Ο ύπνος αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι του τρόπου ζωής μας και το να κοιμόμαστε επαρκώς και ποιοτικά μπορεί να προσφέρει πολλαπλά οφέλη στην υγεία μας και όχι μόνο. Μπορεί να επηρεάσει από τον μεταβολισμό μας και το ανοσοποιητικό μας σύστημα μέχρι την παραγωγικότητα και τη διάθεσή μας. Παίζει ρόλο, επομένως, σε διάφορες εκφάνσεις της υγείας και της καθημερινότητάς μας. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό να ξέρουμε πώς μπορούμε να έχουμε υγιεινές συνήθειες ύπνου, για να κοιμόμαστε καλύτερα.
Στην εποχή μας, όμως, υπάρχουν ακόμη μύθοι για τον ύπνο, που έχουν γίνει γνωστοί τόσο online όσο και από στόμα σε στόμα σε τέτοιο βαθμό που θεωρούνται πλέον η αλήθεια. Ας δούμε λοιπόν μαζί κάποιους κοινούς μύθους και τι ισχύει στην πραγματικότητα.
Μύθος #1: Το σώμα σου μπορεί να συνηθίσει σε λιγότερο ύπνο
Έχεις παρατηρήσει ότι μετά από μερικές νύχτες που δεν έχεις κοιμηθεί αρκετά, αρχίζεις και νιώθεις πιο έντονη υπνηλία μέσα στη μέρα; Τι γίνεται μετά από εβδομάδες ή και μήνες που δεν κοιμόμαστε αρκετά ή/ και καλά;
Το πιο πιθανό είναι να έχει σταθεροποιηθεί η υπνηλία που νιώθεις μέσα στη μέρα σε συγκεκριμένα επίπεδα και επομένως να νιώθεις λες και έχεις συνηθίσει πλέον στο να κοιμάσαι λιγότερο. Στην πραγματικότητα όμως, όσο συνεχίζεις και δεν κοιμάσαι επαρκώς, το σώμα σου δεν μπορεί να ξεκουραστεί όσο χρειάζεται. Αυτό επηρεάζει σταδιακά διάφορες πτυχές της υγείας – όπως τον μεταβολισμό, το καρδιαγγειακό και το ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς και την ψυχική υγεία. Παράλληλα, η απόδοση μέσα στην καθημερινότητα πέφτει και είναι δυσκολότερο να πάρουμε αποφάσεις, να συγκεντρωθούμε και να αξιοποιήσουμε στο μέγιστο τη μνήμη και τη δημιουργικότητά μας.
Άρα, μπορεί να πιστεύουμε ότι “έχει συνηθίσει” ο οργανισμός μας σε λιγότερο ύπνο, αλλά αυτό δεν ισχύει, πέραν του ότι επιβαρύνουμε αρνητικά και την υγεία μας.
Μύθος #2: Αν δεν μπορείς να αποκοιμηθείς, μείνε στο κρεβάτι μέχρι να σε “πάρει” ο ύπνος
Κι όμως δε λειτουργεί έτσι. Αν προσπαθείς να αποκοιμηθείς για πάνω από 20 λεπτά και δεν μπορείς, τότε το να μείνεις στο κρεβάτι δεν θα σε βοηθήσει.
Είναι καλύτερο να σηκωθείς, να πας σε έναν χώρο ήσυχο με χαμηλό φωτισμό και να κάνεις κάποια δραστηριότητα χαλαρωτική, όπως την ανάγνωση ενός βιβλίου. Ταυτόχρονα, μείνε μακριά από ηλεκτρονικές συσκευές. Όταν αρχίσεις να νιώθεις υπνηλία, δοκίμασε να πας για ύπνο. Αυτή είναι μια καλύτερη λύση που συμβάλλει παράλληλα στο να συνδέσεις το κρεβάτι μόνο με τον ύπνο, την ξεκούραση. Έτσι, αποτρέπεις εν μέρει την εμφάνιση διαταραχών του ύπνου.
Μύθος #3: Κατανάλωσε ένα με δύο ποτηράκια κρασί πριν τον ύπνο για να κοιμάσαι καλύτερα
Με το να πιεις ένα με δύο ποτηράκια αλκοόλ θα πετύχεις αυτό το αίσθημα της χαλάρωσης. Θα είναι, δηλαδή, πιο εύκολο να αποκοιμηθείς. Όμως, η ποιότητα του ύπνου διαταράσσεται, ιδιαίτερα στο δεύτερο μισό της νύχτας και τότε είναι πιο πιθανό να ξυπνήσεις και να διακοπεί ο ύπνος σου, ενώ ταυτόχρονα χειροτερεύει το ροχαλητό και η άπνοια ύπνου. Επομένως, μπορεί το αλκοόλ σε μέτρια ποσότητα να σε βοηθά να χαλαρώσεις πριν τον ύπνο, αλλά ουσιαστικά κοιμάσαι λιγότερο καλά – “θυσιάζεις” δηλαδή την ποιότητα του ύπνου σου.
Μύθος #4: Ο υπνάκος το απόγευμα μπορεί να αναπληρώσει τον χαμένο βραδινό ύπνο
Ένας γρήγορος υπνάκος μπορεί να σου δώσει ενέργεια μέσα στην ημέρα, αλλά δεν αποκαθιστά τον ποιοτικό ύπνο το βράδυ. Αυτό συμβαίνει γιατί η μετάβαση από το ένα στάδιο ύπνου στο άλλο δεν συμβαίνει με τον ίδιο τρόπο στον υπνάκο (ή αλλιώς σιέστα) όπως γίνεται το βράδυ. Μάλιστα, με το να “πάρεις έναν υπνάκο” μπορεί να απορρυθμιστεί περισσότερο το πρόγραμμα ύπνου σου και να είναι επομένως πιο δύσκολο να αποκοιμηθείς το βράδυ, όταν φτάσει η ώρα. Επίσης, ένας υπνάκος για πάνω από 30 λεπτά σε αφήνει μετέπειτα αποπροσανατολισμένο και με λιγότερη ενέργεια από πριν. Μπορεί να το έχεις δοκιμάσει και να έχεις βιώσει την κατάσταση αυτή.
Άρα, το να κοιμόμαστε μέσα στη μέρα για λίγο δε θα λύσει το πρόβλημα της έλλειψης ύπνου, αλλά αν θέλουμε να κοιμηθούμε για λίγο νωρίς το απόγευμα, μπορούμε να το κάνουμε αρκεί να μην είναι για πάνω από 30 λεπτά.
Μύθος #5: Είναι αβλαβές το να κοιμόμαστε με ένα φωτάκι ανοιχτό
Το φωτάκι αυτό μπορεί να φαίνεται ότι δεν είναι κάτι σημαντικό, αλλά στην πραγματικότητα μπορεί να διαταράξει τον κιρκάδιο ρυθμό σου. Αυτό σημαίνει στην πράξη ότι είναι πιο πιθανό να έχεις διακοπές στον ύπνο σου και έτσι να ξυπνήσεις λιγότερο ξεκούραστος. Αυτό που προτείνεται είναι να κοιμόμαστε σε δωμάτιο με απόλυτο σκοτάδι, ή σε μια κατάσταση όσο πιο κοντά γίνεται σε αυτή. Αν κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό, μια υφασμάτινη μάσκα ματιών μπορεί να βοηθήσει.
Μύθος #6: Ακόμη και αν κοιμάμαι λιγότερο μέσα στην εβδομάδα, αν κοιμηθώ πολύ το Σαββατοκύριακο θα νιώθω ξανά γεμάτος ενέργεια
Δεν ισχύει όμως απαραίτητα κάτι τέτοιο. Συγκεκριμένα, το να κοιμηθείς περισσότερο το Σαββατοκύριακο μπορεί να βοηθήσει να αναπληρώσεις τον ύπνο που έχασες, αλλά δεν αντιστρέφει τις αρνητικές συνέπειες αυτού στην υγεία, όταν μέσα στην εβδομάδα συνεχίζεις και δεν κοιμάσαι αρκετά ή/ και ποιοτικά. Για να το καταλάβουμε καλύτερα, για να αναπληρωθεί μία ώρα χαμένου ύπνου χρειάζονται μέχρι και 4 ημέρες, ενώ για να εξαλείψεις τις αρνητικές συνέπειές του χρειάζονται μέχρι και 9 μέρες ποιοτικού και επαρκούς ύπνου. Επιπλέον, αν συνήθως ξυπνάς π.χ. στις 7 το πρωί και το Σαββατοκύριακο ξυπνάς αργότερα π.χ. στις 11 το πρωί, τότε θα διαταραχθεί ο κιρκάδιος ρυθμός σου. Κάποια ή και όλα τα σήματα που στέλνονται στον οργανισμό σου για να ξυπνήσεις και να νιώσεις γεμάτος ενέργεια το πρωί σταματούν να λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο. Έτσι, νιώθεις κουρασμένος ακόμη και αν έχεις κοιμηθεί πιο πολύ σε σχέση με την υπόλοιπη εβδομάδα.
Κοιμόμαστε καλύτερα, γνωρίζοντας τι πράγματι θα μας βοηθήσει
Ο καλός ύπνος μπορεί να μας βοηθήσει να νιώθουμε γεμάτοι ενέργεια και έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της καθημερινότητας. Γι’ αυτόν τον λόγο είναι σημαντικό να μην τον αμελούμε, αλλά να εστιάσουμε στο να χτίσουμε μια απλή ρουτίνα πριν τον ύπνο και εφαρμόζοντας στην καθημερινότητά μας όσα μάθαμε σε αυτό το άρθρο. Για να κοιμόμαστε καλά και να ζούμε καλύτερα!
Βιβλιογραφία:
Loveless, G. (2022). The surprising science of oversleeping. Ανακτήθηκε από https://www.precisionnutrition.com/why-do-i-sleep-so-much_gl=1*168irxc*_up*MQ..*_ga*MTM4MTA2MTY5Ni4xNzYwMDk4ODEw*_ga_YBFM5VJT4W*czE3NjAwOTg4MDkkbzEkZzEkdDE3NjAwOTg4NzAkajYwJGwwJGgw (τελαυταία πρόσβαση 10.10.2025)
Newson, R. (2025). Sleep debt: the hidden cost of insufficient rest. Ανακτήθηκε από https://www.sleepfoundation.org/how-sleep-works/sleep-debt-and-catch-up-sleep#references-78818 (τελευταία πρόσβαση 10.10.2025)
Robbins, R., Grandner, M. A., Buxton, O. M., Hale, L., Buysse, D. J., Knutson, K. L., Patel, S. R., Troxel, W. M., Youngstedt, S. D., Czeisler, C. A., & Jean-Louis, G. (2019). Sleep myths: an expert-led study to identify false beliefs about sleep that impinge upon population sleep health practices. Sleep Health, 5(4), 409–417. https://doi.org/10.1016/j.sleh.2019.02.002
Suni, Ε. (2025). Myths and facts about sleep. Ανακτήθηκε από https://www.sleepfoundation.org/how-sleep-works/myths-and-facts-about-sleep#myth–how-long-you-sleep-is-all-that-matters-3 (τελευταία πρόσβαση 10.10.2025)
What are some myths about sleep?. Ανακτήθηκε από https://www.nichd.nih.gov/. https://www.nichd.nih.gov/health/topics/sleep/conditioninfo/sleep-myths (τελευταία πρόσβαση 10.10.2025).
