Στην Ελλάδα είναι τόσα πολλά τα σπουδαία μνημεία, αρχαία–κλασικά–βυζαντινά-νεότερα που, δυστυχώς ορισμένα από αυτά αν και έχουν σημαντική ιστορία δεν είναι ευρέως γνωστά Ένα τέτοιο μνημείο, κόσμημα του ελληνικού πολιτισμού και συγκεκριμένα της νεότερης ιστορίας της χώρας μας είναι η Δημόσια Κεντρική Ιστορική Βιβλιοθήκη της Χίου.
Ο Αδαμάντιος Κοραής έπαιξε καθοριστικό ρόλο για τη δημιουργία της βιβλιοθήκης. Το 1792, λίγα χρόνια πριν την επανάσταση του 1821, ιδρύθηκε η βιβλιοθήκη, ως παράρτημα της Σχολής Χίου, του ιστορικού γυμνασίου του νησιού. Ο Κοραής υποστήριζε ότι για να καταφέρει να απελευθερωθεί η υποδουλωμένη, στους Οθωμανούς Ελλάδα, απαραίτητη ήταν η μόρφωση της νέας γενιάς. Η Γαλλική Επανάσταση και εν γένει η διεκδίκηση κάθε είδους ελευθερίας (κοινωνική, πολιτική, θρησκευτική κτλ) των Ευρωπαίων. Αυτές οι ιδέες έπρεπε να φτάσουν και στην ελληνική γη. Ο μοναδικός τρόπος για να γίνει αυτό ήταν η μελέτη και συγκεκριμένα η μελέτη των Ιδεών των εκπροσώπων του Διαφωτισμού. Έτσι ο Κοραής και άλλοι Έλληνες ομογενείς λόγιοι διέθεσαν στην βιβλιοθήκη της Χίου τα πρώτα βιβλία, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό τον πυρήνα που στη συνέχεια θα αποτελούσε τη Δημόσια Κεντρική Ιστορική Βιβλιοθήκη της Χίου με το όνομα «Κοραής».
30 χρόνια αργότερα γίνεται η τρομερή σφαγή της Χίου και η Βιβλιοθήκη καταστράφηκε. Ωστόσο ο Κοραής δεν εγκατέλειψε τις ιδέες του και έστειλε βιβλία εκ νέου στο νησί, αλλά και χρήματα. Μετά τον θάνατό του, τον Απρίλιο του 1833, με τη διαθήκη του κληροδοτούσε στη Σχολή της Χίου την προσωπική του βιβλιοθήκη, τα χειρόγραφά του και τις εκδόσεις του, συνολικά 3.425 τόμοι. Πενήντα χρόνια αργότερα, η βιβλιοθήκη δέχεται ένα ακόμα μεγάλο πλήγμα, τον σεισμό του 1881 και μεταφέρεται στο κτίριο που στεγάζεται μέχρι σήμερα.
Αρκετές δεκαετίες αργότερα, κατά το έτος 1948, με πρωτοβουλία του Φ. Αργέντη ξεκινάει η ανέγερση του δεύτερου ορόφου της βιβλιοθήκης. Επιπλέον, σημαντικά έργα επέκτασης της βιβλιοθήκης πραγματοποιήθηκαν κατά τα έτη 1975-1978.
Η βιβλιοθήκη της Χίου, λοιπόν, ένα σπουδαίο μνημείο της σύγχρονης Ελλάδας, ένα μνημείο που έζησε την Επανάσταση του 1821, είναι ένα μνημείο που αποδεικνύει και επαληθεύει τα λόγια του ιδρυτή της «Πολιτεία που δεν έχει βάση την παιδεία, είναι οικοδόμημα πάνω στην άμμο» και ο νοών νοείτω.
Βιβλιογραφία
Ζαχαρού-Λουτράρη, Αθηνά Κ., Βιβλιοθήκη Χίου “Κοραής” : η ιστορία και οι θησαυροί της, Χίος 2008
