Μετά το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Απόσταση ασφαλείας» και την πρωτότυπη συλλογή διηγημάτων της «Επτά άδεια σπίτια», η Αργεντίνα συγγραφέας Σαμάντα Σβέμπλιν επιστρέφει με ένα νέο, σκοτεινό μυθιστόρημα που φέρει τον τίτλο «Κεντούκι» και κάνει τους αναγνώστες να αναρωτιούνται αν τελικά η τεχνολογία βρίσκεται στην υπηρεσία του ανθρώπου ή αν συμβαίνει το εντελώς αντίθετο. Το ιδιαίτερο μυθιστόρημα της Σβέμπλιν έχει στο επίκεντρό του τα «Κεντούκι», όπως άλλωστε μαρτυρά κι ο τίτλος του βιβλίου, τα οποία είναι μικρά λούτρινα ζωάκια, που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως κατοικίδια, αν δεν έφεραν μάτια-κάμερες, που επιτρέπουν στον “χειριστή” του να βλέπει όλα όσα συμβαίνουν στο σπίτι του “κατόχου” του. Με άλλα λόγια, την κυριότητα κάθε κεντούκι κατέχουν δύο άνθρωποι, εντελώς άγνωστοι μεταξύ τους, με τον ένα να είναι κεντούκι, δηλαδή ο χειριστής και τα μάτια του λούτρινου, και τον δεύτερο να έχει κεντούκι, να είναι δηλαδή ο κάτοχός του, εκθέτοντας στον χειριστή την ιδιωτική του ζωή.
«Αγοράζοντας ένα μηχάνημα αποκτούσες κάτι απτό που καταλάμβανε έναν πραγματικό χώρο μέσα στο σπίτι, ήταν ό,τι πιο κοντινό σε οικιακό ρομπότ μπορούσε να σου προσφέρει η αγορά. Από την άλλη, για να αγοράσεις έναν κωδικό σύνδεσης, έπρεπε να ξοδέψεις ένα σεβαστό ποσό με αντάλλαγμα μόλις δεκαοχτώ ψηφία, χωρίς να υπολογίζουμε ότι οι άνθρωποι τρελαίνονται να βγάζουν καινούρια πράγματα από πολυτελή κουτιά.»
Η τεχνολογία στην υπηρεσία του ανθρώπου
Το σπονδυλωτό μυθιστόρημα της Σβέμπλιν ακολουθεί τη ζωή διάφορων ανθρώπων, διαφορετικού φύλου και ηλικίας, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, παρατηρώντας και καταγράφοντας την επίδραση αυτών των φαινομενικά άκακων εικονικών κατοικίδιων στη ζωή των ανθρώπων που το κατέχουν. Έτσι, μέσα στις σελίδες του συναντάμε την μοναχική Εμίλια που δέχτηκε το κεντούκι σαν δώρο από το γιο της και τώρα μπορεί να χειριστεί ένα λούτρινο ζωάκι που βρίσκεται στο διαμέρισμα μιας άγνωστης νεαρής Γερμανίδας, εισβάλλοντας στη ζωή της και ρυθμίζοντας την καθημερινότητά της με εκείνη του άγνωστου κοριτσιού. Για την Αλίνα, το κεντούκι είναι η πιο πρόσφατη αγορά της κι η μοναδική της παρέα όσο ο σύντροφός της μετατρέπει τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες σε τέχνη. Για τον ανήλικο Μάρβιν, τα μάτια του Κεντούκι είναι το μοναδικό του μέσο ώστε να ταξιδέψει σε μια γη με χιόνι, κάτι που ο ίδιος δεν έχει δει ποτέ, ενώ για τον Γκριγκόρ, η αγορά και διάθεση των κεντούκι έχει μετατραπεί σε μια εξαιρετικά προσοδοφόρα επιχείρηση που σύντομα θα τον βγάλει από το οικονομικό τέλμα στο οποίο έχει περιέλθει. Μέσα από τις σκοτεινές ιστορίες που πλάθει η Σβέμπλιν, συχνά αναδύεται η θετική πλευρά της χρήσης της τεχνολογίας από τον άνθρωπο, όταν αυτή δρα ανακουφιστικά σε άτομα τρίτης ηλικίας που επιζητούν μια δίοδο από την αβάσταχτη μοναξιά στην οποία τους έχουν καταδικάσει τα γηρατειά, όταν παρέχει δωρεάν εικονικό τουρισμό σε μακρινούς τόπους που πιθανόν να μην έχουμε ποτέ την τύχη ή τη δυνατότητα να επισκεφτούμε, αλλά κι όταν η καίρια παρέμβασή της σώζει ζωές. Τι γίνεται όμως όταν η τεχνολογία ξεφεύγει από τον έλεγχο του ανθρώπου;
Υποταγή σε μια τεχνολογία εκτός ορίων
Έχουν κάτι το ανησυχαστικό οι ιστορίες αυτού του βιβλίου, καθώς η ολοκλήρωση της ανάγνωσής του με έκανε να αναρωτηθώ για πολλά, κυρίως για το αν τελικά η χρήση της τεχνολογίας γεμίζει τα όποια κενά κοινωνικής συναναστροφής έχουμε, ή με τη συγκατάθεσή μας, συμβάλλει στη διόγκωση της αποξένωσης και της μοναξιάς που ήδη ταλανίζει τον σύγχρονο άνθρωπο. Μήπως στην σπαρακτική μας αναζήτηση για αγάπη κι αποδοχή βουτάμε σε έναν άγνωστο “εικονικό κόσμο”, όπου φίλοι και συγγενείς αντικαθίστανται σιγά σιγά από ρομποτικά κατοικίδια, γονείς αντικαθιστούν την παρουσία τους με αυτά κι εξαγοράζουν τις τύψεις τους με πανάκριβα gadgets; Μήπως η ανωνυμία που υποτίθεται ότι μας παρέχει ένα πληκτρολόγιο είναι ουσιαστικά κεκαλυμμένη ασυδοσία; O γρήγορος ρυθμός κι η συμπαγής αφήγηση της Σβέμπλιν, δημιουργούν ένα ιδιαίτερα ευφυές και σκοτεινό μυθιστόρημα, το οποίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί δυστοπικό – αν όχι προφητικό- για τον εικονικό κόσμο και τα σκοτεινά μονοπάτια του, για τις νομικές ενέργειες που θα πρέπει να γίνουν ώστε να αποφευχθούν οι τρομακτικές συνέπειες που ενέχει η αλόγιστη χρήση του, αλλά και τα ηθικά διλήμματα που εγείρονται γύρω από αυτή. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση Έφης Γιαννοπούλου. Βρείτε το εδώ.
Γνωρίστε τη συγγραφέα
@vivliopoleiopataki.gr
Η Σαμάντα Σβέμπλιν γεννήθηκε το 1978 στο Μπουένος Άιρες και σήµερα ζει στο Βερολίνο. Έχει κερδίσει σηµαντικά βραβεία για όλα τα βιβλία της και έχει µεταφραστεί σε περισσότερες από 35 γλώσσες. Το 2010 το έγκυρο περιοδικό Granta την επέλεξε ως µία από τις καλύτερες ισπανόφωνες συγγραφείς κάτω των 35 χρόνων. Το πρώτο µυθιστόρηµά της Απόσταση ασφαλείας (Εκδόσεις Πατάκη, 2020, µτφρ. Έφη Γιαννοπούλου) το 2015 απέσπασε το βραβείο Tigre Juan, ενώ, αφότου µεταφράστηκε στα αγγλικά, το 2017 κατέκτησε µια θέση στη βραχεία λίστα του διεθνούς βραβείου Man Booker, το 2018 τιµήθηκε µε το βραβείο Shirley Jackson και επιλέχθηκε από την εκποµπή «Tournament of Books» ως το καλύτερο βιβλίο που κυκλοφόρησε στις Ηνωµένες Πολιτείες. Το Κεντούκι (Εκδόσεις Πατάκη, 2024, µτφρ. Έφη Γιαννοπούλου), το δεύτερο µυθιστόρηµά της, βραβεύτηκε το 2020 µε το βραβείο Mandarache και η αγγλική του µετάφραση ήταν επίσης υποψήφια για το Man Booker. Η συλλογή διηγηµάτων της Επτά άδεια σπίτια (Εκδόσεις Πατάκη, 2021, µτφρ. Έφη Γιαννοπούλου) τιµήθηκε το 2015 µε το διεθνές λογοτεχνικό βραβείο Ribera del Duero. Επίσης, τα διηγήµατά της έχουν κατακτήσει τα διεθνή βραβεία Casa de las Americas και Juan Rulfo Narrativa.
