Ίσως η επιτομή των ερωτικών ποιημάτων στην ελληνική λογοτεχνία, το μονόγραμμα του Οδυσσέα Ελύτη, ενός από τους μεγαλύτερους Έλληνες ποιητές κυκλοφόρησε το 1971 στις Βρυξέλλες και τον αμέσως επόμενο χρόνο στην Ελλάδα. Ο Οδυσσέας Ελύτης, έχει κυκλοφορήσει και άλλες πολύ ερωτικές συλλογές, τόσο τα προηγούμενα χρόνια όσο και τα χρόνια που ακολούθησαν: Τα Ρω του έρωτα (1972), προσανατολισμοί (1969). Γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου το 1911 και πέθανε στις 18 Μαρτίου το 1996. Το 1960 διακρίθηκε με το κρατικό βραβείο ποίησης και το 1979 με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Πολλά ποιήματα του μελοποιήθηκαν ενώ συλλογές του έχουν μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες. Θεωρείται από τους ανανεωτές της ελληνικής ποίησης.
Το ποίημα του «μονόγραμμα» σκιαγραφεί με απόλυτη λεπτότητα την ένταση του έρωτα του πρωταγωνιστή, ο οποίος παραμένει ανώνυμος και δεν συμμετέχει σχεδόν καθόλου, ενός έρωτα ικανού να υπερνικήσει ακόμα και τον θάνατο, ενός έρωτα που οι συμβατικοί, απλοί άνθρωποι δεν είναι ακόμα έτοιμοι να δεχτούν, όπως αναφέρει ο ίδιος στο ποίημα του.
Αναφορικά με τον τίτλο του ποιήματος, θα μπορούσε να λεχθεί πως το «μονόγραμμα» είναι ένα γράμμα η συνδυασμός γραμμάτων, συνήθως τα αρχικά ονόματος. Θα μπορούσαμε λοιπόν να υποθέσουμε πως ο τίτλος μας παραπέμπει στο όνομα της αγαπημένης του ο οποίο ο ποιητής σκόπιμα αφήνει άγνωστο. Η έλλειψη ταυτότητας τόσο του ποιητή όσο και της αγαπημένης τους, η απουσία συγκεκριμενοποίησης και εξατομίκευσης τους δίνει στο ποίημα έναν χαρακτήρα παγκόσμιο, στο οποίο μπορούν να προσφύγουν και με το οποίο μπορούν να ταυτιστούν πολλοί άνθρωποι.
Το ποίημα αφορά μία ερωτική ιστορία του πρωταγωνιστή με την αγαπημένη του η οποία, όπως συνάγεται από τους στίχους έχει πεθάνει και ο ποιητής της εκφράζει τον αμείωτο έρωτα του που αντιπαρατίθεται ακόμα και με τον θάνατο. Γίνεται ξεκάθαρο πως οι δύο ερωτευμένοι αντιμετώπιζαν προβλήματα με την αντιμετώπιση της σχέσης τους από τον κοινωνικό περίγυρο, τα οποία ενδεχομένως οδήγησαν στον αυτοκτονία της κοπέλας. Το ποίημα είναι δεδομένο με πολλές ασάφειες, ώστε να μπορεί να δεχτεί ποίκιλλες ερμηνευτικές εξηγήσεις.
Το ποίημα ακολουθεί τον υπερρεαλιστικό τρόπο γραφής, δεν διαθέτει συγκεκριμένο αριθμό στροφών και ομοιοκαταληξία αλλά θυμίζει περισσότερο παράθεση συνειρμών. Κυριαρχεί η χρήση του β ενικού προσώπου που δημιουργεί την ψευδαίσθηση στον αναγνώστη πως ο πρωταγωνιστής απευθύνεται στην νεκρή πλέον αγαπημένη του ιδιαίτερα με την επανάληψη της προσφώνησης «μ’ ακούς;» σε εκείνη. Με τον τρόπο αυτό το ποίημα λαμβάνει τον χαρακτήρα ερωτικού θρήνου και ερωτικής εξομολόγησης που ξεπερνάει τα γήινα όρια και διαβαίνει την χώρα των νεκρών.
