Τι σημαίνει τελειοθηρία
Τελειοθηρία ή τελειομανία είναι το κυνήγι του ανέφικτου, του αψεγάδιαστου. Ειδικότερα, το τελειομανές άτομο έχει τη συνήθεια να καταπιέζει τον εαυτό του προκειμένου ναι είναι το καλύτερο σε όλα. Δε συμβιβάζεται με τίποτα λιγότερο. Ή όλα ή τίποτα. Η λέξη “μετριότητα” δεν υφίσταται στο λεξιλόγιό του και ισοδυναμεί με αποτυχία.
Όλη όμως αυτή η εμμονή στο βέλτιστο είναι υγιής; Δρα εποικοδομητικά στην ψυχοσύνθεση και στην ολοκλήρωση της προσωπικότητας ενός ατόμου ή η ίδια η τελειομανία τον απομακρύνει από την επίτευξη του τέλειου ή σωστότερα του όσο δυνατόν καλύτερου;
Είναι εφικτή η τελειότητα;
Τελειότητα; Τι είναι τελειότητα; Ποιος καθορίζει τι είναι τέλειο και τι όχι; Ενώ φαινομενικά πρόκειται για μία αντικειμενική έννοια, θεωρώ ότι το στοιχείο της υποκειμενικότητας είναι αυτό που δεσπόζει. Ποιος ο λόγος να κυνηγάμε κάτι άπιαστο και απατηλό; Πρόκειται για μια οφθαλμαπάτη, “για ένα πουκάμισο αδειανό, για μια Ελένη”, όπως λέει και ο Σεφέρης. “Πολεμάμε” σε όλη μας τη ζωή για κάτι που ούτε εμείς οι ίδιοι δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε.
Ποιος είναι ο τέλειος; Ο πολύ όμορφος; Ο πολύ έξυπνος; Έχουμε όλοι οι άνθρωποι τα ίδια κριτήρια; Κάτι που εσύ μπορείς να βλέπεις όμορφο ή να θεωρείς ιδιοφυές, εγώ μπορεί να το θεωρώ άσχημο ή χαζό. Οπότε όχι, δεν είναι εφικτή η τελειότητα. Δεν υπάρχει τελειότητα.
Που οφείλεται η ανάγκη για τελειότητα;
Η τελειομανία μπορεί να έχει τις ρίζες της στην παιδική ηλικία και σε πιθανά υπάρχοντα παιδικά τραύματα. Αυταρχικοί γονείς με υψηλές προσδοκίες και απαιτήσεις απ’ τα παιδιά τους ή με ανεκπλήρωτα δικά τους όνειρα ίσως συνέβαλαν με τον τρόπο τους στην εμμονή για τελειότητα. Έπειτα υπάρχει πιθανότητα να αποτελούσε η ανάγκη για το βέλτιστο, γενετήσιο χαρακτηριστικό που με την πάροδο των χρόνων και σε συνδυασμό με την επιρροή του κοντινού περιβάλλοντος διογκώθηκε, αντί να χαλιναγωγηθεί.
Ένας άλλος παράγοντας που μπορεί να ενισχύσει την τελειοθηρία, είναι η χαμηλή αυτοπεποίθηση και κατ’ επέκταση η ανάγκη για επιβεβαίωση. Αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο μη εμπιστευόμενο τις ικανότητές του, συχνά αναζητά την αποδοχή από τους υπόλοιπους. Αυτό νομίζει πως το πετυχαίνει, πιέζοντας τον εαυτό του να είναι ο καλύτερος σε όλα. Η αποδοχή και η επιβεβαίωση από τρίτους ωστόσο και η κατάκτηση του τέλειου, συνεπάγεται μεταβολή της αυτοεικόνας; Ίσως σε ένα μικρό βαθμό και παροδικά. Πρόκειται για μία πανάκεια-πλάνη. Τέλος η τελειοθηρία συχνά οφείλεται και δρα συνδυαστικά με άλλες ψυχολογικές διαταραχές, όπως το άγχος, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, οι φοβίες κλπ.
Οι επιπτώσεις της τελειοθηρίας
Οι συνέπειες που μπορεί να έχει κάποιος απ’ αυτή του την εμμονή είναι στην πραγματικότητα πολύ περισσότερες απ’ τα οφέλη. Αρχικά όπως προαναφέρθηκε, έστω ότι ένας άνθρωπος με χαμηλή αυτοπεποίθηση, επιδιώκει να γίνει τέλειος σε όλα. Εάν δεν το καταφέρει, η αυτοεκτίμησή του θα κλονιστεί σε διπλάσιο βαθμό από πριν και θα περιπέσει σε έναν χωρίς λόγο ψυχοφθόρο φαύλο κύκλο.
Το ίδιο ισχύει και για άλλες ψυχολογικές παθήσεις. Όταν το άτομο θέτει στον εαυτό του ολοένα και πιο ανέφικτους και δυσεκπλήρωτους στόχους, μπορεί να προκαλέσει στον εαυτό του ακουσία άλλα προβλήματα, όπως κατάθλιψη, άγχος, μέχρι και τάσεις αυτοτραυματισμού και αυτοκτονίας.
Πως αντιμετωπίζεται η τελειοθηρία;
Θα ήταν αρκετά ουτοπικό και μη πειστικό το επιχείρημα περί φιλικής συζήτησης και νουθέτησης του θύματος της τελειότητας. Ας είμαστε ρεαλιστές. Οι υποδείξεις του τύπου “Δεν έχεις να αποδείξεις τίποτα σε κανέναν, ο κόσμος σ’ αγαπάει γι αυτό που είσαι, δεν χρειάζεται να καταπιέζεις τον εαυτό σου, να είσαι τέλειος κλπ”, δε βοήθησαν ποτέ κανέναν, τουλάχιστον ριζικά.
Η πιο αποτελεσματική λύση σε περίπτωση εκτροχιασμού του προβλήματος, είναι η συμβουλευτική ψυχοθεραπεία και ό διάλογος με κάποιον ειδήμονα.
Κανείς δεν είναι τέλειος(;)
Για να μην είμαστε απόλυτοι και αδιάλλακτοι. οφείλουμε να κάνουμε μνεία και στην υγιή τελειομανία και στην αντικειμενική της διάσταση. Σίγουρα υπάρχουν άτομα, που έχουν την ικανότητα να χαλιναγωγούν τα όρια και τις επιθυμίες τους, όπως επίσης και σημεία αναφοράς, για τα οποία δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η αντικειμενικότητα του τέλειου.
Οφείλουμε ωστόσο να κάνουμε λόγο για τη γενίκευση του γεγονότος και όχι για την εξαίρεση του κανόνα. Παντού εξάλλου υπάρχει και αλλά.
Συμπέρασμα; Κανείς δεν είναι τέλειος. Όλοι είμαστε τέλειοι στα μάτια διαφορετικών ατόμων. Το τέλειο δεν είναι πάντα τόσο γοητευτικό. Ίσως γίνεται και κουραστικό, διότι στην προσπάθεια κυνηγιού της τελειότητας, χάνεται το πραγματικό νόημα της ζωής, το κυνήγι για τη βελτίωση και την εξέλιξη!
