οποίο είναι πιθανό κανείς να νιώσει συναισθηματική εξουθένωση είναι η αρρώστια ή ο θάνατος κάποιου δικού του ανθρώπου. Οι αλλαγές, οι αποχωρισμοί αλλά και οι δυσκολίες φέρνουν μεγάλη ψυχολογική πίεση σε ένα άτομο, το οποίο βιώνει αρκετές φορές μη διαχειρίσιμες καταστάσεις.
Συμπτώματα
Η συναισθηματική εξάντληση μπορεί να κάνει την εμφάνισή της μέσω σωματικών αλλά και μέσω συναισθηματικών συμπτωμάτων. Υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες τα συμπτώματα της ψυχικής εξουθένωσης να διαφέρουν από άτομο σε άτομο και συχνά κάνουν την εμφάνιση τους με σταδιακό ρυθμό. Το πιο σημαντικό σε περιπτώσεις μεγάλου στρες είναι αρχικά η αναγνώριση των σημαδιών που μας δίνει ο ψυχισμός αλλά και το σώμα μας.
Κάποια από τα σημάδια της ψυχολογικής εξάντλησης θα μπορούσαν να είναι η έντονη ανησυχία και το αίσθημα φόβου ακόμα και για ασήμαντα πράγματα. Ακόμα, ο αναίτιος θυμός και οι ψυχικές διακυμάνσεις κατά την αντιμετώπιση καταστάσεων. Η πτώση της διάθεσης και η μείωση της παραγωγικότητας είναι επίσης σημάδια της συναισθηματικής κούρασης. Τέλος, η δυσκολία στη συγκέντρωση αλλά και η απάθεια σε διάφορα θέματα ακόμα και σοβαρά, δείχνουν κάποιες φορές έντονες σκέψεις που καταβάλλουν το μυαλό μας και μας οδηγούν στην απραξία και τη ματαίωση. Σιγά σιγά κάθε κίνητρο χάνεται από τις καθημερινές μας δράσεις.
Δυστυχώς, αργά ή γρήγορα το άγχος και η εξάντληση σωματοποιούνται και έτσι δηλώνουν δυναμικά την παρουσία τους στη ζωή μας χωρίς να το θέλουμε. Τα σωματικά συμπτώματα της συναισθηματικής εξουθένωσης μπορεί να είναι διάφοροι σωματικοί πόνοι όπως πονοκέφαλοι και στομαχόπονοι. Συχνές επίσης είναι οι αϋπνίες και η αύξηση ή η απώλεια βάρους. Φυσικά δεν θα μπορούσε να λείπει από αυτή την κατηγορία η χρόνια κόπωση και η εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος που μας οδηγεί σε αύξηση κρυολογημάτων και γρίπης. Σοβαρότατες συνέπειες θα μπορούσαν να είναι και η εκδήλωση αυτοάνοσων νοσημάτων ή και δερματολογικών παθήσεων.
Συμβουλές και θεραπεία
Κάθε πρόβλημα είτε ψυχολογικό είτε σωματικό έρχεται στη ζωή μας για να μας θυμίσει ότι ίσως έχει έρθει η ώρα για κάποιες αλλαγές. Κάποιες συμβουλές και συστάσεις ίσως φανούν χρήσιμες και σωτήριες για ανθρώπους που πραγματικά ταλαιπωρούνται και θέλουν να απαλλαγούν από τη συναισθηματική εξουθένωση.
Η μείωση του άγχους μέσω της μείωσης στρεσογόνων καταστάσεων παίζει τον βασικότερο ρόλο στη λύση του προβλήματος. Λιγότερες ευθύνες και καθήκοντα, η ανάληψη βοήθειας αλλά και οι συμβουλές κάποιου ειδικού ψυχικής υγείας είναι οι σωστές κινήσεις για τη μείωση του άγχους.
Μία σωστή και υγιεινή ζωή είναι ικανή να βελτιώσει μία τέτοια κατάσταση. Μία ισορροπημένη διατροφή αλλά και ένα πρόγραμμα άθλησης που θα ακολουθήσει το άτομο, θα αρχίζουν να οργανώνουν τη ζωή του. Μία καλή ρουτίνα ύπνου και η μείωση όσο το δυνατόν περισσότερο του καπνίσματος είναι σημαντικές. Επιπροσθέτως, ένας στόχος που θα ήταν καλό να θέσει ένα άτομο με συναισθηματική εξουθένωση είναι η αλλαγή συμπεριφοράς. Κάπου εδώ η συμβολή ενός ψυχολόγου είναι άκρως αποτελεσματική. Ένας θεραπευτής μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν το άγχος και την κατάθλιψη. Τα άτομα μαθαίνουν να αμφισβητούν τις αρνητικές τους σκέψεις και μαθαίνουν νέες τεχνικές αντιμετώπισης δύσκολων καταστάσεων.
Ίσως να φαντάζει απίθανο κι όμως η εφαρμογή των παραπάνω δημιουργεί μία σωστή ρουτίνα καθημερινότητας. Η οργάνωση της ζωής μας πάντοτε μας προσφέρει ισορροπία και άνεση.
Κλείνοντας
Η συναισθηματική εξάντληση είναι μία κατάσταση στην οποία μπορούμε να βρεθούμε όλοι μας. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι τα προβλήματα είναι άλυτα. Υπάρχουν διάφορες διαθέσιμες επιλογές για να βελτιωθούν τα άσχημα συμπτώματα. Η έκφραση του άγχους, των αρνητικών συναισθημάτων και των στρεσογόνων παραγόντων είναι απολύτως σημαντική. Όταν αποδεχθούμε το πρόβλημα, είμαστε ήδη έτοιμοι και να απαλλαγούμε από αυτό.
