«Ο Γαλατάς» της Ιρλανδής συγγραφέως Anna Burns είναι ένα πυκνογραμμένο σε νοήματα μυθιστόρημα κοινωνικο-πολιτικού χαρακτήρα. «Η ασάφεια μιας απειλής την κάνει φοβερότερη», αυτό μας αποδεικνύει το βιβλίο αυτό, όπου τα πάντα είναι ασαφή, θολά και αδιευκρίνιστα. Θολή η χώρα και η πόλη, θολά τα πρόσωπα και τα ονόματα. Τα μόνα γνωστά είναι τα γεγονότα και οι φήμες, οι οποίες καθιστούν την ηρωίδα του βιβλίου ύποπτη, και μάλιστα για ενέργειες και συμπεριφορές που δεν ευσταθούν.
Η υπόθεση του βιβλίου
Το μυθιστόρημα ξεκινάει από το τέλος της ιστορίας, δίνοντας στον αναγνώστη την πληροφορία πως ο περίφημος Γαλατάς σκοτώθηκε. Το σκηνικό είναι «η χώρα πέρα από το σύνορο» δηλαδή η Δημοκρατία της Ιρλανδίας μέσα από την αλληλεπίδρασή της με την «χώρα πάνω από το νερό» δηλαδή την Μεγάλη Βρετανία κατά τη δεκαετία του ’70.
Η 18χρονη ηρωίδα ζει με την πολυμελή οικογένειά της, ελεγχόμενη από τους εθνικιστές. Δυστυχώς για την ίδια, επαναστατεί με έναν ξεχωριστό τρόπο. Συγκεκριμένα, θέλοντας να παραμείνει έξω απ’ όλα τα πολιτικά, θρησκευτικά και κοινωνικά ζητήματα που σχηματίζονται γύρω της, βρίσκει καταφύγιο στη λογοτεχνία. Την ενδιαφέρει η εκμάθηση γαλλικών και το τζόκινγκ, ενώ διατηρεί μία «ίσως σχέση» με τον «ίσως φίλο», για την οποία δεν παίρνει καμία απόφαση να της δώσει επίσημο χαρακτήρα όπως απαιτείται από το συντηρητικό καθολικό περιβάλλον της.
Όλα αυτά κάνουν τη ζωή της επικριτική, ανυπόφορη και ασφυκτική, αφού μέσα σε μία πουριτανική κοινωνία όπου η κάθε σου επιλογή είναι μία πολιτική δήλωση, όποιος τολμάει να διαφέρει θεωρείται απροσάρμοστος μέχρι και σαλεμένος.
Σ’ αυτό το παρανοϊκό και αρχέγονο πλαίσιο, όπου οι πάντες υποψιάζονται τους πάντες, ο περίφημος Γαλατάς που φυσικά δεν ασκεί το εν λόγω επάγγελμα, είναι ένας παντρεμένος άνδρας, ώριμος σε ηλικία και το σημαντικότερο απ’ όλα ανώτερο στέλεχος της μυστικής υπηρεσίας πληροφοριών των εθνικιστών, αρχίζει να παρενοχλεί σεξουαλικά τη νεαρή κοπέλα, διαδίδοντας παράλληλα φήμες για μια υποτιθέμενη σχέση τους.
Χαρακτηριστικό είναι ότι τίποτα δεν λέγεται ευθέως αλλά τα πάντα υπαινίσσονται, μέσα από μία σειρά καθόλου τυχαίων συναντήσεων, οι οποίες την κάνουν να σκέφτεται ότι την παρακολουθούν όλη την ώρα, πράγμα που της προκαλεί μία έντονη αίσθηση αδυναμίας, φόβου και διανοητικής σύγχυσης.
Τα κουτσομπολιά δεν αργούν να έρθουν, ενώ το «δεν ξέρω» είναι η μόνιμη άμυνα της στις επιθέσεις των ερωτήσεων. Σε μια κοινωνία όπου η γυναίκα-θήραμα θεωρείται δεδομένη χωρίς τη συγκατάθεσή της, δεν είναι δύσκολο τα πράγματα να χάσουν το νόημα και την ομορφιά τους. Υπάρχει όμως και ο από μηχανής θεός που μπορεί να ανατρέψει τα πάντα.
Με απαράμιλλη υφολογική δεξιοτεχνία, η Anna Burns αποτυπώνει την ανασφάλεια, την πίστη και την ελπίδα του ατόμου σε κοινωνίες που αρνούνται πεισματικά να κάνουν αυτοκριτική. «Ο Γαλατάς» αποτελεί ένα μυθιστόρημα που θα οδηγήσει τη σκέψη του αναγνώστη σε ενδιαφέροντα μονοπάτια προβληματισμού, με κύριο αυτό που σχετίζεται με την ψυχική διάβρωση που μπορεί να προκαλέσει η στέρηση της προσωπικής ελευθερίας. Σε συνδυασμό με την συνεχή πίεση που μπορεί να λάβει ένα άτομο, από εξωγενείς κοινωνικούς παράγοντες, με σκοπό την κοινωνική ομοιομορφία.
Πρόκειται για ένα από τα ωραιότερα μυθιστορήματα για τη διαφθορά και την ανηθικότητα της βίας, με την κοινωνική παρακμή και την προσβολή της ανθρώπινης ευπρέπειας που ακολουθούν. Είναι ένα πολυσυζητημένο και πολυεπίπεδο βιβλίο που κέρδισε το κοινό και τις κριτικές και απέσπασε το βραβείο Booker το 2018, αλλά και το βραβείο Orwell το 2019. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg.
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα
Η Anna Burns γεννήθηκε στo Belfast της Ιρλανδίας τo 1962. Tο 1987 εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Λονδίνο και το 2014 στο Σάσεξ. Το πρώτο της μυθιστόρημα “Σπασμοί πολέμου”, με θέμα την ενηλικίωση ενός μικρού κοριτσιού στο Belfast την εποχή των Ταραχών, τιμήθηκε με το βραβείο “The Royal Society of Literature Winifred Holtby Memorial Prize” και ήταν υποψήφιο για το βραβείο Orange. Ακολούθησε το μυθιστόρημα “Little Constructions”, οι νουβέλες “Mostly Hero” και το μυθιστόρημα “Ο Γαλατάς”.
