Τι είναι η αθηροσκλήρυνση;
Τι είναι η αθηροσκλήρυνση;Η αθηροσκλήρυνση (ή αθηροσκλήρωση) είναι μια από τις πιο συνηθισμένες καρδιοαγγειακές νόσους. Οι καρδιοαγγειακές νόσοι αποτελούν την αιτία για έναν στους τρεις θανάτους ετησίως. Μέχρι το 2020 ο αριθμός των θανάτων από κάποια τέτοια νόσο ετησίως θα ανέλθει στα 25 εκατομμύρια. Αυτός ο αριθμός είναι εξαπλάσιος από τον αριθμό θανάτων από τον ιό HIV. Για την ιστορία κάθε 4 δευτερόλεπτα σημειώνεται ένα περιστατικό καρδιακού επεισοδίου και ανά 5 δευτερόλεπτα σημειώνεται ένα περιστατικό αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.
Η αθηροσκλήρυνση είναι ο γενικότερος όρος για μια σειρά παθήσεων των αγγείων οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα το εξής. Την σκλήρυνση και την πάχυνση του αρτηριακού τοιχώματος με συνέπεια την απώλεια της ελαστικότητας του και την στένωση του εσωτερικού αυλού. Γενικά η αθηροσκλήρυνση μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε ηλικιακή ομάδα. Παρόλα αυτά με την αύξηση της ηλικίας αυξάνεται και η πιθανότητα εμφάνισής της. Για παράδειγμα εκεί που στους εφήβους η πιθανότητα εμφάνισης είναι περίπου 17%, σε άτομα άνω των 50 ετών προσεγγίζει το 85%. Η αθηροσκλήρυνση είναι γενικά μια συστηματική νόσος. Ως συστηματική χαρακτηρίζεται μια νόσος που πλήττει περισσότερα από ένα συστήματα οργάνων στον οργανισμό. Η αθηροσκλήρυνση μπορεί να εμφανιστεί ως ένα από τα παρακάτω νοσήματα: 1) Καρωτιδική εγκεφαλοαγγειακή νόσος, 2) Αορτική νόσος, 3) Περιφερική αρτηριοπάθεια, 4) Στυτική δυσλειτουργία και 4) Στεφανιαία νόσος.
Ποιοι παράγοντες σχετίζονται με την εμφάνιση της νόσου;
Παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση της νόσου σχετίζονται κυρίως με τον τρόπο ζωής αλλά και με τρίτα χαρακτηριστικά του ατόμου. Γα παράδειγμα δίαιτα πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά οξέα και θερμίδες, κάπνισμα, υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ και καθιστική ζωή, εντείνουν την εμφάνιση της αθηροσκλήρυνσης. Από την άλλη, παράγοντες όπως η αυξημένη αρτηριακή πίεση, τα αυξημένα επίπεδα ολικής χοληστερόλης, η χαμηλή HDL-χοληστερόλη, οι παράγοντες θρομβογένεσης, ο διαβήτης και η παχυσαρκία επίσης σχετίζονται με την εμφάνιση της νόσου. Τα δεύτερα μπορούν να σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με τα πρώτα. Απλά τα πρώτα δεν αποτελούν την μια και αποκλειστική αιτιολογία των δευτέρων. Για παράδειγμα η αυξημένη αρτηριακή πίεση μπορεί να μην σχετίζεται άμεσα με την διατροφή του ασθενούς. Συνοπτικά οι κυριότερη προδιαθεσικοί παράγοντες αθηροσκλήρυνσης είναι: ο σακχαρώδης διαβήτης/παχυσαρκία, η αρτηριακή υπέρταση, οι διαταραχές λιπιδίων, το κάπνισμα και το οικογενειακό ιστορικό πρώιμης αθηροσκλήρυνσης.
Ο σκοπός αυτού του άρθρου δεν είναι να περιγράψει τα δεινά που προκαλεί στην υγεία το κάπνισμα. Παρόλα αυτά χρειάζεται να μπουν ορισμένα στοιχεία προκειμένου να γίνει αντιληπτό πως αυτό επιδρά στην αθηροσκλήρυνση. Γενικά το κάπνισμα είναι ένας ανεξάρτητος παράγοντας θνητότητας και νοσηρότητας. Προδιαθέτει σε διάφορα σύνδρομα στα οποία παρατηρείται η αθηροσκλήρυνση, όπως είναι η σταθερή στηθάγχη, τα οξέα στεφανιαία σύνδρομα και ο αιφνίδιος θάνατος. Σημαντικό είναι να κατανοήσουμε πως τόσο το ενεργητικό όσο και το παθητικό κάπνισμα αποτελούν παράγοντες κινδύνου. Οι μοριακοί μηχανισμοί της αθηροσκλήρυνσης στο κάπνισμα έχουν να κάνουν με: 1) το οξειδωτικό στρες, 2) τη διαταραχή μεταβολισμού λιπιδίων, 3) την αγγειακή/ενδοθηλιακή δυσλειτουργία, 4) την θρομβογένεση και 5) την φλεγμονή.
Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να σχετίζεται με την εμφάνιση της αθηροσκλήρυνσης διότι ο ίδιος έχει να κάνει με τον μεταβολισμό της γλυκόζης στην κυκλοφορία του αίματος. Ο κίνδυνος εμφάνισης καρδιοαγγειακού νοσήματος σε γυναίκα με διαβήτη είναι μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο σε άνδρα. Σακχαρώδη διαβήτη λέμε ότι έχουμε όταν το σάκχαρο του πλάσματος υπερβαίνει τα 126 mg/dl. Η επίδραση της κατανάλωσης αλκοόλ είναι ακόμα ασαφής σε σύγκριση με άλλους παράγοντες κινδύνου. Σε όλα τα παραπάνω μπορούν να προστεθούν το ψυχολογικό stress που μπορεί να είναι έκφραση κατάθλιψης και το κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο στο οποίο θα μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε και το μορφωτικό.
Παθογενετικά αίτια της αθηροσκλήρυνσης
Η αθηροσκλήρυνση έχει ορισμένα παθογενετικά αίτια τα οποία διακρίνονται σε κατηγορίες. Στις περισσότερες των περιπτώσεων η αθηροσκλήρυνση είναι ιδιοπαθής. Παρόλα αυτά μπορεί να είναι νεφρικής, ενδοκρινικής, καρδιαγγειακής ακόμα και νευρολογικής αιτιολογίας. Σημειώνονται περιπτώσεις αθηροσκλήρυνσης που σχετίζονται με γενετικούς παράγοντες, δηλαδή μεταλλάξεις σε γονίδια ενζύμων μεταβολισμού της αλδοστερόνης, ή γονίδια διαύλων νατρίου. Γενικά η αθηροσκλήρυνση βασίζεται σε έναν σύνθετο μηχανισμό και έτσι η βιοχημεία της αθηροσκλήρυνσης είναι αρκετά εξεζητημένη. Αυτό που χρειάζεται να ξέρουμε είναι ότι απαιτείται μια σειρά πολλών βημάτων για να φτάσουμε από το φυσιολογικό το κατεστραμμένο αιμοφόρο αγγείο.
Τι προτείνεται; Σωστή διατροφή, μετρημένη κατανάλωση αλκοόλ, ΟΧΙ κάπνισμα και μπόλικη σωματική άσκηση!
