H Virginia Satir, μια από τις γνωστές οικογενειακές θεραπεύτριες, έχει ταυτιστεί με την επικοινωνιακή προσέγγιση μέσα στην οικογένεια και τα ζευγάρια. Χαρακτηρίζεται ως μια ταλαντούχα ηγέτιδα, χάρη στη συμβολή της στην οικογενειακή θεραπεία. Είχε το προφίλ μιας ζεστής , αυθεντικής και στοργικής θεραπεύτριας. Γεγονός, που πολλοί την κατέκριναν λόγω της ευαισθησίας της και την απλότητα της. Κύριο θεραπευτικό της συσταστικό ήταν η «αγάπη» με τους θεραπευόμενους, το όπλο που την διευκόλυνε στην αναζήτηση των καλών προθέσεων του κάθε ατόμου.
Η Virginia Satir ασχολήθηκε με τα συμπτώματα που παρουσιάζονται στο οικογενειακό σύστημα. Μάλιστα, θεωρούσε πως αυτά ήταν οι αιτίες της διαστρέβλωσης της ανάπτυξης και κατά συνέπεια της ισορροπίας μέσα στην οικογένεια. Πίστευε πως όλοι επιδιώκουμε την προσωπική εξέλιξη. Σύμφωνα με την ίδια, οι παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη είναι η γενετική κληρονομιά (σωματική και συναισθηματική πτυχή του ατόμου), τα διαχρονικά ερεθίσματα (απόρροια της μάθησης στο πέρασμα του χρόνου) και η συνεχής αλληλεπίδραση του νου και του σώματος.
Ακόμη, η Virginia, θεωρούσε ότι το ευ-ζην του ατόμου αποτελείται από τις επιρροές οχτώ στοιχείων :σώμα, σκέψη, συναίσθημα, αίσθηση, αλληλεπίδραση, περιβάλλον , διατροφή και ψυχή. Τόνιζε πως όλα τα άτομα διαθέτουν τους πόρους για μια θετική ανάπτυξη. Επιδίωκε να βοηθήσει το κάθε μέλος της οικογένειας μέσα από τη δημιουργία της αυτοεκτίμησης, την επισήμανση των ασυμφωνιών στην επικοινωνία, αναπτύσσοντας ουσιαστικά την «ευημερία».
Η δυσλειτουργική και ακατάλληλη επικοινωνία σχετίζεται άμεσα με το διαστρεβλωμένο οικογενειακό σύστημα. Η Satir, λοιπόν, ανακάλυψε ορισμένες μορφές επικοινωνίας που παρουσιάζονται κυρίως κάτω από συνθήκες πίεσης.
Τύποι Επικοινωνίας
Οι τύποι επικοινωνίας είναι οι εξής :
1)ο εξευμενιστής, όπου λειτουργεί απολογητικά και διστακτικά
2) ο κατήγορος, που επιδιώκει πάντα να δώσει το φταίξιμο στους άλλους
3) ο υπερ-λογικός, που δείχνει αποστασιοποιημένος, διατηρώντας μια παθητική συναισθηματική στάση
4) το ασυνάρτητο άτομο, που παρουσιάζεται «ανήμπορο» να εμπλακεί σε οποιαδήποτε συνθήκη, καθώς αποσπάται συνεχώς η προσοχή του
5) ο συνεπής, που δείχνει υπευθυνότητα σε κάθε πλαίσιο.
Όλες οι παραπάνω συμπεριφορικές στάσεις, λειτουργούν προστατευτικά στους ανθρώπους, διότι διστάζουν να δείξουν και να εκφράσουν τα πραγματικά τους συναισθήματα σε μια δύσκολη οικογενειακή συνθήκη. Η αιτία αυτού, είναι η έλλειψη αυτοεκτίμησης.
Η Satir είχε ανακαλύψει στα εργαστήρια της δυο ειδών μοντέλα: το Μοντέλο της Απειλής και της Επιβράβευσης και το Μοντέλο του « Σπόρου». Το πρώτο μοντέλο σχετίζεται με την ιεραρχία και την ομοιομορφία. Ενώ στο δεύτερο ,το οποίο υποστήριζε η Satir, η αλλαγή του καθενός παρουσιάζεται ως μια συνεχής εξέλιξη της ζωής και κατ’ επέκταση ένα δώρο για την ανάπτυξη.
Η Satir εισήγαγε την οικογενειακή επαναδόμηση, προσπαθώντας να πείσει τους θεραπευόμενους να ξεπεράσουν τα προϋπάρχοντα δεισλειτουργικά σχήματα που είχαν υιοθετήσει από την πατρική τους οικογένεια. Η οικογενειακή αναδόμηση, επιδιώκει ουσιαστικά να βοηθήσει το κάθε μέλος να ανοίξει τα φτερά του, δημιουργώντας μια δική του ατόφια προσωπικότητα.
Συνεπώς, η Satir, συνείσφερε με το έργο της στην σημασία της ανοιχτής επικοινωνίας , στην δημιουργία της αυτοεκτίμησης του κάθε οικογενειακού μέλους και την ενίσχυση του θετικού δυναμικού τους.
Γίνεται κατανοητό , λοιπόν, πως οι θεραπευτές δίνουν μια ευκαιρία στα μέλη του οικογενειακού συστήματος να αποκτήσουν τον αυθορμητισμό, την ελευθερία έκφρασης καθώς και την προσωπική ανάπτυξη. Τέλος κάθε θεραπευτική αλλαγή οφείλεται στην εμπειρία της ανάπτυξης και όχι στην αξιολόγηση των προβλημάτων του παρελθόντος.
Βιβλιογραφία :
Goldenberg, I., & Goldenberg, H. (2005). Οικογενειακή θεραπεία, µια επισκόπηση (επιµ. Β. Κοτρώτσου). Αθήνα: Ελληνικά Γράµµατα. pp.165-200
