Τι είναι το μεταβολικό σύνδρομο; Πόσο θα πρέπει να μας ανησυχεί; Από τι προκαλείται και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί; Όλα αυτά τα ερωτήματα θα πρέπει να απαντηθούν, αφού πρόκειται για ένα πολύ συχνό σύνδρομο, με εμφάνιση που αγγίζει στους ανεπτυγμένους οικονομικά λαούς το 25% του πληθυσμού, με προοδευτική αύξηση με την πάροδο της ηλικίας. Προφανώς, λοιπόν, απαιτείται ενημέρωση και οργανωμένη αντιμετώπιση, η οποία θα πρέπει να ξεκινά από την πρόληψη.
Το μεταβολικό σύνδρομο είναι ένα άθροισμα παραγόντων κινδύνου που συνυπάρχουν στον ίδιο ασθενή και προκαλούν αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο πέραν του αθροίσματος της κάθε συνιστώσας ξεχωριστά. Οι συνιστώσες αυτές είναι οι εξής:
– κεντρική παχυσαρκία
– αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία (χαμηλή HDL-χοληστερόλη, υψηλά τριγλυκερίδια)
– διαταραγμένος μεταβολισμός γλυκόζης
– υπέρταση
Πιο συγκεκριμένα, τα κριτήρια διάγνωσης του μεταβολικού συνδρόμου είναι τα ακόλουθα πέντε:
|
Άνδρες |
Γυναίκες |
|
| HDL-χοληστερόλη | <40 mg/dl | <50 mg/dl |
| Τριγλυκερίδια | >150 mg/dl | >150 mg/dl |
| Αρτηριακή πίεση | >130/85 mmHg | >130/85 mg/dl |
| Γλυκόζη νηστείας | >100 mg/dl | >100 mg/dl |
| Περίμετρος μέσης | >102 cm | >88 cm |
Για να τεθεί η διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου θα πρέπει να πληρούνται τουλάχιστον τρία από τα παραπάνω κριτήρια. Τα άτομα αυτά εμφανίζουν πολλαπλάσια συχνότητα αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και στεφανιαίας νόσου. Εμφανίζουν, επίσης, αυξημένη συχνότητα σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και νεφρική βλάβη. Παθογενετικοί μηχανισμοί για την ανάπτυξη του συνδρόμου είναι η αντίσταση στη δράση της ινσουλίνης (στους σκελετικούς μύες και το λιπώδη ιστό) και η κεντρική παχυσαρκία.
Όσον αφορά τα συμπτώματα, συνήθως αυτά περιορίζονται στην αυξημένη περίμετρο της μέσης και, στην περίπτωση της αυξημένης γλυκόζης, στις εκδηλώσεις του διαβήτη. Η ερώτηση που γεννάται αυτομάτως είναι το πότε θα πρέπει να απευθυνθεί κάποιος στον γιατρό του. Αν γνωρίζει πως πληροί μία από τις προαναφερθείσες συνιστώσες, καλείται να ρωτήσει αν είναι απαραίτητο να εξεταστεί για τις υπόλοιπες.
Παράγοντες κινδύνου: Όπως ήδη αναφέρθηκε, η συχνότητα του μεταβολικού συνδρόμου αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας. Εκτός από την ηλικία, παράγοντες κινδύνου αποτελούν η φυλή (στις ΗΠΑ οι Μεξικανοί-Αμερικανοί εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης του συνδρόμου), η παχυσαρκία (κυρίως κεντρικού τύπου – αυξημένη περίμετρος μέσης), ο διαβήτης και άλλες ασθένειες όπως η καρδιαγγειακή νόσος, η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος ή το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
Όπως είναι φανερό, η παχυσαρκία επιτελεί καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση του μεταβολικού συνδρόμου, αφού άλλωστε συμμετέχει και στην εμφάνιση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Σε αυτό το σημείο μπορεί να επικεντρωθεί μεγάλο μέρος της πρόληψης, προτού καν κριθεί απαραίτητη η επίσκεψη στον γιατρό. Η άσκηση και η ισορροπημένη διατροφή θα πετύχουν έναν υγιή δείκτη μάζας σώματος, αποτρέποντας την εμφάνιση της κεντρικού τύπου παχυσαρκίας.
Ακόμα, όμως, κι αν η πρόληψη δεν έχει επιτευχθεί, το μεταβολικό σύνδρομο μπορεί να αντιμετωπιστεί. Σε αυτό το πλαίσιο απαιτείται διόρθωση όλων των παθολογικών παραμέτρων του. Η θεραπεία, λοιπόν, είναι συντηρητική και φαρμακευτική. Στην πρώτη, πραγματοποιείται υγιεινοδιαιτητική παρέμβαση που στηρίζεται στην απώλεια βάρους κατά 7-10% σε 6 έως 12 μήνες, με περιορισμό των προσλαμβανόμενων θερμίδων ημερησίως κατά 500-1000 kcal και με σωματική άσκηση τουλάχιστον 30 λεπτών ημερησίως επί 5 ημέρες εβδομαδιαίως. Η αντίσταση στην ινσουλίνη, οι διαταραχές των λιπιδίων, ο σακχαρώδης διαβήτης και η υπέρταση διορθώνονται φαρμακευτικά.
Τελικά, πόσο θα πρέπει να μας ανησυχεί το μεταβολικό σύνδρομο; Με βάση τη συχνότητα και τις επιπλοκές του, δε νοείται η έλλειψη πρόληψης και έγκαιρης αντιμετώπισης. Μα ακόμα περισσότερο δε νοείται η έλλειψη πρόληψης από τη στιγμή που σε μεγάλο βαθμό η εμφάνισή του εξαρτάται καθαρά από τον τρόπο ζωής.
