Τα Ομηρικά Έπη έχουν επηρεάσει κατά καιρούς την τέχνη. Γλυπτά και πίνακες έχουν πολλές φορές εμπνευστεί από σκηνές και πρόσωπα της Ιλιάδας και της Οδύσσειας. Θα δούμε κάποιους από αυτούς τους πίνακες.
Η Ανδρομάχη θρηνεί τον Έκτορα του Jacques-Louis David (1783)
Στον πίνακα του νεοκλασικού ζωγράφου Jacques-Louis David βλέπουμε μια σκηνή από την Ιλιάδα. Η Τρωαδίτισσα πριγκίπισσα Ανδρομάχη θρηνεί τον σύζυγο της, τον Έκτορα που σκοτώθηκε από τον Αχιλλέα. Την παρηγορεί ο γιος της, Αστυάνακτας. Η Ανδρομάχη δεν φαίνεται να προσέχει το γιο της. Κοιτάζει ψηλά προς τον ουρανό, βυθισμένη στη θλίψη της.
Η ζωή του Αχιλλέα του Peter Paul Rubens (1630)
Ο πίνακας «η ζωή του Αχιλλέα» δεν αποτελεί μεμονωμένο αλλά σειρά έργων (οκτώ στο σύνολο) που έχουν ως θέμα τη ζωή του Αχιλλέα. Ο Rubens ξεκινά από την παιδική ηλικία του Αχιλλέα, ζωγραφίζοντας τη σκηνή κατά την οποία η μητέρα του Θέτιδα τον βύθισε στον ποταμό Στύγα για να του χαρίσει την αθανασία. Αυτή η σειρά πινάκων δείχνει την εκπαίδευση του Αχιλλέα από τον κένταυρο Χείρωνα και κάποια βασικά στιγμιότυπα από το έπος του Ομήρου. Αυτή η συλλογή των έργων είναι ζωγραφισμένη στο χαρακτηριστικό αναγεννησιακό-μπαρόκ στυλ του Rubens με ζωηρά χρώματα και έντονο συναίσθημα.
Ο παραπάνω πίνακας απεικονίζει την επιστροφή της Βρισηίδας στον Αχιλλέα. Η Βρισηίδα είχε δοθεί στον Αχιλλέα ως πολεμικό λάφυρο. Απήχθη όμως από τον Αγαμέμνονα μετά τη στέρηση της δικής του παλλακίδας, της Χρυσηίδας. Ο Αχιλλέας ως αντίποινα αρνήθηκε να πολεμήσει εναντίον των Τρώων με κίνδυνο να ηττηθούν οι Αχαιοί. Η επιστροφή της Βρισηίδας και ο θάνατος του Πάτροκλου, οδήγησαν στην επιστροφή του Αχιλλέα στο πεδίο της μάχης.
Ο θάνατος του Αχιλλέα αποτελεί τον πιο συναισθηματικά φορτισμένο πίνακα της σειράς. Ο Αχιλλέας απεικονίζεται να έχει δεχτεί το θανατηφόρο βέλος στο τρωτό του σημείο, τη φτέρνα. Ο θάνατος του δείχνει να σοκάρει τους παριστάμενους οι οποίοι σπεύδουν να τον συγκρατήσουν. Μάταια όμως γιατί ο νεαρός ήρωας χάνει αναπόφευκτα τη ζωή του.
Μενέλαος και Πάρης του Johan Heinrich Tischbein (1757)
Ο Μενέλαος ήταν ο βασιλιάς της Σπάρτης, του οποίου η σύζυγος, Ελένη, απήχθη από τον Τρώα πρίγκιπα Πάρη. Αυτή η πράξη προκάλεσε τον Τρωικό Πόλεμο. Στις αρχές του πολέμου υπήρξε η πρόταση να τερματιστούν οι μάχες αφού μονομαχούσαν μόνο οι άμεσα εμπλεκόμενοι, ο Μενέλαος και ο Πάρης. Ο Πάρης αρχικά απέρριψε την ιδέα. Στον πίνακα φαίνεται ότι η μονομαχία γίνεται τελικά. Ο Μενέλαος υπερτερεί του αντίζηλου του. Όμως παρεμβαίνει η θεά Αφροδίτη να σώσει τον αγαπημένο της ήρωα, τον Πάρη, γλιτώνοντας τον από το σπαθί του Μενελάου.
Η Πηνελόπη και οι μνηστήρες του John William Waterhouse (1912)
Σε αυτό το έργο, ο Waterhouse βάζει την Πηνελόπη ως πρωταγωνίστρια και πραγματεύεται το θέμα της συζυγικής πίστης. Η Πηνελόπη κάθεται στον αργαλειό της και υφαίνει σαν να είναι μόνη της ενώ δεν είναι. Οι μνηστήρες παραμονεύουν από τα παράθυρα προσφέροντας της δώρα.
Ο Τειρεσίας προλέγει το μέλλον στον Οδυσσέα του Henry Fuselli (1800)
Ο πίνακας αυτό ανήκει στο κίνημα του ρομαντισμού. Η χλωμή μορφή του Τειρεσία, ως ηλικιωμένου μάντη, στέκεται στην αριστερή πλευρά, κρατώντας ένα ραβδί και αποπνέοντας έναν αέρα εξουσίας. Η παρουσία του είναι επιβλητική και αυστηρή ενώ φαίνεται να παραδίδει μια προφητεία. Δίπλα του, στέκεται μια άλλη μορφή, ψυχή του Κάτω Κόσμου. Πίσω του βρίσκονται και άλλες ψυχές. Στα δεξιά, ο Οδυσσέας, που απεικονίζεται ως ένας στιβαρός και μυώδης πολεμιστής, με το σπαθί στο χέρι. Το βλέμμα του είναι καρφωμένο στον Τειρεσία, υποδηλώνοντας έτσι την προσοχή του σε αυτά που του λέει ο μάντης.
Οδυσσέας και Ναυσικά του Jean Veber (1888)
Όταν ο Οδυσσέας έφυγε από το νησί της Καλυψούς, συνάντησε πολλές κακουχίες στη θάλασσα. Ο Ποσειδώνας ήταν πολύ θυμωμένος μαζί του και του έστειλε καταιγίδα που του κατέστρεψε τη σχεδία. Τον βοήθησε όμως η θεά Αθηνά και τον έστειλε με ασφάλεια στην ακτή της χώρας των Φαιάκων. Το επόμενο πρωί η πριγκίπισσα εκείνης της χώρας, η Ναυσικά, που έπαιζε με τις υπηρέτριές της στη θάλασσα, τον βρήκε εξαντλημένο και ταλαιπωρημένο να κείτεται στην ακτή. Οι φίλες της φοβήθηκαν, εκείνη όμως θαρραλέα τον πλησίασε και του πρόσφερε τη βοήθεια της. Ο βασιλιάς των Φαιάκων, Αλκίνοος, καλωσόρισε τον Οδυσσέα στο παλάτι του και τον κάλεσε σε ένα μεγάλο γλέντι. Εκεί, ο Οδυσσέας, φορτισμένος συναισθηματικά, διηγήθηκε τις ιστορίες για τις κακουχίες του στους οικοδεσπότες του. Όταν συνήλθε, οι Φαίακες του έδωσαν δικά τους πλοία και τον έστειλαν πίσω στην πατρίδα του, την Ιθάκη.
Πηγές:
Gkatzelaki, D. (2025). The Most Renowned Paintings Inspired by Homer’s Odyssey. Greek Reporter. Ανακτήθηκε από: www.greekreporter.com (Τελευταία πρόσβαση στις 21/9/2025)
Gkatzelaki, D. (2025). The Most Famous Artworks Depicting Scenes From Homer’s Iliad. Greek Reporter. Ανακτήθηκε από: www.greekreporter.com (Τελευταία πρόσβαση στις 21/9/2025)
Vermeulen, M. (2023). Homer’s Odyssey: The Epic Voyages of Odysseus in 16 Artworks. The Collector. Ανακτήθηκε από: www.thecollector.com (Τελευταία πρόσβαση στις 21/9/2025)
