Το Jude the Obscure (1895) είναι ίσως το πιο γνωστό μυθιστόρημα του μεγάλου συγγραφέα Thomas Hardy. Γεννημένος το 1840 στο Dorset της Αγγλίας, πρόκειται για έναν από τους κορυφαίους δημιουργούς της λογοτεχνικής δυτικής κουλτούρας, με έργα όπως τα The Mayor of Casterbridge: The Life and Death of a Man of Character (1886), A Pair of Blue Eyes: A Novel (1873), και The Well-Beloved: A Sketch of a Temperament (1897). Καταξιωμένος, επίσης, διηγηματογράφος, ποιητής, καθώς και περιστασιακός δραματουργός, το ταλέντο του είναι απαράμιλλο και έχει δικαίως κερδίσει τον τίτλο ενός από τους πιο γνωστούς συγγραφείς των τελευταίων αιώνων. Το στυλ του είναι ρεαλιστικό, χιουμοριστικό, με επιρροές από τους Ρομαντικούς (ήταν θαυμαστής του Wordsworth), καθώς επίσης και πάντοτε κριτικό προς την καταπιεστική κοινωνία της εποχής του. Συχνά του θέματα η φτώχεια, η κοινωνική διαστρωμάτωση, και η υποκρισία της ανωτέρας τάξης, κινδύνευε μονίμως από σκληρή κριτική. Ωστόσο, για δεκαετίες ήταν συγγραφικά ενεργός, παρά την ειλικρινή του πολιτική έκφραση. Τι το τόσο ιδιαίτερο είχε το Jude the Obscure, το οποίο το κατέστησε το τελευταίο του μυθιστόρημα;
Το μυθιστόρημα διηγείται την ζωή του Jude, ενός νεαρού της εργατικής τάξης με όνειρο να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο. Για πολύ καιρό δεν τα καταφέρνει, παρά τις πολλαπλές προσπάθειες του, καθώς οι καθηγητές αρνούνται να του προσφέρουν κάποια θέση. Εγκαταλείπει το παιδικό του όνειρο όταν γνωρίζει και ερωτεύεται την Arabella, μία έξυπνη, αλλά ατίθαση γυναίκα, η οποία εν τέλει τον εγκαταλείπει για έναν πανεπιστημιακό ανωτέρας τάξης. Αργότερα γνωρίζει και ερωτεύεται την ξαδέρφη του, Sue, η οποία συμβολίζει την λεγόμενη «Νέα Γυναίκα» της εποχής. Αρνούμενοι να παντρευτούν για καθαρά θρησκευτικούς λόγους, το ζευγάρι συζεί, αλλά η ζωή τους οδηγείται από το κακό στο χειρότερο λόγω της περιθωριοποίησής τους από την κοινωνία και την ακραία φτώχεια που αυτή επιφέρει. Από αυτήν την σύντομη περίληψη γίνεται εμφανές γιατί το Jude the Obscure τάραξε σε τέτοιο βαθμό το Βικτωριανό κοινό, με αποτέλεσμα το τέλος της συγγραφής νουβέλας για τον Hardy. Αγγίζει πολλαπλά κοινωνικοπολιτικά θέματα, από την διαφορά των τάξεων, μέχρι το νόημα του γάμου. Δίχως κανέναν δισταγμό επικρίνει την υποκρισία της κοινωνίας. Παρόλο που όσο ήταν παιδί ο περίγυρός του και οι δάσκαλοί του ενθάρρυναν τον Jude να κάνει αιτήσεις στο πανεπιστήμιο, όλες του οι προσπάθειες απορρίπτονται λόγω της φτωχικής του καταγωγής. Την εποχή της υποτιθέμενης κοινωνικής κινητικότητας και των αυξημένων ευκαιριών, ο Hardy με σαρκασμό φανερώνει την υποκρισία πίσω από μία ιδεολογία φτιαγμένη για να κάνει τους φτωχούς να δουλεύουν σκληρότερα με την ελπίδα μίας καλύτερης ζωής, την οποία οι πλούσιοι εν τέλει ποτέ δεν την προσφέρουν. Σκληρή είναι, επίσης, η κριτική του στον τομέα του γάμου. Ο Jude δεν καταλαβαίνει γιατί η Arabella υποθέτει ότι θέλει να την παντρευτεί μετά το πρώτο τους ραντεβού, και καθ’ όλο το βιβλίο βλέπουμε τις ρομαντικές του σχέσεις να υποκινούνται, όχι από αισθήματα μεγαλειώδους έρωτα ή από πρακτικά πλεονεκτήματα που ο κατάλληλος γάμος ενδεχομένως να του προσφέρει, αλλά από το πολύ ανθρώπινο, φυσικό αίσθημα της σεξουαλικής έλξης. Φυσικά, η παρουσίαση των σεξουαλικών όρμων ως κινητήρια δύναμη για τους νεαρούς ανθρώπους ήταν κάτι απολύτως μη αποδεκτό για την Βικτωριανή κοινωνία. Αν υπολογίσουμε τον, για τα μέτρα της εποχής, ελευθεριάζον χαρακτήρα και την προοδευτική ιδεολογία των γυναικών, γίνεται άμεσα κατανοητό γιατί οι συντηρητικοί τότε κριτικοί κατέκριναν το Jude the Obscure ως «επικίνδυνο» και «ανήθικο» έργο.
Το Jude the Obscure θεωρείται από τα πιο σπουδαία συγγραφικά έργα των τελευταίων χρόνων, και το πολιτικοκοινωνικό πλαίσιο που το περιβάλλει, σε συνδυασμό με το σκάνδαλο που δημιούργησε στην καριέρα του Thomas Hardy, εντείνουν την περιέργεια του σύγχρονου αναγνώστη. Πρόκειται για ένα σκληρό, βίαιο, άδικο, και μελαγχολικό μυθιστόρημα. Ο ειλικρινής ρεαλισμός του κάνει την ζοφερή ιστορία ακόμη πιο επώδυνη για τους αναγνώστες, από το να ήταν, παραδείγματος χάριν, υπερβατικό στην αφήγηση. Η ανθρωπιά του Jude, με όλα τα μειονεκτήματα του, μας κάνει να βλέπουμε τον εαυτό μας σε εκείνον. Λυπόμαστε όταν λυπάται και υποφέρουμε όταν υποφέρει – κάτι που γίνεται συχνά. Το Jude the Obscure είναι ένα εξαιρετικά δυνατό ανάγνωσμα, με διαχρονικά πολιτικά μηνύματα, για σκληρά στομάχια.
