Εθελοντική αιμοδοσία. Μία πράξη τόσο απλή, ακίνδυνη, σύντομη, ζωτική για τον άνθρωπο και την κοινωνία, κι όμως τόσο υποβαθμισμένη στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η χώρα μας κατατάσσεται στις 60 παγκοσμίως που δεν μπορούν να ικανοποιήσουν αυτόνομα τις ανάγκες τους για αίμα και στηρίζονται σε δότες αντικατάστασης (συγγενείς και φίλοι). Πιο συγκεκριμένα, η Ελλάδα ικανοποιεί λιγότερο από το 50% των ετήσιων αναγκών της από εθελοντές αιμοδότες, μόλις το 0.65% του πληθυσμού είναι τακτικοί εθελοντές αιμοδότες (δίνουν αίμα 2 φορές τον χρόνο), ενώ παγκοσμίως το 90% των ανθρώπων που μπορούν να δώσουν αίμα δεν το κάνουν.
Με βάση τα παραπάνω, εύκολα διαπιστώνεται η βαρύνουσα σημασία ενθάρρυνσης της ελληνικής κοινωνίας ως προς την εθελοντική αιμοδοσία, κυρίως μέσω της σωστής και πλήρους ενημέρωσης, αφού περίπου το 40% του πληθυσμού αναφέρει ότι δε δίνει αίμα λόγω άγνοιας της διαδικασίας ή ελλιπούς ενημέρωσης σχετικά με τις ελλείψεις και τις ανάγκες των ασθενών και των νοσοκομείων.
Ωστόσο, η εθελοντική αιμοδοσία ως πράξη αλτρουιστική δεν περιορίζεται στους ψυχρούς αριθμούς και τις στατιστικές. Οι εθελοντές αιμοδότες αποτελούν την πιο ασφαλή κατηγορία αιμοδοτών, μειώνοντας την πιθανότητα μετάδοσης ασθενειών μέσω του αίματος από 7.5% σε 0.001%. Επίσης, η δημιουργία ενός συστήματος αιμοδοσίας που βασίζεται σε εθελοντές αιμοδότες συμβάλλει στην επίτευξη πιο οργανωμένου χρονοδιαγράμματος των εγχειρήσεων και θεραπειών στα νοσοκομεία, με αποτέλεσμα την εύρυθμη λειτουργία τους και την εξοικονόμηση πόρων. Ευνοούνται, λοιπόν, άμεσα οι ασθενείς καθώς διευκολύνεται η ίαση ή αντιμετώπιση των ασθενειών τους.
Ποια είναι, όμως, η διαδικασία μέσω της οποίας μπορεί κάποιος να γίνει εθελοντής αιμοδότης; Ποιοι αποκλείονται από αυτήν; Τι πρέπει να προσέξει κάποιος προτού προβεί σε αιμοδοσία αλλά και μετά από αυτήν;
Όπως ήδη αναφέρθηκε, η προσφορά ολικού αίματος είναι μία διαδικασία σύντομη, απλή και ακίνδυνη. Για να γίνει κάποιος εθελοντής αιμοδότης, θα πρέπει να είναι 18-65 ετών, να ζυγίζει πάνω από 50 kg, να είναι υγιής (δεν μπορεί να προσφέρει αίμα εάν είχε στο παρελθόν ίκτερο ή ηπατίτιδα, κάποια μορφή καρκίνου, καρδιοπάθειας, επιληψία ή κάποια αιμορραγική διαταραχή) και να έχει ασφαλή τρόπο ζωής. Συμπεριφορές υψηλού κινδύνου θεωρούνται η λήψη ουσιών, οι πολλαπλοί ερωτικοί σύντροφοι και τα τατουάζ ή piercings που έγιναν τους τελευταίους 6 μήνες. Φυσικά όλες αυτές οι πληροφορίες περιλαμβάνονται στα ειδικά ερωτηματολόγια που συμπληρώνει ο υποψήφιος εθελοντής αιμοδότης πριν την αιμοδοσία.
Ας δούμε, λοιπόν, ποια είναι ακριβώς η σύντομη διαδικασία που ακολουθείται στην εθελοντική αιμοδοσία. Αρχικά ο υποψήφιος εθελοντής αιμοδότης συμπληρώνει το προαναφερθέν ερωτηματολόγιο (κάθε φορά που δίνει αίμα). Έπειτα ελέγχονται η αιμοσφαιρίνη (με ένα μικρό τσίμπημα στο δάκτυλο), η πίεση και οι σφίξεις, καθώς και το ιατρικό ιστορικό. Αφού δεν παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα, ο εθελοντής αιμοδότης περνά στην αίθουσα αιμοληψιών. Εκεί ξαπλώνει και χαλαρώνει σε μια από τις ειδικές καρέκλες. Μέσα σε 10 λεπτά δίνει 450 ml αίμα (από τα συνολικά 5 περίπου λίτρα του οργανισμού), ποσότητα αρκετή για να σώσει τρεις ζωές. Με το τέλος της αιμοδοσίας, προσφέρεται αλμυρό σνακ με πορτοκαλάδα και ο αιμοδότης αναπαύεται. Τόσο απλά, τόσο ευχάριστα.
Ακόμα και για όσους φοβούνται τις βελόνες, η ηθική ικανοποίηση της εθελοντικής αιμοδοσίας είναι αρκετή για να μειώσει ακόμα περισσότερο το ούτως ή άλλως ανεπαίσθητο μικρό και γρήγορο τσίμπημα. Και τώρα που δε μένει καμιά αμφιβολία για τη σπουδαιότητα και την ασφάλεια της εθελοντικής αιμοδοσίας, ας δούμε τι πρέπει να προσέξει κανείς προτού φτάσει στο κέντρο αιμοληψίας.
Αν προσέλθει πρωί, θα πρέπει να έχει λάβει ελαφρύ πρωινό, όχι λιπαρό, ενώ χρειάζονται και αρκετά υγρά. Το απόγευμα θα πρέπει να έχουν παρέλθει τουλάχιστον 3 ώρες από ένα κανονικό μεσημεριανό γεύμα. Επίσης, ο υποψήφιος εθελοντής αιμοδότης θα πρέπει να είναι ξεκούραστος και να έχει κοιμηθεί τουλάχιστον 6 ώρες την προηγούμενη νύχτα, κατά την οποία δεν πρέπει να έχει καταναλώσει οινοπνευματώδη ποτά. Δεν πρέπει να έχει σοβαρά χρόνια νοσήματα (από το καρδιαγγειακό, τους νεφρούς κ.λπ.), αρτηριακή υπέρταση, ινσουλινοθεραπευόμενο σακχαρώδη διαβήτη, σοβαρές αλλεργίες, αυτοάνοσα νοσήματα και δεν πρέπει να λαμβάνει φάρμακα για χρόνια προβλήματα υγείας.
Όσον αφορά στο τελευταίο διάστημα πριν την αιμοδοσία, δεν πρέπει να έχει εμφανίσει τις τελευταίες 2 εβδομάδες συμπτώματα λοίμωξης (βήχα, καταρροή, πυρετό, πονόλαιμο κ.λπ.), ούτε να έχει στο περιβάλλον του άτομα με τέτοια συμπτώματα. Δεν πρέπει να έχει υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση και βιοψία το τελευταίο τετράμηνο, ενώ οι γυναίκες δεν πρέπει να έχουν έμμηνο ρύση την ημέρα της αιμοδοσίας ή εγκυμοσύνη το τελευταίο εξάμηνο.
Όλες οι μονάδες αίματος ελέγχονται υποχρεωτικά για τα κυριότερα νοσήματα που μεταδίδονται με το αίμα (ηπατίτιδα B και C, AIDS, HTLV και σύφιλη). Βέβαια, στην περίπτωση του διαστήματος «παραθύρου» κατά το οποίο ο έλεγχος σε μολυσματικό δότη αποβαίνει αρνητικός, μόνο η ειλικρίνεια του δότη μπορεί να διασφαλίσει την ασφάλεια του αίματος. Έτσι, όποιος είχε κάποια ύποπτη επαφή το τελευταίο εξάμηνο οφείλει να το αναφέρει. Και φυσικά πρέπει να τονιστεί ότι η εθελοντική αιμοδοσία δεν αποτελεί διαγνωστικό μέσο για τέτοια νοσήματα. Αν ο εργαστηριακός έλεγχος δείξει θετικό ή αμφίβολο αποτέλεσμα, η Υπηρεσία Αιμοδοσίας ενημερώνει τον αιμοδότη τηλεφωνικά ή ταχυδρομικά και ζητά νέο δείγμα αίματος.
Ο εθελοντής πληρούσε τα κριτήρια, τήρησε τις οδηγίες και έφτασε επιτυχώς στην αίθουσα αιμοληψίας. Μετά την αιμοδοσία, πρέπει να παραμείνει για λίγο ξαπλωμένος στην ειδική πολυθρόνα. Έπειτα πρέπει να αναπαυτεί στο σαλόνι, όπου θα του προσφερθούν χυμός και μπισκότα. Μπορεί να φύγει αφότου αισθανθεί έτοιμος και έχει διαβάσει τις απαραίτητες συμβουλές προς τους αιμοδότες.
Σύμφωνα με αυτές τις συμβουλές, πρέπει να μην καπνίσει για 1 ώρα μετά την αιμοδοσία, να μην οδηγήσει για τουλάχιστον 1 ώρα, να πιει περισσότερα υγρά απ’ ότι συνήθως τις επόμενες 4 ώρες, να καταναλώσει περισσότερα αλμυρά τρόφιμα την ίδια μέρα, να μην καταναλώσει οινοπνευματώδη ποτά πριν την πάροδο 6 ωρών, να αποφύγει να σηκώσει βαριά αντικείμενα με το χέρι που έδωσε αίμα την ημέρα της αιμοδοσίας και να απέχει τουλάχιστον 12 ώρες από επικίνδυνη εργασία ή χόμπι. Εάν αισθανθεί αδυναμία ή ζάλη, πρέπει να ξαπλώσει ανάσκελα και να σηκώσει ψηλά τα πόδια. Τέλος, θα πρέπει να ενημερώσει το κέντρο αιμοληψίας σε περίπτωση εμφάνισης έστω και ελαφρών συμπτωμάτων γρίπης ή ίωσης τις επόμενες 15 ημέρες.
Πλήρης ενημέρωση, ειλικρίνεια, κοινωνική αλληλεγγύη. Και ο εθελοντής αιμοδότης ανυπομονεί να σώσει κι άλλες ζωές. Το ελάχιστο διάστημα που πρέπει να περάσει είναι 2 μήνες. Οι άνδρες μπορούν να δίνουν αίμα 3-4 φορές σε έναν χρόνο, ενώ οι γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση 2-3 (μετά την εμμηνόπαυση όσες οι άνδρες). Το σώμα θα αντικαταστήσει το πλάσμα μέσα σε 24 ώρες. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια θα χρειαστούν 3-4 ημέρες για να αποκατασταθούν, ενώ ο σίδηρος θα έχει αναπληρωθεί μέσα σε 6-8 εβδομάδες.
Και πάλι, λοιπόν, ενημέρωση, ευαισθητοποίηση, υγεία, ζωή. Όλοι μας μπορούμε να σώσουμε τρεις ζωές σε μισή μόνο ώρα. Χάρη στην εθελοντική αιμοδοσία. Τι περιμένουμε;
Πληροφορίες αντλήθηκαν από το http://ekea.gr/ (Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας)
