Πρώτο κουδούνι αγορά κωδικού. Δεύτερο κουδούνι σύνδεση στη streaming πλατφόρμα. Τρίτο κουδούνι πατάμε το play και… εγένετο προβολή! Προβολή λοιπόν, όχι παράσταση. Πως θα μπορούσε άλλωστε ένας ολόκληρος κόσμος που δημιουργεί το θέατρο να χωρέσει σε μια οθόνη ενός υπολογιστή, tablet ή κινητού; Πριν η πανδημία μας χτυπήσει την πόρτα, οι παραστάσεις βιντεοσκοπούνταν για αρχειακούς κυρίως σκοπούς. Σήμερα όμως βλέπουμε πως οι live/online streaming προβολές θεατρικών παραστάσεων προβάλλονται σε καθημερινή βάση, προσπαθώντας να γεμίσουν το κενό που έχει δημιουργήσει η παύση των καλλιτεχνικών δρωμένων. Μάλιστα, συγκεκριμένοι φορείς (κρατικοί κυρίως) στήνουν εξ αρχής τις παραγωγές τους συνεχίζοντας τον καλλιτεχνικό σχεδιασμό τους και κάνοντας έτσι διαδικτυακή πρεμιέρα μαζί με κάποιες ακόμη πρόσθετες προβολές. Ένα από τα θετικά της υπόθεσης είναι το γεγονός ότι καλύπτονται θέσεις εργασίας (ηθοποιοί, σκηνοθέτες, τεχνικοί – αφανείς ήρωες με καταλυτικό ρόλο στη σωστή λειτουργία μιας παράστασης και ισάριθμοι σχεδόν με τους επί σκηνής εργαζομένους-), πράγμα το οποίο είναι αρκετά σημαντικό στις μέρες που ζούμε, καθώς ο χώρος των καλλιτεχνών αποτελεί έναν από τους πιο βαριά πληττόμενους λόγω των περιορισμών που επιβάλλει η προστασία από τον κορωνοϊό. Υπάρχει όμως και ένας μεγάλος κίνδυνος, αυτός της συνήθειας.
Θέλω να πιστεύω πως η παραπάνω πρόταση παραμένει απλώς μια γραφική ίσως διατύπωση και όχι μια ρεαλιστική έκφραση που δύναται να αποδειχτεί στην πράξη. Ας προσπαθήσουμε να θυμηθούμε την τελευταία φορά που παρακολουθήσαμε μια θεατρική παράσταση δια ζώσης. Πώς νιώσαμε; Τι συναισθήματα μας γεννήθηκαν; Αισθανθήκαμε την αλληλεπίδραση μεταξύ κοινού και ηθοποιών; Νιώσαμε πως εκείνη την στιγμή γίνεται κάτι μοναδικό, κάτι το οποίο δεν θα ξανασυμβεί σε καμία επόμενη μέρα της παράστασης; Όλα αυτά (εφόσον η παράσταση που επιλέξαμε μπόρεσε να μας δώσει απαντήσεις στα παραπάνω) αποτελούν μερικά μόνο στοιχεία τα οποία εκλείπουν από την παρακολούθηση μιας παράστασης στο διαδίκτυο είτε ολικά είτε μερικά.
Θέατρο υπάρχει όταν υπάρξουν δυο στοιχεία, ηθοποιός και θεατής. Μπορεί να υπάρξει με δυο άτομα, με δέκα, με πενήντα κοκ. Όμως, χωρίς καμία διαμεσολάβηση, καμία πλατφόρμα και καμία οθόνη. Με απευθείας σύνδεση. Και η σύνδεση αυτή είναι ταχύτατη. Δεν «χάνεται» πουθενά. Εκείνη τη μαγική στιγμή όπου ηθοποιοί και κοινό συναντιούνται (για οποιοδήποτε είδος παράστασης κι αν πρόκειται), συναντιούνται κόσμοι. Διαφορετικοί και πολλοί. Οι κόσμοι αυτοί μπορεί είτε να ταυτίζονται είτε να συγκρούονται. Το μόνο σίγουρο όμως είναι ότι αλληλεπιδρούν. Και η αλληλεπίδραση αυτή γίνεται με διάφορους και ιδιαίτερους τρόπους. Με τη δράση, τη συν-κίνηση, το βλέμμα, την ανάσα.
Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι ζωντανά, γεννιούνται εκείνην ακριβώς τη στιγμή. Για δυο ώρες περίπου μπαίνουμε σε έναν κόσμο που αφηνόμαστε να μας παρασύρει για να τον εξερευνήσουμε. Και η διαδικασία αυτή δεν μπορεί να γίνει μέσα από μια οθόνη. Όπως συμβαίνει και με την επικοινωνία. Μπορεί η χρήση των social media να τη διευκολύνει, ωστόσο, τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει την δια ζώσης επαφή.
Συνεπώς, όχι, το θέατρο δεν έρχεται σπίτι μας. Δεν έρχεται στο σαλόνι μας μαζί με ποτά και πατατάκια, δεν έρχεται στο κρεβάτι του δωματίου μας ή στο μπαλκόνι μας. Πηγαίνουμε εμείς σε αυτό. Ακριβώς γιατί το έχουμε ανάγκη εμείς. Όχι αυτό. Ψάχνουμε κάποιες στιγμές ψυχαγωγίας, γέλιου ή συγκίνησης. Θέλουμε να βρούμε κομμάτια του εαυτού μας που έχουμε ξεχάσει ή που δεν ξέρουμε καν πως υπάρχουν μέσα μας. Ένα καταφύγιο που θα μας απαλλάξει από την ρουτινιασμένη μας ζωή. Αλλά πρώτοι χτυπάμε εμείς την πόρτα του. Μας ανοίγει και μας υποδέχεται στο δικό του σπίτι. Όχι το αντίστροφο…
