Όλοι έχουμε εκείνο τον φίλο που σου λέει: «Ακόμα δεν εχεις διαβάσει το Secret History;». Σου μιλάει για φόνους, αρχαία ελληνικά, κρυφές τελετές, εσωστρεφή πλούσια παιδιά με ταγάρια που φοιτούν σε liberal arts κολλέγια στο Βερμόντ. Ε, λοιπόν… ψέματα.
Διότι το Secret History δεν είναι ούτε ιδιαίτερα deep, ούτε τόσο σοκαριστικό, ούτε καν ενδιαφέρον πέρα απ’ τις πρώτες 100 σελίδες. Είναι, με λίγα λόγια, ένα βιβλίο που νομίζει ότι έχει IQ 200 ενώ απλά φοράει γυαλιά χωρίς βαθμούς.
Ας ξεκινήσουμε απ’ την παρέα. Η Tartt μάς παρουσιάζει έξι φοιτητές που υποτίθεται έχουν αυτό το aura, αυτό το je ne sais quoi που θα σε κάνει να τους ερωτευτείς. Το μόνο που κατάφεραν ήταν να με κάνουν να θέλω να βγω απ’ το βιβλίο και να αλλάξω παρέα.
-
Francis: ο “γραφικός γκέι φίλος” με μηδέν υπόσταση. Δεν υπάρχει ούτε μια στιγμή που να μαθαίνεις ποιος είναι. Είναι πιο καρικατούρα κι από τους κομπάρσους του Emily in Paris.
Advertising
-
Camilla: το αποκορύφωμα του male gaze. Αινιγματική, σιωπηλή, όμορφη. Σαν να έβαλε η Tartt σε AI την εντολή “δώσε μου μια γυναίκα που δεν έχει agency αλλά οι άλλοι την ερωτεύονται χωρίς λόγο”.
-
Charles: αχρείαστος. Κυριολεκτικά. Αν τον έβγαζες απ’ το βιβλίο, τίποτα δεν θα άλλαζε εκτός από λιγότερες σκηνές μεθυσμένων παραληρημάτων.
Julian (ο καθηγητής): παρουσιασμένος σαν πνευματικός γκουρού, αλλά είναι σαν NPC στο background. Μας λένε ότι είναι σημαντικός, αλλά δεν κάνει τίποτα.
Και ο Richard, ο αφηγητής; Είναι σαν το λευκό χαρτί του Word πριν γράψεις τίποτα. Παθητικός, άχρωμος, και απλώς υπάρχει για να καταγράφει πράγματα με ύφος “εγώ δεν έφταιγα, απλά παρασύρθηκα”.
Περίληψη Πλοκής
Το The Secret History ακολουθεί τον Richard Papen, έναν νεαρό από την Καλιφόρνια που φεύγει για να σπουδάσει σ’ ένα ελιτίστικο κολέγιο στο Βερμόντ. Εκεί μπλέκεται με μια κλειστή, εκκεντρική ομάδα φοιτητών που σπουδάζουν αρχαία ελληνικά υπό την καθοδήγηση ενός σχεδόν μυθικού καθηγητή, του Julian. Οι φαινομενικά καλλιεργημένοι και ψύχραιμοι φίλοι του Richard, όμως, κρύβουν μια σκοτεινή εμμονή: την αναβίωση της διονυσιακής έκστασης μέσα από τελετές και μεταφυσική υπέρβαση. Κάπως έτσι, από το παιχνίδι με την ιδέα του “αρχαίου πνεύματος αθάνατου”, καταλήγουν να διαπράξουν φόνο. Κι ενώ το βιβλίο ξεκινά σαν φιλοσοφική μελέτη πάνω στο “κακό” και την ηθική διάβρωση, σταδιακά μετατρέπεται σε κάτι τελείως διαφορετικό.
Η πλοκή ξεκινάει σαν αρχαία τραγωδία και καταλήγει Καλημέρα Ζωή. Διαβάζουμε για φόνο στις πρώτες 150 σελίδες και λες “οκ, here we go”. Αλλά αντί να χτίσει την ένταση ή να μας βάλει στο ηθικό και ψυχολογικό βάθος της πράξης, το βιβλίο κάνει κάτι τρομερό: χάνει κάθε ενδιαφέρον.
Από εκεί και πέρα ακολουθεί μια παρέλαση από μεθύσια και εμετούς, αδερφικά καψούλια, οικογενειακά δράματα τύπου “η μαμά μου θα μάθει ότι καπνίζω χόρτο και θα θυμώσει”, subplot με γιαγιάδες και φαρμακευτικές κλοπές (!), και κουβέντες που δεν πάνε πουθενά. Το βιβλίο ξεχνάει τι θέλει να πει. Δεν υπάρχει κεντρική ιδέα, δεν υπάρχει ανάπτυξη, δεν υπάρχει ούτε ένα ουσιαστικό νήμα που να ενώνει αυτά που συμβαίνουν μετά τον φόνο με ό,τι συνέβαινε πριν. Είναι λες και δυο διαφορετικά βιβλία συγκρούστηκαν μεταξύ τους — και τα χειρότερα κομμάτια τους ενώθηκαν.
Η Tartt γράφει “όμορφα”. Ναι. Αλλά το κάνει τόσο παθητικά, τόσο επιτηδευμένα, που καταντάει αυτοσκοπός. Πόσες σελίδες για το πώς έπεφτε το φως στα φύλλα μπορούμε να αντέξουμε χωρίς να φωνάξουμε “πες μου τι αισθάνεσαι, Richard!”;
Αντί για υπαρξιακή ανάλυση, έχουμε ατμοσφαιρική μελαγχολία τύπου “μου ήρθε κρίση ταυτότητας αλλά δεν θέλω να γίνω δραματικός”. Και κάπως έτσι, ένα βιβλίο που θέλει να μιλήσει για την ανθρώπινη φύση, τη βία, την ηθική κατάρρευση και τη γοητεία του ωραίου, καταλήγει να λέει… τίποτα.
Μια Χαμένη Ευκαρία
Ίσως αυτό πονάει περισσότερο. Η ιδέα —να φέρεις τον αρχαίο ελληνικό τρόπο σκέψης σε μια σύγχρονη αφήγηση φόνου— είναι φοβερή. Μια ομάδα νέων που μεθάει με Πλάτωνα, παθαίνει υπαρξιακή κρίση από τον Ευριπίδη και φλερτάρει με τον Διόνυσο σε δάση του Βερμόντ; Αν δεν είναι αυτό υλικό για κάτι δυνατό, τότε τι είναι;
Αλλά εδώ δεν αξιοποιείται. Δεν αναλύεται. Πετιέται μια δήλωση περί “διαφοράς αρχαίου και σύγχρονου κόσμου” στην αρχή, μια αναφορά σε “απολλώνια” και “διονυσιακή” σκέψη, και μετά… τίποτα. Το βιβλίο γυρνάει σε μεθύσια και κακά ρομάντζα. Οι χαρακτήρες κάνουν φόνο επειδή “παρασύρθηκαν απ’ το πνεύμα της αρχαίας Ελλάδας”, αλλά κανείς —ούτε ο αφηγητής, ούτε ο συγγραφέας— δεν κάθονται ποτέ σοβαρά να το σκεφτούν, να το αναλύσουν, να μας πουν: τι στο καλό σημαίνει αυτό;
Και ο Julian; Ο μόνος που θα μπορούσε να δώσει βάθος σε όλα αυτά; Να λειτουργήσει σαν καταλύτης, σαν ο άνθρωπος που φυτεύει την ιδέα του “αρχαίου μεγαλείου” στα παιδιά, και τελικά παρακολουθεί τις συνέπειες της. Εξαφανισμένος. Είναι σχεδόν ύποπτο το πόσο απουσιάζει. Γιατί αν τον βλέπαμε πραγματικά, η συγγραφέας θα έπρεπε να ξεκαθαρίσει τι ακριβώς πρεσβεύει —και να πάρει θέση. Και δεν θέλει.
Το βιβλίο θέλει να έχει “βαθιά φιλοσοφία”, αλλά μόνο σαν ντεκόρ. Ρίχνει μια Αριστοτελική λέξη εδώ, μια λατινική φράση εκεί, κι αυτό είναι. Όταν έρχεται η ώρα να δούμε τι πραγματικά σημαίνει να ζεις με αρχαιοελληνικό ήθος σε μια σύγχρονη κοινωνία — δηλαδή το κεντρικό, φαινομενικά, θεματικό ερώτημα — τότε η Tartt πετάει την μπάλα στην εξέδρα.
Αντί για μια σύγχρονη τραγωδία με βάθος, έχουμε ένα ελαφρώς ψαγμένο Gossip Girl με το Google Translate σε αρχαία. Και η τραγική ειρωνεία είναι πως είχε όλα τα υλικά για κάτι πολύ πιο μεγάλο. Είχε την ατμόσφαιρα, είχε την αισθητική, είχε το concept. Αλλά όχι την πρόθεση να το πάει ως το τέλος. Δεν θέλει να πει κάτι δύσκολο, θέλει απλώς να μοιάζει ότι λέει κάτι δύσκολο. Και τελικά, πίσω απ’ την καλλιγραφία και το φιλολογικό styling, το βιβλίο μένει άδειο. Όπως και οι χαρακτήρες του.
Συμπερασματικά, το Secret History έχει στιλ, έχει cult following, έχει fans που φτιάχνουν playlists και moodboards. Αλλά αυτό που δεν έχει είναι ουσία. Έχεις την αίσθηση ότι διαβάζεις κάτι που θα μπορούσε να είναι σπουδαίο, αλλά τελικά είναι μια χαριτωμένη πόζα, ένα στυλιζαρισμένο τίποτα.
Αν θες κάτι να στολίσεις στο ράφι για τις φωτογραφίες σου, πάρε το. Αν θες ένα βιβλίο που πραγματικά λέει κάτι για το έγκλημα, την ενοχή και την ανθρώπινη ψυχή, πήγαινε αλλού.
