Η νόσος των στρατοπέδων aka Σκορβούτο

Τι είναι το σκορβούτο;

Το σκορβούτο είναι μια ασθένεια που προκαλείται από την έλλειψη της βιταμίνης C. Η βιταμίνη είναι γνωστή και ως ασκορβικό οξύ. Μεταξύ άλλων, αυτή είναι υπεύθυνη για την υδροξυλίωση της προλίνης και της λυσίνης του κολλαγόνου. Το σκορβούτο είναι μια αβιταμίνωση που χαρακτηρίζεται από γενικό εκφυλισμό του συνδετικού ιστού του σώματος. Τα συμπτώματα μιας περίπτωσης προχωρημένου σκορβούτου εμφανίζουν μεγάλη έκταση. Σε αυτά περιλαμβάνονται πολυάριθμες μικρές αιμορραγίες, απώλεια δοντιών, κακή επούλωση πληγών, οστικά άλγη και παραμορφώσεις οστών και τελικά καρδιακή ανεπάρκεια. Το σκορβούτο εκτός από σωματικά εμφανή συμπτώματα μπορεί να συνοδεύεται και από κατάθλιψη ή υπερευαισθησία σε ερεθίσματα. Σε ηπιότερες μορφές σκορβούτου μπορεί να εμφανίζεται ήπια κόπωση. Η βιταμίνη C πριν από πολλούς αιώνες παράγονταν από τους ίδιους τους οργανισμούς μέσω ενός μεταβολικού μονοπατιού. Λόγω της εξέλιξης όμως, ορισμένοι οργανισμοί, μεταξύ των οποίων και ο άνθρωπος, έχασαν αυτό το χαρακτηριστικό. Από εκεί και πέρα πρέπει να λαμβάνουν το ασκορβικό οξύ από την διατροφή τους. Τα φρούτα και τα λαχανικά είναι πλούσια σε αυτό.

Ιστορία της ασθένειας

Το σκορβούτο αναφέρθηκε για πρώτη φορά από τους αρχαίους Αιγύπτιους γιατρούς το 1500 π.Χ. και περιγράφηκε τον 5ο αι. π.χ. από τον Ιπποκράτη. Παρά την συχνή του εμφάνιση σε πολέμους τον Μεσαίωνα και τους χειμερινούς μήνες σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική δεν έγινε ευρύτερα γνωστό πριν τα μεγάλα υπερπόντια ταξίδια των εξερευνητών. Στα ταξίδια αυτά (π.χ. Μαγγελάνου και Βάσκο ντε Γκάμα) έως και το 80% του πληρώματος των καραβιών πέθαινε από σκορβούτο. Η πρώτη θεραπεία για το σκορβούτο δόθηκε από τους ιθαγενείς της Αμερικής στους άντρες του Ζακ Καρτιέ. Η θεραπεία αυτή περιλάμβανε ένα είδος τσαγιού από κέδρο. Το αφέψημα αυτό ήταν θεραπευτικό για το σκορβούτο γιατί ήταν πλούσιο σε βιταμίνη C. Αργότερα για την θεραπεία της ασθένειας του σκορβούτου χρησιμοποιούνταν τα λεμόνια, τα πορτοκάλια, τα λάιμς και οι αντίστοιχοι χυμοί.

Διαβάστε επίσης Καρκίνος του μαστού: επίπτωση και θνησιμότητα

Πρόληψη της ασθένειας

Το ασκορβικό οξύ είναι μια άσπρη, άοσμη και κρυσταλλική σκόνη. Διαλύεται εύκολα στο νερό και είναι αδιάλυτη σε οργανικούς διαλύτες. Οι απαραίτητες ανάγκες σε βιταμίνη C ακόμα και σήμερα αμφισβητούνται. Για παράδειγμα η προτεινόμενη ποσότητα στις ΗΠΑ είναι 60mg. Η Αυστραλία και το Ηνωμένο Βασίλειο προτείνουν 30-40mg. Η Ρωσία προτείνει 100mg. Σε ορισμένες περιπτώσεις συνιστάται μεγαλύτερη δόση βιταμίνης C χωρίς όμως το όφελος να είναι διαπιστευμένο. Το σκορβούτο παραμένει σοβαρό πρόβλημα ακόμα και στις μέρες μας. Η νόσος παρατηρείται όχι μόνο σε απόμακρες περιοχές όπου σπανίζουν οι απαραίτητες τροφές αλλά και σε αναπτυγμένες χώρες. Η έλλειψη βιταμίνης C εμφανίζεται σε μεγάλο βαθμό σε φοιτητές που δεν τρέφονται σωστά. Σε ακραίες περιπτώσεις εμφανίζεται και σκορβούτο. Σύμφωνα με έρευνες που διενεργήθηκαν στις ΗΠΑ από το Πανεπιστήμιο της Πολιτείας της Αριζόνας σχεδόν το 50% μόνο των φοιτητών λάμβανε την απαραίτητη ποσότητα βιταμίνης C.