Τι συμβαίνει στον εγκέφαλό μας όταν διαβάζουμε;

Δεν είναι καθόλου σπάνιο κατά την ανάγνωση ενός καλογραμμένου μυθιστορήματος να δημιουργείται στον αναγνώστη ένα συναίσθημα ταύτισης με τον πρωταγωνιστή, σαν να ζει και ο ίδιος το γεγονότα της ιστορίας. Ο νευροεπιστήμονας Gregory Berns σε μια έρευνά του υποστηρίζει πως αυτό δεν γίνεται μόνο μεταφορικά αλλά και βιολογικά, μέσω κάποιων αντιδράσεων που πυροδοτούνται στον εγκέφαλό μας όταν διαβάζουμε.

Ο δρ Gregory Berns είναι καθηγητής ψυχιατρικής και οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Έμορυ στην Ατλάντα των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτή την στιγμή ασχολείται με μια έρευνα που αφορά την γνωστική λειτουργία των σκύλων και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τον κόσμο και λαμβάνουν αποφάσεις. Παλαιότερα, ωστόσο, το ενδιαφέρον του ήταν στραμμένο στα οφέλη της λογοτεχνίας και, συγκεκριμένα, στις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες αλλαγές που επιφέρει η ανάγνωση ενός μυθιστορήματος στον εγκέφαλο.

Για να εξάγει τα συμπεράσματά του ζήτησε από 21 φοιτητές να διαβάσουν το βιβλίο «Πομπηία» του Robert Harris. Η επιλογή του συγκεκριμένου αναγνώσματος έγινε, σύμφωνα με τον δρ Berns, «γιατί βασίζεται σε αληθινά γεγονότα αλλά γράφτηκε ως ιστορική μυθοπλασία».

Advertisements

Η μελέτη διήρκησε συνολικά 19 μέρες, κατά τις οποίες οι φοιτητές υποβάλλονταν καθημερινά σε fMRI (Λειτουργική Απεικόνιση Μαγνητικού Συντονισμού), και ήταν χωρισμένη σε τρία τμήματα. Τις πρώτες 5 ημέρες οι φοιτητές δεν διάβαζαν καθόλου το βιβλίο. Για τις επόμενες 9 μέρες του ζητήθηκε να διαβάζουν 30 σελίδες από το μυθιστόρημα το βράδυ πριν την ημέρα της εξέτασης με fMRI. Τις τελευταίες 5 ημέρες οι φοιτητές εξετάζονταν χωρίς να διαβάζουν πλέον το βιβλίο.

Τα αποτελέσματα της έρευνας επιβεβαίωσαν την ύπαρξη αλλαγών στην  συνδεσιμότητα του εγκεφάλου ακόμα και 5 ημέρες μετά την ανάγνωση του βιβλίου. Συγκεκριμένα, οι αλλαγές εντοπίστηκαν στον αριστερό κροταφικό φλοιό που σχετίζεται με την γλώσσα και στον κινητικό φλοιό, του οποίοι οι νευρώνες θεωρείται ότι βοηθούν τον εγκέφαλο να δημιουργεί αναπαράσταση μιας αίσθησης. Αν, για παράδειγμα, κάποιος φαντάζεται ότι σηκώνει το χέρι του ενεργοποιούνται νευρώνες στην περιοχή που σχετίζεται με την πραγματική κίνηση του χεριού. Έτσι, σύμφωνα με τον δρ Berns, «μια καλή ιστορία μπορεί να μας βάλει στη θέση κάποιου άλλου και βιολογικά».

Τα ευρήματα αυτά προκάλεσαν αντιδράσεις από άλλους επιστήμονες οι οποίοι τα χαρακτηρίζουν ενδιαφέροντα αλλά ελλιπή, καθώς προέρχονται από πολύ μικρό αριθμό εθελοντών. Υποστηρίζουν πως υπάρχει ανάγκη διεκπεραίωσης περεταίρω μελετών, όπως επίσης και σύγκριση των αλλαγών που πιθανότατα επιφέρουν στον εγκέφαλο διαφορετικά είδη αναγνωσμάτων, όπως δοκίμια και ποιήματα.

Μπορείτε να βρείτε και να διαβάσετε αυτούσια την έρευνα του δρ Gregory Berns εδώ.