Τα μάτια και η όραση συνδέονται πολύ στενά με τον εγκέφαλο, αλλά πόσο ισχυρή είναι αυτή η σύνδεση; Γνωρίζουμε ότι οι αλλαγές στη λειτουργία του εγκεφάλου μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγές στην όραση, αλλά τί συμβαίνει με τη λειτουργία του εγκεφάλου όταν υπάρχουν αλλαγές στην όραση;
Μια μελέτη η οποία δημοσιεύτηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2021 στο JAMA Internal Medicine διαπίστωσε μια σημαντική συσχέτιση μεταξύ της αφαίρεσης τους καταρράκτη και του μειωμένου κινδύνου ανάπτυξης άνοιας. Το παρόν άρθρο, εξετάζει πιο προσεκτικά την έρευνα γύρω από τη σύνδεση μεταξύ του καταρράκτη και της άνοιας.
Κατανόηση της σύνδεσης μεταξύ της οπτικής βλάβης, του καταρράκτη και της άνοιας
Κατά την τελευταία δεκαετία, έχει σημειωθεί αύξηση στην έρευνα σχετικά με νέους πιθανούς παράγοντες κινδύνου για την άνοια που σχετίζεται με τη νόσο Αλτσχάιμερ και άλλες αιτίες άνοιας, με τις οπτικές βλάβες να είναι μία από αυτές.
Μια πανεθνική πληθυσμιακή μελέτη κοόρτης του 2014 αξιολόγησε τη σχέση μεταξύ της χειρουργικής επέμβασης του καταρράκτη και της επακόλουθης ανάπτυξης άνοιας σε ηλικιωμένους ενήλικες με νεοδιαγνωσμένο καταρράκτη. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το ποσοστό της άνοιας ήταν σημαντικά χαμηλότερο στην ομάδα η οποία χειρουργήθηκε για τον καταρράκτη, γεγονός που υποδηλώνει ότι η αφαίρεση του καταρράκτη μειώνει τον κίνδυνο άνοιας.
Μια διαχρονική μελέτη του 2018 είχε ως στόχο να αξιολογήσει τον τρόπο με τον οποίο οι οπτικές βλάβες και η γνωστική λειτουργία σχετίζονται μεταξύ τους με την πάροδο του χρόνου. Σε αυτή τη μελέτη 2,520 ηλικιωμένων ενηλίκων, η οπτική βλάβη συσχετίστηκε με τη μείωση της γνωστικής λειτουργίας τόσο εγκάρσια όσο και με την πάροδο του χρόνου, με την επιδείνωση της όρασης να έχει ισχυρότερη συσχέτιση με τη μείωση της γνωστικής λειτουργίας.
Μια πενταετής μελέτη παρακολούθησης του 2020 η οποία αξιολόγησε τη συσχέτιση του γλαυκώματος και του καταρράκτη με την άνοια διαπίστωσε ότι το γλαύκωμα είναι ένας ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για την άνοια και τη νόσο Αλτσχάιμερ, και η συννοσηρότητα του γλαυκώματος και του καταρράκτη μπορεί να αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο άνοιας και Αλτσχάιμερ.
Τέλος, η μελέτη η οποία δημοσιεύτηκε στο JAMA Internal Medicine το 2021, αξιολόγησε τη συσχέτιση μεταξύ της αφαίρεσης του καταρράκτη και της ανάπτυξης άνοιας. Η μελέτη αξιολόγησε 3,038 ενήλικες ηλικίας 65 ετών και άνω με καταρράκτη που συμμετείχαν στη μελέτη Adult Changes in Thought. Ακόμη και μετά την προσαρμογή για πρόσθετες μεταβλητές που επηρεάζουν, όπως τα έτη εκπαίδευσης, η φυλή, το ιστορικό καπνίσματος, το φύλο και η ηλικία κατά τη διάγνωση του καταρράκτη, η μελέτη διαπίστωσε ότι:
τα άτομα που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης καταρράκτη είχαν σχεδόν 30% χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας σε σύγκριση με εκείνα τα οποία δεν υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης καταρράκτη. Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν μια εξαιρετικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ του καταρράκτη και του κινδύνου άνοιας.
Advertising
Πώς η αφαίρεση του καταρράκτη επηρεάζει τον κίνδυνο άνοιας;
Πρόσφατα, οι ερευνητές έχουν συσχετίσει τον κίνδυνο άνοιας με παθήσεις όπως ο καταρράκτης, άλλες αιτίες οπτικής βλάβης, ακόμη και με την απώλεια της ακοής. Αυτό που παραμένει μάλλον ασαφές είναι το πώς τέτοιες καταστάσεις μπορούν να συμβάλουν σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας, αν και έχουν προταθεί αρκετές υποθέσεις.
Ακολουθούν τρεις προτεινόμενες υποθέσεις για το πώς η αφαίρεση του καταρράκτη μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας:
- Ο καταρράκτης μπορεί να μειώσει την νευρωνική είσοδο, ενδεχομένως επιταχύνοντας τη νευροεκφύλιση, και τελικά, οδηγώντας σε γνωστική έκπτωση. Με την απώλεια της όρασης, επέρχονται δομικές αλλαγές στον οπτικό φλοιό –αυτές οι αλλαγές υποτίθεται ότι μειώνουν την είσοδο στον εγκέφαλο, οδηγώντας σε συρρίκνωση του εγκεφάλου, έναν γνωστό παράγοντα κινδύνου για την άνοια.
- Η αντιστάθμιση ενός ελλείμματος οπτικής εισόδου μπορεί να αυξήσει το γνωστικό φορτίο και να επιδεινώσει τη γνωστική έκπτωση.
- Η οπτική βλάβη μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες ψυχοκοινωνικές προκλήσεις, όπως η απόσυρση από τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, η μείωση της άσκησης ή της δραστηριότητας ή η κατάθλιψη –-όλοι καθιερωμένοι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση άνοιας.
Η συχνότητα εμφάνισης καταρράκτη σε άτομα 70 ετών και άνω είναι αρκετά υψηλή:
- Οι Αμερικανοί ηλικίας μεταξύ 70-74 ετών έχουν ποσοστό καταρράκτη 36,5%
- Οι Αμερικανοί ηλικίας μεταξύ 75 -79 ετών έχουν ποσοστό καταρράκτη 49,5%
- Οι Αμερικανοί ηλικίας 80+ ετών έχουν ποσοστό καταρράκτη 63,8%.
Αυτά τα ευρήματα συνάδουν με τα ευρήματα προηγούμενων ερευνών τα οποία υποδηλώνουν ότι η απώλεια της όρασης, καθώς και η απώλεια της ακοής, αποτελούν σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για την εμφάνισης άνοιας.
Όπως πολλές άλλες ασθένειες και διαταραχές, η έγκαιρη παρέμβαση και η έγκαιρη θεραπεία της νόσου Αλτσχάιμερ και άλλων αιτιών άνοιας είναι πιθανό να οδηγήσουν σε καλύτερα αποτελέσματα υγείας. Τα άτομα με καταρράκτη και άλλες οπτικές διαταραχές, καθώς και όσοι/όσες έχουν άλλους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση άνοιας, θα πρέπει να αξιολογούνται τακτικά για τις πιθανές αλλαγές στη λειτουργία του εγκεφάλου, ώστε να είναι δυνατή η έγκαιρη ανίχνευση.
Βιβλιογραφία
Lee, C. S., Gibbons, L. E., Lee, A. Y., Yanagihara, R. T., Blazes, M. S., Lee, M. L., McCurry, S. M., Bowen, J. D., McCormick, W. C., Crane, P. K., & Larson, E. B. (2022). Association Between Cataract Extraction and Development of Dementia. JAMA internal medicine, 182(2), 134–141. https://doi.org/10.1001/jamainternmed.2021.6990
Cataract Statistics. Ανακτήθηκε 17 Ιουνίου 2025 από: Cataract Statistics – Monterey, CA – Monterey County Eye Associates
Yu, W. K., Chen, Y. T., Wang, S. J., Kuo, S. C., Shia, B. C., & Liu, C. J. (2015). Cataract surgery is associated with a reduced risk of dementia: a nationwide population-based cohort study. European journal of neurology, 22(10), 1370–e80. https://doi.org/10.1111/ene.12561
Xiao, Z., Wu, W., Zhao, Q., Liang, X., Luo, J., & Ding, D. (2020). Association of Glaucoma and Cataract with Incident Dementia: A 5-Year Follow-Up in the Shanghai Aging Study. Journal of Alzheimer’s disease : JAD, 76(2), 529–537. https://doi.org/10.3233/JAD-200295
Zheng, D. D., Swenor, B. K., Christ, S. L., West, S. K., Lam, B. L., & Lee, D. J. (2018). Longitudinal Associations Between Visual Impairment and Cognitive Functioning: The Salisbury Eye Evaluation Study. JAMA ophthalmology, 136(9), 989–995. https://doi.org/10.1001/jamaophthalmol.2018.2493
