Εμίλ Ζολά, μετάβαση από την ένδεια στον πλούτο και η προκλητική εργογραφία του

«Μισώ τους ανόητους που παριστάνουν τους αγέρωχους»

(από το βιβλίο: «Μισώ»)

«Να κοιμηθείς, να κοιμηθείς για πάντα! Πόσο θα ‘ταν αυτό καλό,

Advertisements

όταν δεν έχει πια κανείς τίποτα μέσα του που ν’ αξίζει να μένει ξύπνιος!»

(από το βιβλίο «Ερωτική βραδιά»)

***

Γάλλος συγγραφέας, μεγαλοφυής, ιδιόρρυθμος, αντισυμβατικός, πολυσχιδής προσωπικότητα και ο σημαντικότερος εκφραστής του νατουραλισμού. Κατοικώντας στο Παρίσι του 19^ουαι βιώνει τις αναταραχές της κοινωνίας –απόηχος γαλλικής επανάστασης και γαλλοπρωσικός πόλεμος. Οι έντονες πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές στιγμάτισαν εμφανώς την καλλιτεχνική του εξέλιξη.

Μεγαλώνοντας, ορφανός από πατέρα και με αρκετά οικονομικά προβλήματα, κατάφερε να κερδίσει υποτροφία και μετακόμισε στο Παρίσι με τη μητέρα του. Εκεί εργάστηκε αρχικά ως κλητήρας στον εκδοτικό οίκο “Hachette” και συγχρόνως ως αρθρογράφος. Από τα χρήματα που έβγαλε εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο. Γρήγορα, ακολούθησαν και άλλα πετυχημένα κείμενά του, οδηγώντας τον στην απόφαση να σταματήσει την εργασία ως κλητήρας. Με την πένα του κατάφερε να πλουτίσει και άρχισε να συναναστρέφεται με τους διανοούμενους της εποχής.

Ωστόσο, αν και κινούνταν στους κύκλους των αριστοκρατών, στα συγγράμματά του δε παρουσιάζεται αυτή η εικόνα. Αντιθέτως, προβάλλει τις δυσλειτουργίες της κοινωνίας και την ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού. Προβληματίζεται για την ανισότητα των φύλων, τις συνθήκες εργασίας, την ανεργία, τον αλκοολισμό, τη φτώχια, τον έρωτα – και τα όριά του, τις συνθήκες του γαλλικού στρατού…

Τα χειμαρρώδη μυθιστορήματά του προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις. Κατηγορήθηκε για την ωµότητα και χυδαιότητα της θεµατικής του. Τα πρόσωπα των έργων του παρουσιάζονται με ζωώδες ένστικτα και χωρίς να διακρίνονται σε αυτά ανθρώπινα, πνευματικά χαρακτηριστικά. Συγχρόνως, όμως, η μεγαλοπρέπεια του ύφους του, η εκφραστική του δύναμη και η γλαφυρή απεικόνιση των μεγάλων κοινωνικών προβλημάτων που μαστίζουν την εποχή του, τον οδηγούν αδιαμφισβήτητα σε ένα από τα μεγαλύτερα συγγραφικά ταλέντα της γαλλικής λογοτεχνίας.

Ο Ε. Ζολά υπήρξε πολυγραφότατος και δημιουργός διαχρονικών έργων. Ενδεικτικά αναφερόμαστε στα παρακάτω βιβλία που μπορείτε να βρείτε σε ελληνική –δημοτική – μετάφραση και έχουν εκδοθεί την τελευταία δεκαετία. Τα έργα δίνονται χρονολογικά, με βάση το έτος εκδόσεως της μετάφρασής τους, αρχίζοντας από το πιο πρόσφατο.

Ξεκινάμε λοιπόν…

(2014)   Τερέζα Ρακέν, μτφ Ανθή Ροδοπούλου, Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη.

Therese Raqui (1867). Το βιβλίο αναφέρεται σε ένα παράνομο έρωτα ανάμεσα στη Τερέν και το φίλο του συζύγου της, Καμίγ. Ο έρωτάς τους καταλήγει σε ακραίες καταστάσεις φτάνοντας ακόμα και στη δολοφονία!

(2012)   Οι ώμοι της Μαρκησίας και άλλα διηγήματα, μτφ Φοίβος Ι. Πιομπίνος,  Ίκαρος.

Περιλαμβάνει μια συλλογή  δεκατεσσάρων διηγημάτων του Ζολά από το 1864 έως το 1876, μεταφρασμένα πρώτη φορά στα ελληνικά από τον κ. Φοίβο Πιομπίνο. Τα κείμενα περιέχουν μια διάχυτη μελαγχολία και εκφράζουν τη σκληρότητα της καθημερινότητας σε μια εγωιστική κοινωνία. Πρόκειται για τα διηγήματα: «Ο μποναμάς της ζητιάνας», «Το γέρικο άλογο», «Το θέρετρο», «Ένα θύμα της διαφήμισης», «Το χιόνι», «Ένα κλουβί άγριων θηρίων», «Ιστορία ενός τρελού», «Ο αιωνόβιος», «Τι ονειρεύονται οι φτωχές κοπέλες», «Η Κατρίν», «Οι ώμοι της μαρκησίας», «Ο γείτονάς μου ο Ζακ», «Η ανεργία», και «Πώς πεθαίνουν και πώς κηδεύουν στη Γαλλία». Η έκδοση περιλαμβάνει σημειώσεις για κάθε αφήγημα και κατάλογο με την πλήρη εργογραφία του Ε. Ζολά.

(2011) Νανά, μτφ Μελίνα Καρακώστα, Μεταίχμιο.

(2011) Νανά , μτφ Μαρία Γαβαλά, 4π Ειδικές Εκδόσεις Α.Ε.

(2010) Νανά, μτφ Γιώργος Πράτσικας, Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη.

Nana (1880), τολμηρή και άσεμνη η θεματική του έργου για την εποχή του, αλλά συγχρόνως, ένα από τα ωραιότερα βιβλία του μεγάλου συγγραφέα. Διαπραγματεύεται την ιστορία μιας νεαρής πόρνης, η οποία καταφέρνει να διαφθείρει τους καθώς πρέπει της εποχής. Η Νανά είναι ένα συμβολικό πρόσωπο, μέσα από τη ζωή του οποίου ο συγγραφέας επιθυμεί να εκφράσει την απαρέσκειά του για την αθλιότητα και την ασχήμια που κρύβεται πίσω από την γαλλική κοινωνία, μια κοινωνία, όπου οι αξίες δε παίζουν ρόλο και στόχος όλων είναι ο εύκολος πλουτισμός.  Όταν βγήκε η πρώτη μετάφραση της «Νανά»  – σε συνέχειες στο περιοδικό τύπο- προκάλεσε αναστάτωση στην ελληνική συντηρητική κοινωνία, αναγκάζοντας το περιοδικό να προχωρήσει στη διακοπή της, μετά την ενδέκατη συνέχεια, αυτή η κίνηση προκάλεσε ακόμα εντονότερο ενδιαφέρον στο αναγνωστικό κοινό της ελληνικής αγοράς.

(2011)   Το ανθρώπινο κτήνος, μτφ Γεωργία Αλεξίου – Πρωταίου, Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη.

La Bête humaine (1890). Ένας αλκοολικός άντρας ανακαλύπτει ότι η σύζυγός του τον απατάει, τότε την αναγκάζει να κλείσει ραντεβού μαζί του. Εκεί εκτυλίσσεται η δολοφονία…

(2011) Η κουζίνα, μτφ Αγγελου Γιαννης, Ζαχαροπουλος Σ.Ι.

Pot-Bouille (1882). Ένας νεαρός άντρας από τη Μασσαλία μετακομίζει στο Παρίσι. Εκεί, κατοικώντας δίπλα σε πλούσιους και επιφανείς άντρες θαμπώνεται από την μεγαλοπρέπεια και αγνότητα των οικογενειών τους. Σύντομα, όμως, θα καταλάβει την αλήθεια…

(2009)   Μισώ, Οι παθογένειες της δημοκρατίας, μτφ Αλέξανδρος Βέλιος, Ροές.

(1866 – 1881) Είναι μια σειρά δημοσιευμάτων του Ε. Ζολά στο σύγχρονο τύπο, άκρως επίκαιρα για την ελληνική κοινωνία. Η θέση του συγγραφέα απέναντι στη δήθεν δημοκρατία είναι σαφής : αποτελεί ένα «δούρειο ίππο» ασωτίας και αισχροκέρδειας με επίχρισμα τη λαϊκή ετυμηγορία. Το κείμενο πραγματεύεται μια κοινωνία αλληλοσπαρασσόμενων συμφερόντων και κομματικών παιχνιδιών που στόχο έχει το χρηματισμό, τη δημαγωγία και τη χειραγώγηση των πολιτών από τους πολιτικούς αρχηγούς.

(2008)   Η χαρά της ζωής, μτφ Βασιλική Τσίγκανου, Οξύ.

La Joie de vivre (1884) Ο τίτλος του έργου ειρωνικός. Το βιβλίο περιγράφει την απαισιοδοξία, το φόβο του θανάτου και την αγάπη για ζωή. Το σκηνικό του τοποθετείται σε ένα παραθαλάσσιο χωριό, όπου η ζωή είναι ήρεμη κι ακούραστη, ο θάνατος όμως καραδοκεί.

(2008)   Μια σελίδα αγάπης, μτφ Βασίλης Πουλάκος, Printa.

Une Page d’amour (1878), η χήρα Έλεν Γκρανζαν ζει στο Παρίσι, με τη κόρη της, μια ήρεμη –ίσως και ακοινώνητη- καθημερινότητα. Η ζωή της, όμως, αλλάζει απότομα, όταν η μοναχοκόρη της αρρωσταίνει. Το βιβλίο δεν ασχολείται με ένα κοινωνικό πρόβλημα, όπως μας έχει συνηθίσει ο Ε. Ζολά, αλλά με ένα οικογενειακό δράμα.

(2006)   Για μια ερωτική βραδιά, μτφ Μαρία Κράλλη, Το Ποντίκι.

Περιλαμβάνει τρεις μικρές ιστορίες («Για μια ερωτική βραδιά», «Ναντάς», «Νηστεία») που αναφέρονται στα σεξουαλικά και κοινωνικά ήθη της εποχής. Τα πρόσωπα του βιβλίου χαρακτηρίζονται από ρεαλισμό, έχουν ανάγκες, προβληματισμούς και έντονα συναισθήματα. Περιγράφονται ερωτικές σχέσεις με προβλήματα όπως, η ζήλια, η απόρριψη, το ψέμα και η εκμετάλλευση.

 (2006) Κατηγορώ, μτφ Γιάννης Κωνσταντίνου, Ελευθεροτυπία.

Το 1898 η εφημερίδα “L’ Aurore”  δημοσίευσε στο πρωτοσέλιδο της το περίφημο “J’ accuse…!” (= Κατηγορώ). Συγγραφέας του άρθρου υπογράφει ο Ε. Ζολά. Είναι μία ανοιχτή επιστολή στον τότε πρόεδρο της Γαλλίας, Félix Faure (Φέλιξ Φορ) και με το άρθρο αυτό παρενέβη στη δίκη του Γάλλου λοχαγού Affaire Dreyfus (Άλφρεντ Ντρέισους). Ο Ε. Ζολά κατηγορεί το γαλλικό στρατό για την αθώωση του Esterhazy (Εστερχαζι) και την προσπάθειά τους να καταδικάσουν τον Ντρέισους. Γι’ αυτή του την κίνηση ο Ζολά καταδικάστηκε σε ένα χρόνο φυλάκιση η ποινή αυτή, όμως, τελικά δεν τελέστηκε. Δυστυχώς, ο Ε. Ζολά πεθαίνει πριν προλάβει να δει την αθώωση του Affaire Dreyfus.

Κράτα το