Η τρίτη ηλικία είναι μια δύσκολη περίοδος της ζωής ενός ατόμου. Αυτό, τόσο λόγω των σωματικών προβλημάτων που μπορεί να ταλαιπωρούν τον ηλικιωμένο αλλά όσο και παθήσεων ψυχιατρικής φύσης. Οι δεύτερες δυσχεραίνουν κατά πολύ την αντίληψη του ασθενούς για τον κόσμο. Καθιστούν πιο δύσκολη την επικοινωνία και την επαφή με τρίτους. Ένα μεγάλο κομμάτι αυτών που προβληματίζουν τους ειδικούς γιατρούς είναι οι ψυχωσικές διαταραχές. Οι ψυχωσικές διαταραχές έχουν να κάνουν κυρίως με την συμπεριφορά του ηλικιωμένου και τις σχέσεις του με τον περίγυρό του. Σε αυτή την ομάδα παθήσεων οι ειδικοί έχουν εντάξει τις εξής ασθένειες:
1. Παθολογική καχυποψία
Όσο αστείο ή μη σοβαρό και αν ακούγεται η παθολογική καχυποψία είναι η πιο συνήθης ψυχωσική διαταραχή στους ηλικιωμένους. Αυτή εκδηλώνεται όταν ο ασθενής αναφέρει ότι υποφέρει από ακαθόριστα ενοχλήματα. Πολύ συνηθισμένο είναι επίσης ο ασθενής να δηλώνει ότι η ζωή του ελέγχεται από ανώτερες/εξωτερικές δυνάμεις. Οι ιδέες αυτές κυρίως στρέφονται εναντίον προσώπων. Στατιστικά αυτά τα πρόσωπα είναι τα παιδιά των ηλικιωμένων. Μπορεί να θεωρούν ότι οι δεύτεροι έχουν συνωμοτήσει εναντίον τους για να τους πάρουν π.χ. την περιουσία, ή ότι τους έχουν εγκαταλείψει πλήρως. Αυτό σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να είναι και αλήθεια, παρόλα αυτά η παθολογική καχυποψία δεν βοηθά τον ηλικιωμένο να συμμορφώνεται με τις λοιπές θεραπείες του. Είναι έντονη η συναισθηματική δυσφορία και το αίσθημα μοναξιάς. Οι ασθενείς με παθολογική καχυποψία πολλές φορές την στρέφουν απέναντι στο προσωπικό του νοσοκομείου. Αυτό συμβαίνει καθώς το άτομο δεν μπορεί να συνδυάσει σωστά τα ερεθίσματα από το περιβάλλον του.
2. Μεταβατικές Παρανοειδείς Αντιδράσεις
Αυτές οι αντιδράσεις εμφανίζονται σε γυναίκες μεγάλης ηλικίας που μένουν μόνες τους. Η κοινωνική απομόνωση και οι διαταραχές αντίληψης κάνουν την γυναίκα να πιστεύει πάλι ότι κάποιος συνωμοτεί εναντίον της. Πολλές φορές οι αντιδράσεις περιλαμβάνουν παράπονα για “παράξενους θορύβους” από σκοτεινά δωμάτια του σπιτιού, από το υπόγειο ή την σοφίτα. Έχει σημειωθεί ότι ενώ οι ασθενείς γνωρίζουν/αντιλαμβάνονται ότι οι κίνδυνοι δεν βρίσκονται μέσα στο σπίτι τους, τοποθετούν τον εαυτό τους στο επίκεντρο του κινδύνου. Μπορούν για παράδειγμα να αντιληφθούν τον ταχυδρόμο που φέρνει την αλληλογραφία ως κάποιον ληστή ή βιαστή που θέλει να τις βλάψει.
3. Παραφρένεια
Η επιστημονική κοινότητα δεν έχει ακόμα καταλήξει για το αν η παραφρένεια είναι πρωτοπαθές ψυχικό σύνδρομο ή αν πρόκειται για δευτεροπαθή εκδήλωση κάποιου άλλου συνδρόμου. Όπως και να έχει πρόκειται για μια χρόνια κατάσταση που μπορεί να εμφανίσει επιδείνωση όπως η σχιζοφρένεια και το Alzheimer. Σχεδόν πάντα εμφανίζονται ψυχωσικές παρανοειδείς και παραληρητικές ιδέες και έντονες ψευδαισθήσεις. Τα όρια της παραφρένειας με την σχιζοφρένεια είναι πολύ ασαφή πράγμα που μπορεί να δυσκολέψει κατά πολύ την διάγνωση και την θεραπευτική προσέγγιση. Και σε αυτή την περίπτωση στατιστικά οι περισσότεροι ασθενείς είναι γυναίκες. Σε πολλές περιπτώσεις έχει σημειωθεί οι γυναίκες να υπέφεραν από ακραίες καταστάσεις κατά την διάρκεια της ζωής τους και από PTSD. Σε αντίθεση με την σχιζοφρένεια οι ασθενείς εδώ είναι φιλικοί για όσο τουλάχιστον δεν αντιλαμβάνονται ότι κινδυνεύουν από διάγνωση ψυχικής διαταραχής.
4. Ψυχωσικές διαταραχές λόγω νευρολογικών, τοξικών και συστηματικών παθήσεων
Τα κύρια συμπτώματα είναι η ανησυχία και η καχυποψία λόγω της τοξίκωσης από φάρμακα, σωματικής νόσου ή μετεγχειρητικής ψύχωσης. Είναι πολύ συχνές οι οπτικές ψευδαισθήσεις όπως και στο delirium. Σε αντίθεση με όλες τις παραπάνω παθήσεις, οι ψυχωσικές διαταραχές με αυτά τα αίτια είναι παροδικές. Μπορούν να υποχωρήσουν ανάλογα με το αίτιο που τις προκαλεί. Για παράδειγμα αν η ψυχωσική διαταραχή προκαλείται από την τοξίκωση από ένα φάρμακο, η πρώτη θα σταματήσει αν σταματήσει και η δεύτερη.
Σημαντικό για την θεραπεία των παραπάνω διαταραχών είναι πέραν από την φαρμακευτική αγωγή να προσλαμβάνεται σοβαρά υπόψιν και το κοινωνικό υπόβαθρο της νόσου. Στις περισσότερες περιπτώσεις των ασθενών πρόκειται για κοινωνικά απομονωμένα άτομα. Η σταδιακή επανένταξη στην κοινωνία έστω και μέσω κάποιου θεράποντος ιατρού ή ψυχαναλυτή μπορεί να είναι πολύ ευεργετική. Πολύ σημαντική είναι και η στήριξη από την οικογένεια του ασθενούς έτσι ώστε ο δεύτερος να μην θεωρεί ότι έχει χάσει και τους πιο κοντινούς του ανθρώπους.
Delirium ή οξύ οργανικό ψυχοσύνδρομο
