Χρόνος : πώς τον αντιλαμβανόμαστε; Μα γιατί φεύγει τόσο γρήγορα όταν περνάς καλά και γιατί δεν κυλάει με τίποτα όταν περιμένεις στην ουρά της τράπεζας; Με λίγα λόγια τι είναι αυτή η αίσθηση του χρόνου;
Η μελέτη
Οι Soares, Atallah και Paton στο άρθρο για την αίσθηση του χρόνου «Midbrain dopamine neurons control judgment of time» στο περιοδικό Science αναφέρουν:
«Η αίσθηση που έχουμε για τον χρόνο είναι καθετί άλλο από σταθερή. Για παράδειγμα, ο χρόνος φεύγει γρήγορα όταν διασκεδάζουμε, και επιβραδύνει όταν βαριόμαστε. Οι ντοπαμινεργικοί νευρώνες του μεσεγκεφάλου έχουν εμπλακεί στην βίωση του χρόνου. Ωστόσο λείπει μια άμεση σύνδεση ….»
Και συνεχίζουν παρακάτω ότι μέσω των πειραμάτων τους μπόρεσαν φαρμακογενετικά να επηρεάσουν την συμπεριφορική ευαισθησία στο χρόνο (των πειραματόζωων) και ότι ενεργοποίηση ή αναστολή αυτών των νευρώνων ήταν αρκετή για να επιβραδύνει ή να επιταχύνει την βίωση του χρόνου.
Έτσι έδειξαν ότι τουλάχιστον σε αυτά τα πειραματόζωα η δραστηριότητα των ντοπαμινεργικών νευρώνων αντανακλά και μπορεί να ελέγξει άμεσα την κρίση του χρόνου.
Τι σημαίνει αυτό;
Έδειξαν ότι μπορούν να κάνουν τρωκτικά να υπερεκτιμούν ή να υποεκτιμούν το χρόνο. Και τι έγινε; θα σκεφτείτε.
Το πρόβλημα που δημιουργείται με τον χρόνο είναι παλιό. Για κάθε αίσθηση έχουμε ένα όργανο που παίρνει το εξωτερικό ή εσωτερικό ερέθισμα και μία περιοχή στον εγκέφαλο που το επεξεργάζεται έτσι ώστε να κάνει αντιληπτή στην συνείδηση μας μια κατάσταση. Με τον χρόνο δεν είχε εξακριβωθεί κάτι τέτοιο. Έτσι αν και «νιώθουμε» τον χρόνο να κυλά δεν είχαμε σχετικό κέντρο.
Η νέα αυτή μελέτη ρίχνει φως σε ένα ανεξιχνίαστο θέμα και δίνει ελπίδα και κίνητρο για μελλοντικές ανακαλύψεις.
Το επόμενο ερώτημα είναι τι ισχύει στον άνθρωπο και πώς θα μπορέσουμε να το ανακαλύψουμε.
Τι γρήγορα, τι αργά ο χρόνος περνά. Μας νοιάζει πώς;
«Ο χρόνος, όπως και ο χώρος, είναι μία από τις θεμελιώσεις διαστάσεις όλων μας των εμπειριών. Ωστόσο, οι οργανισμοί δεν δουλεύουν όπως τα ρολόγια, και η κρίση μας για το πέρασμα του χρόνου ποικίλει ανάλογα με τις περιστάσεις.», διαβάζουμε στο Science.
Η εκτίμηση της αίσθησης του χρόνου είναι ζωτική για την επιβίωση των ανθρώπων με τρόπους που ίσως να μην αντιλαμβανόμαστε. Για παράδειγμα σκεφτείτε ένα ανέμελο κουνελάκι που τρώει σε κοινή θέα. Όσο περισσότερο βρίσκεται εκεί τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να γίνει στόχος κυνηγού. «Η αίσθηση του χρόνου είναι σημαντική για την εξαγωγή πληροφοριών από το περιβάλλον και για την πρόβλεψη του πότε περιμένουμε κάτι να συμβεί ή πότε πρέπει να συνεχίσουμε ή να σταματήσουμε μια δράση», λέει ο Paton.
Μα πόσοι χρόνοι υπάρχουν;
Αντικειμενικός χρόνος ένας (βέβαια κάποιοι φυσικοί υποστηρίζουν ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει). Υποκειμενικοί όσοι και οι άνθρωποι (να μην πούμε όσα και τα έμβια όντα γιατί θα ήταν ίσως υπερβολική γενίκευση). Για κάθε άνθρωπο ο χρόνος κυλά διαφορετικά σε σχέση με τους άλλους ανθρώπους και διαφορετικά σε σχέση με τον εαυτό του αναλόγως των συνθηκών.
«Υπάρχει ένα κλισέ ότι οι ερωτευμένοι μένουν όλοι την νύχτα ξύπνιοι μιλώντας και δεν νιώθουν τον χρόνο που περνά. Μπορεί να είναι αυτοί οι ντοπαμινεργικοί νευρώνες που αγωνίζονται να συρρικνώνουν τον χρόνο με έναν εκπληκτικό τρόπο.»