Mια από τις πολλές ανάγκες που προσπαθούσε να ικανοποιήσει ο άνθρωπος, από την αρχή της ιστορίας του, ήταν αυτή της επικοινωνίας. Ως επικοινωνία, εννοούμε τη δυνατότητα επαφής μεταξύ των ανθρώπων και επομένως και την αμοιβαία μεταβίβαση πληροφοριών και γνώσεων. Στη σημερινή εποχή της προχωρημένης τεχνολογίας και μεταμοντέρνας εκδοχής, βασικό στοιχείο της κοινωνικής επικοινωνίας θεωρούνται τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας (Μ.Μ.Ε.), τα οποία ωστόσο αμφισβητούνται στο έπακρο κατά πόσο αυτά λειτουργούν ορθά, δηλ. με βάση τις διαχρονικές αξίες και τους κανόνες της Πολιτείας.
Κατ’ αρχή δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα Μ.Μ.Ε διαθέτουν αυξημένη ισχύ και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητα του ατόμου. Η τηλεόραση, το ραδιόφωνο και το διαδίκτυο εκμηδένισαν τις αποστάσεις και έκαναν την οικουμένη μια κοινότητα· το ίδιο μήνυμα διαχέεται την ίδια στιγμή, ενώ το βλέπουν και το ακούν εκατομμύρια άνθρωποι. Ο ενημερωτικός αυτός ρόλος τους δεν αποτυπώνεται μόνο στις ειδήσεις αλλά και σε αγγελίες, διαφημίσεις, προγράμματα θεαμάτων, εκδηλώσεις, οικονομικές δραστηριότητες, αθλητισμό, τέχνες κλπ.
Εδώ όμως εμφιλοχωρεί το ερώτημα: Ο ρόλος των Μ.Μ.Ε. είναι δημιουργικός; Είναι εποικοδομητικός; Είναι θετικός; Στοχεύει στην ειλικρίνεια και τη σωστή ενημέρωση του ανθρώπου; Ή αντίθετα υπηρετεί όλα τα τρωτά και τις διαχρονικές ανθρώπινες αδυναμίες (διαφθορά, ψεύδος, εγκληματικότητα, διαπλοκή κλπ.) Υπηρετεί Αξίες ή απαξιώνει αυτές; Και τελικά είναι «έμπιστος φίλος ή ύπουλος εχθρός»;
Ας προσεγγίσουμε όμως πρώτα τις θετικές λειτουργίες των Μ.Μ.Ε. Σε μια κοινωνία όπου κυριαρχεί το φαινόμενο της αστικοποίησης και οι μεγαλουπόλεις είναι αφιλόξενες, τα Μ.Μ.Ε συμβάλλουν στην κοινωνικοποίηση του ατόμου γιατί υποδεικνύουν τρόπους κοινωνικής συμπεριφοράς και προωθούν τους αναγκαίους όρους μιας υγιούς κοινωνικής ζωής. Καλλιεργείται ο διάλογος, η συνεργασία, η διαλλακτικότητα, η αναγνώριση της προσφοράς και η προώθηση του συλλογικού συμφέροντος έναντι του ατομικού. Παράλληλα, το άτομο ευαισθητοποιείται σε θέματα που αφορούν το συνάνθρωπο, ενώ ενθαρρύνεται για εκούσια συμμετοχή στην επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων. Έτσι, μια υγιής κοινωνία μπορεί να καταπολεμήσει και να αποβάλλει δόγματα και προκαταλήψεις, όπως ο φανατισμός, η κοινωνική αντιπαλότητα και ο ρατσισμός.
Παράλληλα, μέσω των Μ.Μ.Ε καλύπτεται και η βασική ανάγκη του ατόμου για ψυχαγωγία. Χάρη στην προβολή κινηματογραφικών ταινιών, ντοκιμαντέρ και διαφόρων ψυχαγωγικών προγραμμάτων το άτομο διευρύνει τους ορίζοντες του, πληροφορείται, και έρχεται σε επαφή με άλλους πολιτισμούς και κουλτούρες. Μ΄ αυτό τον τρόπο αντιμετωπίζει φαινόμενα όπως η πλήξη και η άνια, ενώ μαθαίνει να εκμεταλλεύεται με υγιή τρόπο τον ελεύθερο του χρόνο. Κρίνοντας από την ανωτέρω πολυποίκιλη και πολύμορφη προσφορά των Μ.Μ.Ε. μπορούμε να ισχυριστούμε ότι συμβάλλουν στην ολοκλήρωση της προσωπικότητας του ανθρώπου.
Ωστόσο, είναι δυνατόν η δύναμη και η επιρροή που ασκούν τα Μ.Μ.Ε να έχουν αρνητικές επιδράσεις πάνω στο άτομο όταν αυτά προωθούν αρνητικές λειτουργίες. Έτσι λοιπόν δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου αποπροσανατολίζουν την κοινή γνώμη και διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα επειδή εξυπηρετούν –κατά κύριο- λόγο πολιτικές σκοπιμότητες. Ως απόρροια, ακμάζει η παραπληροφόρηση, η οποία καθιστά τα άτομα άβουλα όντα και έρμαια ελεγχόμενων απόψεων. Παρεμποδίζεται η ελευθερία της βούλησης, το άτομο εξορίζεται από τον πραγματικό του εαυτό, ενώ δέχεται άκριτα και ασυναίσθητα ό,τι του «σερβίρεται» χωρίς να διαθέτει την πολυτέλεια της αντίδρασης ή του εσωτερικού διαλόγου.
Επίσης, ελλοχεύει ο κίνδυνος της άσκησης προπαγάνδας, η οποία επιτυγχάνεται μέσω της πλύσης εγκεφάλου που υπόκειται το άτομο. Συγκεκριμένα, η τηλεόραση με τη δύναμη της εικόνας συντελεί στην αιχμαλώτιση και τον έλεγχο της σκέψης και οδηγεί στη χειραγώγηση του ατόμου. Φυσικό επακόλουθο είναι μέρος του πληθυσμού να καθίσταται φερέφωνο της εκάστοτε εξουσίας και να υπηρετεί τυφλά τα διάφορα κομματικά συμφέροντα. Με τον τρόπο αυτό υπονομεύεται η δημοκρατία, καθώς καταστρατηγούνται αξίες και προωθείται η κάθε είδους διαφθορά.
Παράλληλα όμως ευθύνονται κατά κύριο λόγο για την ηθική άμβλυνση, καθώς δεν προωθούν ηθικά πρότυπα, αλλά προβάλλουν σκηνές που διεγείρουν τη νοσηρή φαντασία και εξάπτουν και ικανοποιούν κατώτερα ένστικτα. Επιπλέον διασύρουν άτομα και αμαυρώνουν υπολήψεις, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου παρεμβαίνουν σε θέματα της δικαιοσύνης. Δημιουργούν πρότυπα βίας και εγκληματικότητας, καθώς ηρωοποιούν εγκληματίες, απατεώνες και περιθωριακούς , προβάλλοντας σκηνές ακραίας βίας και απανθρωπιάς.
Από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι τα Μ.Μ.Ε αποτελούν αναπόδραστο μέρος της δράσης κάθε κοινωνίας και με την ισχύ τους διαμορφώνουν ιδεολογίες και καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο ζωής των λαών. Για να αποφύγουμε όλο τα παραπάνω αρνητικά αλλά και τον ετεροκαθορισμό μας, οφείλει κάθε οργανωμένη κοινωνία να εφαρμόζει σε διαρκή βάση πολιτικές και μέτρα τα οποία θα εξαλείφουν σε μεγάλο ποσοστό τις αρνητικές λειτουργίες αυτών, ενώ παράλληλα κάθε άτομο ξεχωριστά να κρατά κριτική στάση απέναντι στα Μ.Μ.Ε. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να ελαχιστοποιήσουμε τις αρνητικές επιδράσεις τους.
